تمدن نوین اخلاقی بر محور تبدل فقاهت سیاسی با رویکردی بر آراء امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق و اندیشه امام خمینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

حاکمیت اسلامی در عصر اخیر خواستار بازسازی چهره سیاسی خود در قالب عرضه تمدن نوین اسلامی به ملل و آحاد می­باشد . این جریان که در قالب حاکمیت دینی بر رفتار سیاسی جلوه نموده است به دلیل عدم پشتوانه سازی مناسب جریان فقاهت به توفیقی مستلزم شأن خود فائق نیامده است . بسترسازی نامتوازن تحت اشراف ظنون خاصّه حواله­ای جز گسست پیوندهای حاکمیتی و اجتماعی را در پی نداشته است . از این رو با توسعه این دیدگاه تطابق اصل کاربست تظنّن عقلائیه و بهره­گیری از خرد جمعی در جهت شکل­گیری جامعه­ای آرمانی ظهور می­یابد . این پژوهش با بهره­گیری از نظریات امام خمینی در باب اسلام تمدن ساز بر آن است که ، تمدن نوین اخلاقی که مثبت رویکردی جدید در پیش پای حاکمیت فقهی می­باشد با بهره­ای خاص از اولویت فقه تمدن ساز با عنوان ظن عقلانی اخلاق­مدار به حیاتی متعالی به نام تمدن دست می­یابد و این امر مقصودی است که در این مجال ملزم پنداشته­ شده است که رویکرد جز در سایه پالایش فقه عقلانی و اخلاقی با محوریت آزادی و مدارا استوار نمی­گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

New moral civilization based on the transformation of political jurisprudence with an approach to the views of Imam Khomeini

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Pourmanouchehri 1
  • Mohammad Reza Farsian 2
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
2 Ph.D students in Imam Khomeini Jurisprudence, Law and Thought Islamic Azad University, Central Tehran Branch
چکیده [English]

The Islamic government in the recent era has intended to rebuild its political image in the form of offering a new Islamic civilization to nations and individuals. This trend, which has manifested itself in the form of religious ruling over political behavior, has not successfully achieved its dignity due to the lack of proper support for the movement of jurisprudence. The unbalanced bedrock under the aristocracy of particular suspicion has not resulted in anything but the rupture of sovereign and social ties. Hence, with the development of this view, the adaptation of the principle of application of rational suspicion and the use of collective wisdom to form an ideal society emerges. Using Imam Khomeini's theories on civilization-building Islam, this study suggests that the new moral civilization, which is a positive approach to the new jurisprudential rule, with special benefits from the priority of civilization-building jurisprudence as the moral rational suspicion of transcendent life called civilization. It is achieved and this is the purpose that is considered necessary in this context that the approach is not based but on the refinement of rational and moral jurisprudence with the focus on freedom and tolerance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New moral civilization
  • Special suspicion
  • the freedom
  • Tolerance
  • Imam Khomeini
  • Political Jurisprudence
. (اسراء :37).
۲. آرنت، هانا، (1366)، خشونت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی. چاپ اول، ص231.
۳. امام‌خمینی، سیدروح‌الله (1380)، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ج6.
۴. ابن خلدون، عبدالرحمن (1388) ، مقدمه ابن­خلدون ، ترجمه محمد پروین گنابادی ، تهران: شرکت انشارات علمی و فرهنگی، ج4.
۶. احمد، امین ( 1425ق)، ضحی­الاسلام، بیروت: دارالکتب العلمیه، ص11.
۷. اسلامی، رضا (1387) ، اصول فقه حکومتی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8. آشوری ، داریوش(1381) ، تعریف­ها و مفهوم فرهنگ ، تهران : انتشارات آگه.
9. امام خامنه‌ای، سیدعلی، (۱۴/۳/۱۳۷۶)، بیانات در اجتماع باشکوه زائران مرقد امام خمینی (ره).
10. امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۷۴)، دیدگاههای فرهنگی امام خمینی، تهران، ذکر.
11. امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۷۹)، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد امام خمینی، ج۲.
12. امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۸۱)، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
13. امام خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا)، کشف‌الاسرار، قم، آزادی.
14. امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۷۷)، خودباوری و خودباختگی از دیدگاه امام، تبیان موضوعی، دفتر ۲۶، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
15. امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۸۲)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ۷.
16. آمدی، عبدالواحدبن محمد(بی تا) غررالحکم و دررالکلم ، مصحح مهدی رجائی ، قم:دارالکتاب الاسلامی، ص117.
17. انصاری، محمدعلی (1415ق)، الموسوعه الفقهیه المیسر، قم: مجمع الفکر الاسلامی، ج3، ص494.
18. انصاری، مرتضی (بی‌تا)، مطارح الأنظار، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع).
19. ایزدهی، سجاد (1389)، برداشتی از دیدگاههای آیت­الله خامنه­ای پیرامون فقه سیاسی، حکومت اسلامی، سال پانزدهم، ش 56.
20. بشیریه ، حسین (1374) دولت عقل، ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیاسی ، تهران : موسسه نشر علوم نوین. چاپ اول.
21. توین‌بی، آرنولد (۱۳۷۶)، بررسی تاریخ تمدن، ترجمه محمدحسین آریا، تهران، نشر امیرکبیر.
22. جان‌احمدی، فاطمه (۱۳۸۸)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران، دفتر نشر معارف.
23. جعفری، محمدتقی (۱۳۷۳) فرهنگ پیرو فرهنگ پیشرو، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ج۶.
24. حرّانی، حسن‌ بن شعبه (۱۳۵۵) تحف‌العقول، مترجم احمد جنتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ص۴۸.
25. حسین‌زاده، محمد؛ محمدی، عبدالله، (۱۳۸۹)، اعتبار معرفت شناختی خبر واحد در اعتقادات دینی، «فصلنامه ذهن»، شماره ۴۳.
۲۶. خازم، علی (۱۴۱۳ب)، مدخل الی علم الفقه عندالمسلمین الشیعه، بیروت، دارالغربه.
۲۷. خسروپناه، عبدالحسین‌ (۱۳۸۲)، گستره شریعت، تهران، دفتر نشر معارف.
۲۸. خوئی، سیدابوالقاسم (۱۴۱۰ق)، الاجتهاد و التقلید، قم، دارالهدی. چاپ سوم.
۲۹. خواجه نصیرالدین طوسی (۱۳۹۱) اخلاق ناصری، مترجم مجتبی مینوی. علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
۳۰. داوری اردکانی، رضا (۱۳۷۹)، اتوپی و عصر تجدد، تهران، نشر ساقی.
۳۱. روح‌الامینی، محمود (۱۳۷۹)، زمینه فرهنگ‌شناسی، تهران، انتشارات عطار، چاپ پنجم.
۳۲. ساروخانی، باقر (۱۳۸۰) درآمدی بر دائره المعارف علوم اجتماعی، ج۱.
۳۳. سبحانی، جعفر (۱۴۰۵ ق)، تطور فقه نزد شیعه، مجله تراثنا، سال اول، ش۲.
۳۴. سبزواری، عباسعلی (۱۳۹۱)، مدخلی بر مناسبات فقه و تمدن، مجله کاوشی نو در فقه، سال ۱۹، ش۷۲.
۳۵. سروش، عبدالکریم (۱۳۷۸)، بسط تجربه نبوی، تهران، موسسه فرهنگی صراط.
۳۶. سروش، عبدالکریم (۱۳۷۸)، مدارا و مدیریت، تهران، موسسه فرهنگی صراط.
۳۷. سلّار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز (۱۴۱۴ق)، المراسم العلویه فی احکام النبویه، تحقیق سید محسن الحسینی الامینی، قم، المجمع العالمی لاهل البیت.
۳۸. سهمرانی، اسعد (۱۳۶۹)، اندیشه مصلح، ترجمه صادق آئینه‌وند، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
۳۹. شریعتی، علی (بی‌تا)، تاریخ تمدن، تهران، چاپ پخش، ج۱.
۴۰. صاحب‌الزمانی، ناصرالدین‌‌ (بی‌تا)، سهم اسلام در تمدن جهانی، تهران، بعثت.
۴۱. صالح مازمدرانی، مولی محمد (۱۴۲۱ق)، شرح اصول کافی، تحقیق و تعلیق ابوالحسن شعرانی، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
۴۲. صدر، سیدمحمدباقر (۱۴۱۷ق)‌ اقتصادنا، تحقیق عبدالکریم ضیاء و دیگران، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
۴۳. صدری، احمد (۱۳۸۰)، مفهوم تمدن و لزوم احیای آن در علوم اجتماعی‌، تهران، انتشارات مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها.
