نظریه تمدنی ابن مسکویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 دکترای تاریخ و پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

منظومه تمدنی مسکویه بر فلسفه ای که عمدتاً معطوف به اخلاق و تفکر سیاسی بود استوار گردیده بود . با توجه به نگرشابو علی مسکویه، در فلسفه از او با عنوان حکیم اخلاق گرا یاد می کنند او همچنین در دیگر شاخه علوم نیز به اصولاخلاق اهتمام خاصی ورزیده است چنانکه در نگارش تاریخ نیز اهمیت فزاینده اخلاق را از خاطر دور نداشته و به کراتچه مستقیم و چه غیرمستقیم ارزش فراو ان سجایای اخلاقی را بیان داشت ابن مسکویه تلاش داشت انسان را در رسیدنبه سعادت تام اخلاقی و متخلق شدن به اخلاق الهی رهنمون کند و حتی یکی از مهم ترین اهدافش در نگارش تاریخ نیلبدین آرمان بود . رویکردی که او در پیش گرفت سبب می شود که او را از جمله مورخان مسلمان پیشرو در طریق علمیتاریخ و در شمار پیشگامان فلسفه تاریخ محسوب کنند .مسکویه افزون بر اینکه نخستین تاریخنگاری است که در نگارشتاریخ ضابطه سنجش حوادث را خرد قرار داد توانست اندیشه ایرانشهری را با اندیشه یونان و روح دیانت اسلامیهماهنگ سازد . دیانت مسکویه دیان تی مدنی است و او دیانت را همچون شریعت نویسان در اصالت و استقلال آن بررسینمی کند بلکه از دیدگاه »انس طبیعی « یا »جامعه پذیری طبیعی « انسان به تفسیر احکام شریعت می پردازد و اندیشه مدنیاو در برابر اخلاق محو نمی شود و دیدگاه او در تأملات اخلاقی مدنی است . در نتیجه اخلاق مدنی مسکویه را باید دردوران روابط مدنی مورد عمل قرار داد . ابن مسکویه همواره بر هماهنگی میان علم و عمل تأکید دارد . وی زیربنایفراگیری علوم را نیز توجه به اخلاق و عمل انسانی می داند . ابن مسکویه اسباب یادگیری حکمت را در ترک از شهواتو دوری از لذت های جسمی می داند و معتقد است که فراگیری حکمت باید بر اساس روش برهانی باشد . این نوشتار باطرح این سوال که مبانی اندیشه تمدنی ابن مسکویه بر چه اصولی استوار است این فرضیه را مطرح می نماید در نظریهتمدنی ابن مسکویه فلسفه یگانه آموزش حقیقی یا راه رستگاری است و بر این اساس ملاک تقسیم وی از حکمت برمبنای سعادت بوده است و آن را شامل درجاتی می دانسته است که برای رسیدن به کمال سعادت باید علم و عملهماهنگ وتوأمان با یکدیگر شوند و قبل از هر چیز بر تهذیب نفس و فراگیری برهان و منطق تأکید دارد و شناخت علومطبیعی را مقدمه ای برای رسیدن به علوم مابعدالطبیعه می داند و آن را مرحله ای می داند که انسان م ی تواند به شناختسعادت حقیقی دست پیدا کند . باید توجه داشت رویکرد تمدنی ابن مسکویه که بر مبنای اخلاق مدنی شکل گرفته استدر جهت روششناسی مطالعات اسلام و تمدن برای تحقق تمدن نوین اسلامی می تواند الگوی مناسبی باشد .این نوشتارتلاش دارد با رویکردی توصیفی -تحلیلی-تاریخی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای به بررسی و تبیین نظریه تمدنی ابنمسکویه بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ibn Muskawiyyah's theory of civilization

نویسندگان [English]

  • Ramazan Mohammadi 1
  • Mohammad Baqir Khazaeli 2
1 Research Institute and University
2 Researcher of the seminary and university research institute
چکیده [English]

