مردم سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شهید مطهری

چکیده

مایه اصلی تمدن اسلامی، دین اسلام است. بعثت مبداء تمدن اسلامی و نزول تدریجی قرآن کریم، اخلاق و سیره عملی نبی اکرم(ص) و سنت‌های اجتماعی و مدنی که از ناحیه آن حضرت بنیان نهاده شده است از عناصر سازنده بنیادهای تمدن اسلامی است که برای امت به میراث گذاشته شده است. در آموزه‌های اسلامی، حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است، حاکمیت بر سرنوشت اجتماعی از جمله حقوق بنیادین انسانی است که هیچ کس نمی‌تواند این حق خداداد را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد. مردم این حق خداداد را بر اساس اصول، احکام اسلامی و مقاصد دینی اعمال می‌کنند. از این رو، به حاکمیت مردم بر سرنوشت اجتماعی خویش که مبتنی بر اصول و مقاصد دینی عنیت می‌پذیرد، مردم‌سالاری دینی اطلاق می‌گردد. اصل سلطنت انسان بر سرنوشت اجتماعی خویش، اصل امانت بودن حاکمیت اجتماعی در نزد مردم، اصل شورا، اصل بیعت، وکالت، امر به معروف و نهی از منکر، اصل حق مداری انسان در گستره مباحات، اصل عدم ولایت انسانی بر انسان دیگر، اصل آزادی، اصل برابری ازجمله مبانی مردم سالاری دینی است. اصول مذکور، پشتوانه پیوند مردم سالاری بر درخت کهن تمدن اسلامی برای رویش نوین در تمدن اسلامی است از این رو، مردم سالاری دینی، مبداء تمدن نوین اسلامی و مدخل اثبات کارآمدی الگوی حاکمیت اسلامی در جهان معاصر برای مسلمانان بشمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religious democracy and the new Islamic civilization

نویسنده [English]

  • Sayed Abulqasim Naqibi
Associate Professor of Shahid Motahari University
چکیده [English]

The main theme of Islamic civilization is the religion of Islam. The revelation of the origin of Islamic civilization and the gradual revelation of the Holy Quran, the morality and practical life of the Holy Prophet (PBUH) and the social and civil traditions founded by him are among the building blocks of the foundations of Islamic civilization inherited for the Islamic society (Ummah). In Islamic teachings, absolute sovereignty over the world and man belongs to God, and he has made man the ruler of his social destiny. Sovereignty over social destiny is one of the fundamental human rights that no one can deprive man of this God-given right or in Serving the interests of a particular individual or group. People exercise this God-given right on the basis of Islamic principles, rules and religious intentions. Hence, the sovereignty of the people over their social destiny, which is based on religious principles and goals, is called religious democracy. The principle of man's sovereignty over his social destiny, the principle of trustworthiness of social sovereignty in the eyes of the people, the principle of council, the principle of allegiance, power of attorney, enjoining the good and forbidding the evil, the principle of human rights in the scope of permissibility Freedom as the principle of equality, is one of the foundations of religious democracy. These principles support the link between democracy and the ancient tree of Islamic civilization for the new growth in Islamic civilization. Hence, religious democracy is the origin of the new Islamic civilization and the entrance to prove the effectiveness of the model of Islamic rule in the contemporary world for Muslims.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Democracy
  • Religious democracy
  • New Islamic civilization
  • The principle of human rule over one's own destiny
  • The principle of the rejection of human guardianship over another human being
  1. قرآن کریم
  2. انصاری، مرتضی، (1410ق)،  کتاب المکاسب،بیروت،موسسه النعمان،.
  3. آخوند خراسانی، محمدکاظم، (1409)، کفایه الاصول، قم، موسسه آل البیت،.
  4. بحر العلوم، سید محمد، (1362)، بلغه الفقیه، تهران، مکتبه الصادق،.
  5. حر عاملی، محمدحسن، (1414ق)، وسایل الشیعه، موسسه آل البیت.
  6. حسینی واغی، سید میر عبدالفتاح، (1418ق)،  العناوین الفقهیه قم، موسسه نشر اسلامی.
  7. خامنه‌ای، سید علی، (1415ق)، الحکومه فی الاسلام، ترجمه هادی رعد، بیروت، دارالروحه.
  8. خطیب، عبدالکریم، (1395ق)،  الخلافه و الامانه، بیروت ، دار المعرفه.
  9. خوئی، سید ابوالقاسم، (بی‌تا)، التنقیح (الاجتهاد والتقلید) تقریر: علی غروی، بی‌جا، بی‌نا.

10. در جستجوی راه از کلام امام، دفتر هفتم (نهاهای انقلابی)، تهران، امیرکبیر،1362.

11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1404ق)،  المفردات فی غریب القرآن، بی‌جا،دفتر نشر کتاب.

12. سبحانی، جعفر، (1370)، مبانی حکومت اسلامی، نگارش داود الهامی، قم ، سیدالشهداء.

13. سبزواری، سید عبدالاعلی، (1402ق)، مهذب الاحکام، نجف، مطبعه الاداب.

14. شمس‌الدین، محمد مهدی، (1421ق)، فی الاجتماع السیاسی الاسلامی، بیروت، المؤسسه الجامعیه للدراسات والنشر،.

15. صالحی نجف آبادی، نعمت الله، (1380)،‌ ولایت فقیه، حکومت صالحان، تهران، امید فردا،.

16. صدر، محمدباقر، الاسلام یقود الحیاه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

17. صدر، محمدباقر، (1399ق)، خلافه الانسان و شهاده الانبیاء، تهران، جهاد البناء.

18. طباطبایی، سید محمد حسین، (1350)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، قم، دارالعلم.

19. طباطبایی، سید محمدحسین، (1393ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.

20. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1374)،  المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه‌ی محمدباقر موسوی همدانی، قم ، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،.

21. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، (1415ق)، مجمع البیان، بیروت مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

22. علم‌الهدی، سید مرتضی، (1348)، الزیعه، تهران، دانشگاه تهران.

23. غروی اصفهانی، محمدحسین، (1425ق)، حاشیه کتاب المکاسب، قم، پایه دانش، چاپ اول.

24. کدیور، محسن، (1385)، سیاست‌نامه‌ی خراسانی (قطعات سیاسی و آثار ملا محمد کاظم خراسانی)، تدوین تهران، کویر.

25. ابن منظور، (1405ق)، لسان العرب، قم ، نشر ادب حوزه.

26. ماوردی، ابوالحسن، (1406ق)، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، قاهره ، مکتب الاعلام الاسلامی.

27. مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء.

28. محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام ، تهران، استقلال.

29. مطهری، مرتضی، (1378)، یادداشت‌های استاد مطهری، تهران، صدرا.

30. معرفت، محمدهادی، (1377)، ولایت فقیه، قم، التمهید.

31. مکارم شیرازی، ناصر، (1411ق)، انوار الفقاهه، قم، مؤسسه امیرالمومنین(ع).

32. منتظری، حسنعلی، (1378)، حکومت دینی و حقوق انسان، قم، ارغوان دانش.

33. منتظری، حسینعلی، در اسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه.

34. منتظری، حسینعلی، (1385)، رساله حقوق، قم، ارغوان دانش.

35. موسوی الخمینی، سیدروح الله، (بی‌تا)، البیع، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.

36. موسوی الخمینی سید روح الله، (1365)، صحیفه نور، تهران،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،.

37. موسوی الخمینی، سیدروح الله، (1376)، الاجتهاد و التقلید، تهران موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،.

38. نائینی، محمدحسین، (1382)، تنبیه الامه و تنزیه الملۀ، تصحیح و تحقیق سیدجواد ورعی، قم، بوستان کتاب.

39. نجفی، محمد حسن، (1365)، جواهرالکلام، دارالکتب الاسلامیه.