۴۴. صدوق، ابن بابویه قمی (۱۳۷۶) امالی، محمدباقر کمره‌ای، تهران، اسلامیه.
۴۵. صدوق، ابن بابویه قمی (۱۴۱۳ق) من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، ج۴.
۴۶. طوسی، محمدبن حسن (۱۳۸۷ق) المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح محمد تقی کشفی، تهران، المکتبه الرضویه، ج۴.
۴۷. غزالی، محمد (بی‌تا) احیاء علوم الدین ]بی جا[، دارالکتاب العربی، ج۱.
۴۸. فراستخواه، مقصود (۱۳۷۳)، سرآغاز نواندیشی معاصر، تهران، شرکت سهامی انتشار.
۴۹. فتحی، یوسف (۱۳۸۸)، رابطه اخلاق و سیاست با تأکید بر اندیشه امام خمینی، فصلنامه حکومت اسلامی، سال چهارم، شماره۳.
۵۰. فنایی، ابوالقاسم (۱۳۸۴) دین در ترازوی اخلاق، تهران، انتشارات صراط.
۵۱. فوزی، یحیی؛ صنم‌زاده، محمودرضا‌ (۱۳۹۱)، تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، ش ۹.
۵۲. فیرحی، داود (۱۳۹۰) فقه و سیاست در ایران معاصر، تهران، نشر نی.
۵۳. قابل، احمد (۱۳۹۱) مبانی شریعت، نشر مجازی.
۵۴. کاشفی، محمدرضا (۱۳۸۴)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران،‌ انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
۵۵. کلینی، محمدبن یعقوب (۱۳۹۲) الکافی، ترجمه حسین استاد ولی، تهران، انتشارات دارالثقلین چاپ پنجم، ج۲.
۵۶. گلپایگانی، سید محمدرضا (۱۴۱۲ق) الدررالمنضود فی احکام الحدود، تقریر علی کریمی جهرمی، قم، دارالقران الکریم، ج۲.
۵۷. لوکاس، ارنولد (۱۳۸۲)، تاریخ تمدن، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، نشر سخن، ج۱.
۵۸. مجتهد شبستری، محمد (۱۳۷۶)، ایمان و آزادی، تهران، انتشارات طرح نو.
۵۹. محقق کرکی، علی بن عبدالعالی (۱۴۰۷ق)، جامع المقاصد، قم، موسسه آل‌البیت، ج۱۰.
۶۰. مشکاتی، عباسعلی (۱۳۸۹)، مقدمه‌ای بر مناسبات فقه و حکومت، مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، سال ۱۷، ش۶۵.
۶۱. مطهری، مرتضی (۱۳۷۶) اسلام و مقتضیات زمان، تهران، انتشارات صدرا، ج۲.
۶۲. معین، محمد (۱۳۶۷)، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ج۳.
۶۳. معینی، فائزه‌ (۱۳۸۷)، دانشگاه تمدن‌ساز اسلامی ایرانی، تهران، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم.
۶۴. مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۱ق) الامثال فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرس ه امام علین بن ابی طالب چاپ اول.
۶۵. مکی عاملی، محمد بن جمال (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، تحقیق عبدالهادی حکیم، قم، مکتبه المفید، ج۱.
۶۶. منتظری، حسینعلی (۱۴۱۷ق)، نظام الحکم الاسلامی، تصحیح جمعی از پژوهشگران، قم، نشر سرایی.
۶۷. مهریزی، مهدی (۱۳۷۶)، فقه حکومتی، مجله نقد و نظر، ش ۱۲.
۶۸. نهج‌البلاغه‌ (۱۳۹۴) ترجمه علی شیروانی، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، حکمت ۷۰.
۶۹. وحید بهبهانی، محمدباقر (۱۴۱۷ق) حاشیه مجمع الفائده و البرهان، قم، موسسه علامه المجدد.
۷۰. ولایتی، علی‌اکبر (۱۳۸۴)، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
۷۱. ویل‌دورانت‌ (۱۳۷۰)، تاریخ تمدن، ترجمه حمید عنایت و دیگران، تهران، آموزش انقلاب اسلامی، چاپ پنجم، ج۱.
۷۲. یوکیچی، فوکوتساوا (۱۳۷۹)، نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران، نشر گیو، چاپ
۷۳. هانتیگتون، ساموئل (۱۳۷۰) سامان سیاسی در جوامع دستخوش تغییر، ترجمه محسن تلاشی، تهران، نشر علم. چاپ دوم.