تاثیرات و پیامدهای تربیتی فضای مجازی در تحقق تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام تهران،

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام تهران

چکیده

کنشگر اصلی ایجاد تمدن نوین اسلامی، «انسان» است و آنچه که از صفر تا صد در تمدن سازی اتفاق می افتد، برای انسان و در جهت ایجاد بسترهای رشد و تعالی اوست. از طرفی امروزه فضای مجازی به عنوان فضایی معنابخش و موثر بر سبک زندگی انسان، در اغلب عرصه های فیزیکی حیات انسانی ورود کرده است. از منظر تربیتی و با محوریت «پرورش انسان»؛ می توانیم فرایند تعالی بخش تحقق «تمدن نوین اسلامی» را شامل سه مرحله‌ی «انسان سازی»، «اجتماع سازی» و «امت سازی» تعریف کنیم. سپس، تاثیرات تربیتیِ «مثبت» یا «منفی» و یا «دوگانه» فضای مجازی را بر این سه مرحله، احصاء کنیم. مع الوصف مقاله حاضر، از نوع اکتشافی بوده و با رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی، به دنبال پاسخ به این سئوالات است که؛ تاثیرات و پیامدهای تربیتی فضای مجازی در تحقق تمدن نوین اسلامی چیست و چگونه قابل شناسایی است؟ بدین منظور، در قسمت یافته ها، ابتدا مدلی برای شناسایی تاثیرات و پیامدهای فضای مجازی در تحقق تمدن نوین اسلامی پیشنهاد شده است و سپس مبتنی بر مدل پیشنهادی، هشت تاثیر و پیامد مثبت تربیتی، نُه تاثیر و پیامد منفی تربیتی و چهار تاثیر و پیامد دوگانه تربیتی شناسایی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impacts and educational consequences of cyberspace in the realization of New Islamic civilization

نویسندگان [English]

  • Ali Zaroodi 1
  • Mohamad Reza Borzooei 2
1 Ph.D Student in Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Islamic Republic of Iran
2 Assistant Professor, Islamic Education and Culture and Communication, Imam Sadegh (as) University of Tehran, Islamic Republic of Iran.
چکیده [English]

The main actor in the creation of a new Islamic civilization is "man" and what happens from zero to one hundred in civilization is for man and in order to create the conditions for his growth and excellence. On the other hand, today, cyberspace, as a meaningful space and effective on human lifestyle, has entered most of the physical areas of human life. From an educational perspective and with a focus on "human upbringing"; We can define the process of transcendence of the realization of the "new Islamic civilization" including the three stages of "humanization", "community building" and "nation building". Then, we count the "positive" or "negative" or "dual" educational effects of cyberspace on these three stages. However, the present article is exploratory and seeks to answer the following questions with a qualitative approach and descriptive-analytical method; What are the educational effects and consequences of cyberspace in the realization of the new Islamic civilization and how can it be identified? For this purpose, in the findings section, first a model is proposed to identify the effects and consequences of cyberspace in the realization of modern Islamic civilization and then based on the proposed model, eight positive educational effects and consequences, nine negative educational effects and consequences and four effects and consequences Educational duality has been identified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Islamic civilization
  • cyberspace
  • educational consequences
  • humanization
  • community building
  • nation building
  • civilization building
امامی، سید مجید (1396). «مبانی مفهومی پیامدپژوهی»، پیوست فرهنگی: از مفهوم تا روش، سید مجید امامی، تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، صص 71- 85 .
الویری، محسن (1434ق). «فکره المهدویه و الحضاره الاسلامیه الجدیده»، مجموعه مقالات مؤتمر الامام المهدی4 و مستقبل العالم (کنگرۀ امام مهدی4 و آیندۀ جهان)، نجف: مجمع اهل‌البیتعلیهم‌السلام.
الویری،‌ محسن؛ مهدی‌نژاد، سیدرضا (1392). «رابطه دین و تمدن در اندیشه مالک بن نبی»، فصلنامه تاریخ و تمدن اسلامی، سال نهم، شماره 18، صص 163-191.
بابایی، حبیب الله (1393). کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بابایی، محمد (1396). «تمدن نوین اسلامی بر بستر رسانه تمدنی‌گذار از رسانه‌های دولت‌محور»، فصلنامه علوم خبری، شماره 24، صص 89-130.
باقری، خسرو (1395). «تعلیم و تربیت اسلامی و دانش فرهنگ و ارتباطات»، گفتارهایی در فرهنگ و ارتباطات اسلامی، جلد 2، ناصر باهنر و دیگران، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
باقری، خسرو (1398). تدریس در کلاس دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با موضوع تعلیم و تربیت اسلامی.
برزویی، محمدرضا، زرودی، علی (1398). «تأثیر فضای مجازی بر ایثار اجتماعی» در برزویی، محمدرضا؛ شهرکی پور، حسن، دریچه‌ای مفهومی به ایثار اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
توسلی، طیبه (1392). «تربیت دینی، تربیت زمینه‌ساز، تربیت سکولار»، فصلنامه مشرق موعود، شماره 26، صص 143-164.
جمشیدی‌راد، محمدصادق؛ ادیب بهروز، محسن (1398). «الزامات و بایسته‌های تحقق تمدن نوین اسلامی بر مبنای سیره سیاسی پیامبر (ص)»، سیاست متعالیه، شماره 24، صص 101-118.
[آیت الله] حائری شیرازی، محی‌الدین (1397). تربیت دینی کودک، قم: دفتر نشر معارف.
سند «الزامات حاکم بر اینترنت اشیاء در شبکه ملی اطلاعات» مصوب جلسه 53 شورای عالی فضای مجازی مورخ 30 مهر 1397.
شکرخواه، یونس (1390). واژه نامه ارتباطات، تهران: سروش.
عارفی، اسماعیل (1397). «زمینه‌های تحقق تمدن نوین اسلامی در جامعه اسلامی از منظر مقام معظم رهبری»، پانزده خرداد، شماره 55، صص 49-68.
فرزانه، محمدباقر؛ خیاط، علی؛ صفرپور، هادی (1397). «تبیین عوامل ایجاد تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 118، صص 177-205.
فیروزآبادی، سید ابوالحسن (1396). فضای مجازی، اجتماع و فرهنگ، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
گرجی، اطهر (1394). «ظرفیت تمدن‌سازی گفتمان انقلاب اسلامی»، چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
مهدی پور، فرشاد (1396). ما و مسائل فضای مجازی. تهران: سروش.
میرزامحمدی، محمدحسن؛ رسولی، رحیمه (1389). «تربیت ولایی؛ اصلی ترین مبنای تربیت دینی»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، شماره 1، صص 7-45.
وجدانی، فاطمه (1398). «بررسی نسبت میان «فلسفه تعلیم و تربیت» با تمدن نوین اسلامی و تبیین فلسفه تربیتی مطلوب براساس دیدگاه مقام معظم رهبری»، آینه معرفت، شماره 59، صص 129-152.
وبسایت انتشارات صدرا (تعریف انسان کامل از شهید مطهری(ره))
وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای