نقد انگارۀ اسلام رحمانی به‌مثابه‌ی چالش فقه تمدنی با تأکید بر آرای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، سطح چهار فقه و اصول، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه السلام)، قم، جمهوری اسلامی ایران.

2 دانشیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، سطح چهار کلام اسلامی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه السلام)، قم،جمهوری اسلامی ایران.

3 دانشیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، دکتری علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(علیه السلام)، قم، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

پیشینه‌ی انگارۀ اسلام رحمانی به دو دهه‌ی گذشته بازمی‌گردد؛ ضرورت بحث از این انگاره ازآن‌رو است که این انگاره نگرشی تک‌بعدی و گزینشی از اسلام ارائه می‌دهد به‌گونه‌ای که اسلام را از درون‌مایه‌های اصیل آن چون جهاد، امربه‌معروف و نهی از منکر و... تهی می‌سازد؛ از سوی دیگر، فقه تمدنی، رویکردی کلان به همه‌ی ابواب فقه است که مجموعه‌ی احکام اسلامی را در بُعد تمدنی در برمی‌گیرد؛ فقه تمدنی، از فقه حکومتی و فقه نظام سازی جدا نیست بلکه اگر بتوان برای فقه حکومتی نامی دیگر برگزید، قطعاً فقه تمدنی و فقه نظام سازی خواهد بود. پرسش اصلی در این مقاله آن است که نقد انگارۀ اسلام رحمانی به‌مثابه‌ی چالش فقه تمدنی با تأکید بر آرای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) چیست؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی- استدلالی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به بررسی و واکاوی چالش‌های اسلام رحمانی نسبت به فقه تمدنی می‌پردازد. یافته‌ی مقاله آن است که فقه تمدنی، فقهی جامع و کلان نگر است و هنگام صدور قانون و احکام شرعی، ابعاد کلان اجتماعی، فرهنگی، سیاسی را ملاک نظر قرار می‌دهد. همچنین ولایت رکن فقه تمدنی اسلام است و وحدت، راهکار مقابله با اسلام آمریکایی و یا به تعبیر امروزی اسلام رحمانی است که برای حفظ کیان اسلام، امری اساسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critique of Islam Rahmani's idea as a challenge to civilized jurisprudence with emphasis on the views of Imam Khomeini and the Supreme Leader

نویسندگان [English]

  • ali karshenas 1
  • hamid negaresh 2
  • morteza shirody 3
1 Assistant Professor of Imam Sadegh Research Institute، jurisprudence and principles(Ph.D)، Qom Seminary، Qom
2 Associate Professor of Imam Sadegh (as) Research Institute، Islamic theology(Ph.D).
3 Associate Professor of Imam Sadegh (as) Research Institute، political science(Ph.D)، Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

The history of Islam Rahmani's ideology goes back to the last two decades; The necessity of discussing this idea is that this idea offers a one-dimensional and selective view of Islam in such a way that it empties Islam of its original themes such as jihad, enjoining the good and forbidding the evil, and so on; On the other hand, civilized jurisprudence is a macro approach to all chapters of jurisprudence that includes a set of Islamic rules in the dimension of civilization; Civilized jurisprudence is not separate from governmental jurisprudence and system-building jurisprudence, but if another name can be chosen for government jurisprudence, it will definitely be civilized jurisprudence and system-building jurisprudence. The main question in this article is what is the critique of Islam Rahmani's idea as a challenge of civilized jurisprudence with emphasis on the views of Imam Khomeini and the Supreme Leader? This article uses a descriptive-analytical-reasoning method and using library resources to study and analyze the challenges of Islam Rahmani towards the jurisprudence of civilization; The finding of the article is that the only way to face the challenge of Islam Rahmani is to return to the original and true Islam based on civilized jurisprudence; Islam of unity is based on principles and ideals and Islam of freedom and insight in which the idea of ​​compassionate Islam fades.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam Rahmani
  • Jurisprudence
  • Civilization
  • Civilization Jurisprudence
  • Imam Khomeini Supreme Leader (as)