The Muscovite civilization system was based on a philosophy that focused mainly on ethics and political thought. According to Ali Muskavieh's attitude, he is referred to as a moral sage in philosophy. He has also paid special attention to ethical principles in other branches of science, as he has not forgotten the increasing importance of ethics in writing history. What indirectly expressed the great value of those moral virtues? Ibn al-Muskawiyyah tried to guide man to the attainment of complete moral happiness and the creation of divine morality, and even one of his most important goals was in writing the history of Nilbuddin Arman. His approach makes him one of the leading Muslim historians in the field of history and one of the pioneers of the philosophy of history. In addition to being the first historian to break the criterion for measuring events in historiography, Muskawiyyah was able to harmonize the idea of ​​Iranshahri with the thought of Greece and the spirit of the Islamic religion. The Muscovite religion is a civil religion, and he examines religion as its Shari'a writers in its originality and independence, but from the point of view of "natural humanity" or "natural socialization", man interprets the rules of religion, and his civilized thought does not disappear in the face of morality. His view is actually based on civil moral reflection. As a result, Muscovite civil ethics must be practiced in civil relations. Ibn al-Muskawiyyah always emphasizes the harmony between science and practice. He also considers paying attention to ethics and human practice as the basis of learning sciences. Ibn al-Muskawiyyah considers the means of learning wisdom in abandoning lusts away from physical pleasures and believes that learning wisdom should be based on the method of proof. This article raises this hypothesis by asking the question on what principles the foundations of Ibn al-Muskawiyyah's civilized thought are based on. In Ibn al-Muskawiyyah's theory of civilization, philosophy is the only true education or the way of servitude. He emphasizes the purification of the soul and the study of argument and logic, and considers the knowledge of the natural sciences as a prelude to the attainment of the metaphysical sciences, and considers it as a stage in which man can attain the knowledge of true happiness. It should be noted that Ibn Muskawiyyah's approach to civilization, which is based on civil ethics, can be a suitable model for the methodology of Islamic and civilization studies for the realization of modern Islamic civilizationin order to explain the theory of civilization of Ibn al-Muskawiyyah.The Muscovite civilization system was based on a philosophy that focused mainly on ethics and political thought. According to Ali Muskavieh's attitude, he is referred to as a moral sage in philosophy. He has also paid special attention to ethical principles in other branches of science, as he has not forgotten the increasing importance of ethics in writing history. What indirectly expressed the great value of those moral virtues? Ibn al-Muskawiyyah tried to guide man to the attainment of complete moral happiness and the creation of divine morality, and even one of his most important goals was in writing the history of Nilbuddin Arman. His approach makes him one of the leading Muslim historians in the field of history and one of the pioneers of the philosophy of history. In addition to being the first historian to break the criterion for measuring events in historiography, Muskawiyyah was able to harmonize the idea of ​​Iranshahri with the thought of Greece and the spirit of the Islamic religion. The Muscovite religion is a civil religion, and he examines religion as its Shari'a writers in its originality and independence, but from the point of view of "natural humanity" or "natural socialization", man interprets the rules of religion, and his civilized thought does not disappear in the face of morality. His view is actually based on civil moral reflection. As a result, Muscovite civil ethics must be practiced in civil relations. Ibn al-Muskawiyyah always emphasizes the harmony between science and practice. He also considers paying attention to ethics and human practice as the basis of learning sciences. Ibn al-Muskawiyyah considers the means of learning wisdom in abandoning lusts away from physical pleasures and believes that learning wisdom should be based on the method of proof. This article raises this hypothesis by asking the question on what principles the foundations of Ibn al-Muskawiyyah's civilized thought are based on. In Ibn al-Muskawiyyah's theory of civilization, philosophy is the only true education or the way of servitude. He emphasizes the purification of the soul and the study of argument and logic, and considers the knowledge of the natural sciences as a prelude to the attainment of the metaphysical sciences, and considers it as a stage in which man can attain the knowledge of true happiness. It should be noted that Ibn Muskawiyyah's approach to civilization, which is based on civil ethics, can be a suitable model for the methodology of Islamic and civilization studies for the realization of modern Islamic civilizationin order to explain the theory of civilization of Ibn al-Muskawiyyah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Muskawiyyah
  • Theory of Civilization
  • Philosophy
  • Wisdom
  • Ethics
  • Politics
  1. قرآن کریم
  2. ابوسلیمان، سجستانی، صوان الحکمه و ثلاث رسائلحقه و قدم له، عبدالرحمن بدوی، داربیلیون، باریس.
  3. ابوحیان توحیدی (بی­تا)، الامتناع و الموانسه، صحه و ضبطه و شرح غریبه، احمد امین و احمد الزین، بیروت، المکتبه العصریه.
  4. ارکون، محمد(1997م)، نزعه الانسه فی الفکر، ترجمه: هاشم صالح، بیروت، دارالساقی.
  5. پاپکین ریچارد، استرول آوروم، (۱۳۸۱)، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال مجتبوی، حکمت.
  6. حلبی ، علی­اصغر(1392)، تاریخ فلاسفه اسلامی، تهران، زوار.
  7. خوانساری اصفهانی، میرسیدمحمد (2536) ، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ترجمه، مقدمه و اضافات: محمدباقر ساعدی خوانساری، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
  8. روزبهانی،محمدرضا (1385)، زندگی نامه و اندیشه سیاسی ابوعلی مسکویه، اصفهان، مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل.
  9. کرمر جوئل(1375)، احیای فرهنگی در عهد آل بویه،تهران، نشر دانشگاهی.

10. طباطبایی جواد(1379)، زوال اندیشه سیاسی در ایران،تهران، کویر.

11. مسکویه، ابوعلی بن احمد بن محمد (1952م) الحکمه الخالده، جاویدان خرد، حقه قدم له عبدالرحمن بدوی، قاهره، مکتبه النهضه، المصریه لاصحابها، حسن یوسف محمد و اخواتها.

12. مسکویه، ابوعلی (2535) ، جاویدان خرد، ترجمه تقی الدین محمد شوشتری به اهتمام بهروز ثروتیان، تهران، دانشگاه مک گیل کانادا و مؤسسه مطالعات اسلامی شعبه دانشگاه تهران، با همکاری دانشگاه تهران.

13. مسکویه، ابوعلی (1381ش)،تهذیب الاخلاق، ترجمه و توضیح: علی اصغر حلبی، تهران، نشر اساطیر.

14. مسکویه، ابوعلی (1379ش)،ترتیب السعادات و منازل العلوم با مقدمه و تصحیح: ابوالقاسم امامی، گنجینه بهارستان (حکمت، دفتر اول) به کوشش علی اوجبی، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی.

15. مسکویه، ابوعلی (1319ق)، الفوزالاصغر، بیروت.

16. مسکویه ، ابوعلی (1370ق)، الهوامل و الشوامل، به کوشش احمد امین و سید احمد صقر، قاهره، مطبع لجنه التالیف و الترجمه و النشر.

17. مدرس، محمدعلی(1349)،ریحانه الادب، تهران کتابفروشی خیام.

18. یاقوت حموی، (بی­تا)، معجم الادباء، (بی­جا)، نشردارالفکرالصباعه و النشر.