مراجع

  • قرآن کریم، ترجمه‌ی آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی.
  • آصفی، محمدمهدی (1430ق)، التحدیات المعاصرة و مشروع المواجهة الاسلامیة، قم، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
  • حسینی خامنه‌اى (مدظله‌العالی)، سید علی (1390)، نرم‌افزار حدیث ولایت (بیانات و مکتوبات)، مؤسسه کامپیوتری نور، قم.
  • -------- (1391)، کتاب ولایت، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • ابن مکى عاملى، محمد (شهید اول) (1419ه. ق)، ذکرى الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
  • ابن منظور، محمدبن مکرم (1405ه. ق)، لسان العرب، بیروت، داراحیاءالتراث العربى.
  • ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1378)، عیون أخبار الرضا علیه السلام‏، تحقیق و تصحیح: مهدى‏ لاجوردى، نشر جهان، تهران.
  • -------- (1395)، کمال‌الدین و تمام النعمه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه.
  • آشورى، داریوش (1381)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه.
  • جعفری، ابراهیم(1394)، سایت شفقنا، بیست و نهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، دسترسی در: http://fa.shafaqna.com/news/86471/، 6 دی 1394ش.
  • حقیقت، صادق (1387)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم، دانشگاه مفید.
  • ساروخانى، باقر (1370)، درآمدى بر دائره‌المعارف علوم اجتماعى، تهران، کیهان.
  • سبحانی، جعفر (1411)، الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، قم، مکتب دارالاعلام الاسلامی.
  • سرپرست سادات، سید ابراهیم (1400)، دو فصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، « کمالِ «مردم‌سالاری دینی» در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی؛ رویکرد تمدنی» دورۀ 4، ش1، بهار و تابستان 1400، صص 145-170.
  • سروش، عبدالکریم (1378)، مدارا و مدیریت، تهران، صراط.
  • صادقی، هادی (1386)، درآمدی بر کلام جدید، قم، کتاب طه.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات، دمشق، دارمکتبة الشامیة.
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العربیة.
  • طباطبایی، محمدحسین (1421ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة نشر اسلامی.
  • طبرسی، ابوعلی فضل‌بن‌حسن (1406)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.
  • طیب، عبدالحسین (1378)، اطیب البیان، تهران، انتشارات اسلام.
  • عاملی، حسن بن زین الدین (1387)، معالم الدین و ملاذالمجتهدین، تهران: المکتبه العلمیه الاسلامیه.
  • کلینی، محمدبن‌یعقوب (1401ه. ق)، الکافی، به‌تصحیح علی‌اکبر غفاری، بیروت، دارالاضواء.
  • مجموعه سخنرانی و بیانات [امام] سید علی حسینی خامنه‌ای (مدظله العالی) موجود در سایت: https://farsi.khamenei.ir.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1366)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  • مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار (کلیات علوم اسلامی؛ فقه – اصول فقه)، قم، صدرا.
  • پیمان، حبیب‌الله، (1371)، « ثبات و تغییر در اندیشه دینی»، مجله‌ی کیان، شمارۀ 5، صص 27 و 28.
  • دورانت، ویل (1366)، تاریخ‏ تمدن‏، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  • رادیو زمانه، «آیا اسلام اصلاح‌پذیر است؟»، دسترسی در: https://www.radiozamaneh.com، 4/5/1401.
  • ساروخانى، باقر (1370)، درآمدى بر دائره‌المعارف علوم اجتماعى، تهران، کیهان.
  • سروش، عبدالکریم (1372)، فربه‌تر از ایدئولوژی، تهران، صراط.
  • جکسون، آبراهام (1369)، سفرنامه جکسون، ایران گذشته و حال، تهران، خوارزمی.
  • منتسکیو، شارل دو (1362)، روح‏ القوانین‏، ترجمه‌ی على‏اکبر مهتدى، تهران، امیرکبیر.
  • عزة دروزه، محمد (1372)، تفسیر الحدیث، قاهره.
  • علی‌پور وحید، حسن (1394)، اسلام رحمانی؛ تحلیلی بر مبانی و مؤلفه‌ها، قم، معارف.
  • [امام] موسوى خمینى، روح‏الله (1373)، ولایت‌فقیه، حکومت اسلامى، تهران، موسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1373.
  • -------- (1373)، وصیت‏نامه سیاسى- الهى حضرت امام خمینى، تهران، موسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
  • -------- (1374)، صحیفه نور، تهران، موسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
  • کلینى، محمد بن یعقوب (1410)، الکافى، بیروت، دارصعب- دارالتعارف.
  • کدیور، محسن (1389)، اسلام رحمانی،سخنرانی در مرکز فرهنگی اسلامی ایرانیان اوکلند، شمال کالیفرنیا، 2مرداد 1389،com/p=12.www.
  • -------- (1401)، «اسلام رحمانی و دشمنانش»، دسترسی در: com/p=12www.، 4مرداد 1401.
  • مشکانى سبزوارى، عباسعلى و سید محمد فقیه (1391)، «فقه معطوف به تمدن»، معرفت، سال بیست و یکم ـ ش 182، صص 27-46.
  • هیک، جان (1378)، مباحث‏ پلورالیسم‏ دینى‏، ترجمه عبدالرحیم گواهى، تهران، مؤسسه‌ی فرهنگى انتشاراتى تبیان.
  • -------- (1384)، «پلورالیسم در اسلام»، ترجمه‌ی محمد محمدرضایى، در: فصلنامه قبسات، ش 37، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
  • یوسفی راد، مرتضی (1400)، فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، «کارآمد سازی دولت جمهوری اسلامی و پرسش‌های پیش رو در رویکرد تمدن ساز فلسفه‌ی سیاسی اسلامی»، دورۀ 4، ش2، پاییز و زمستان 1400، صص 57-84.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار