چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌پژوه دکتری تاریخ معاصر جهان اسلام، مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره)، جامعه المصطفی (ص) العالمیه.

چکیده

وضعیت امروزی جهان اسلام نشان می­دهد که به­رغم ظرفیت­های بسیار بالای تمدن سازی، دنیای اسلام هنوز با مشکلات و بحران­های فراوانی همراه است و نتوانسته است تمدن اسلامی را تحقق بخشد. این تحقیق در تلاش است با مدل چشم­انداز سازی ارگون که فرایندی متشکل از چهار گام و پرسش ساده اکنون کجا هستیم؟ به کجا می­رویم؟ کجا می­خواهیم باشیم؟ چگونه آنجا برسیم؟ است به این پرسش پاسخ دهد که تمدن نوین اسلامی دارای چه چشم‌اندازی است؟ بررسی­ها نشان می­دهد که در صورتی که جهان اسلام به هویت مشترک خود توجه کنند می­توانند به مجد و شکوه گذشته خود دست یابد. جهان اسلام با داشتن جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر به‌منزله یک‌قطب جمعیتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بزرگ، قابلیت­های مهم برای احیای تمدن اسلامی دارد از مهم‌ترین این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها، هویت مشترک اسلامی مانند موانع مشترک، سابقه تاریخی، ارزش­های مشترک، پیوستگی جغرافیایی و مرز مشترک، قابلیت‌های فوق‌العاده ژئوپلیتیکی مشترک، تهدیدات خارجی، داشتن دشمنان مشترک و منافع متقابل مشترک هستند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Perspective of the new Islamic civilization

نویسنده [English]

  • Sayed Asef Kazemi
PhD Student in Contemporary History of the Islamic World, Imam Khomeini Higher Education Complex, Al-Mustafa (PBUH) International Society
چکیده [English]

The current situation of the Islamic world shows that despite the very high capacities of civilization, the Islamic world is still associated with many problems and crises and has not been able to realize Islamic civilization. This research is attempting with the Ergon's vision model, which is a four-step process and the simple question Where are we now? Where are we going? Where do we want to be? How do we get there? The answer to the question is the perspective of the new Islamic civilization?
Studies show that if the Islamic world pays attention to their common identity, they can achieve the glory of their past. The Islamic world, with a population of more than one billion as a large demographic, cultural, economic and political pole, has important capabilities for the revival of Islamic civilization. And the common border is the extraordinary geopolitical capabilities, the common threats, the common enemies and the common interests

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Islamic civilization
  • Perspective
  • Islamic values
  • Culture
  • Geography
  • mutual interests
  • Common enemy
۱. ابن خلدون، عبدالرحمن، (1366)، مقدمه، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
۲. ابن‌خلدون‌، (1362)، مقدمه‌ ابن‌خلدون‌، ترجمه‌ پروین‌ گنابادی‌، تهران، انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌، ج 1 ص 334.
۳. اجیانی، ابراهیم، (1391)، مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، ص 411.
۴. احمدی، حمید، (۱۳۸۸)، ریشه‌های بحران در خاورمیانه، تهران، انتشاران کیهان؛ واعظی، محمود، (۱۳۹۲)، بحران‌های سیاسی و جنبش‌های احتماعی در خاورمیانه: نظریه‌ها و روندها، تهران، وزارت امور خارجه.
۵. آقانوری، علی، (۱۳۸۷)، امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
۶. اکبری، مرتضی و رضائی، فریدون، 1394، واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله)، مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال سوم، شماره 5، ص 90.
۷. امام خامنه‌ای، سیدعلی، (۲۶/۰۲/۱۳۹۴)، دیدار با مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی.
۸. امام خامنه‌ای، سیدعلی، (۲۷/۰۶/۱۳۹۴)، پیام به مناسبت کنگره عظیم حج.
۹. المانجرا، مهدی، (1384)، آینده­های دنیای اسلام، ترجمه و تلخیص سیاوش ملکی فر، تهران، اندیشکده آصف.
۱۰. آیات متعدد ازجمله: سوره قیامت، آیه 20، سوره انسان، آیه 27.
۱۱. بهروز لک، غلامرضا و علیپور گرجی، محمود، (1390)، کاربرد روش چشم‌انداز در مطالعات سیاسی، مجله علوم سیاسی، شماره 53، ص 65.
۱۲. بیگدلی، مهرناز (مترجم)، (۱۳۷۹)، انجمن برنامه‌ریزی آمریکا، فصلنامه مدیریت شهری، شماره۲.
۱۳. پدرام، عبدالرحیم و همکاران، (1388)، آینده‌پژوهی مفاهیم و روش، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، ص 67؛ کور نیش، ادوارد، (1388)، آینده‌پژوهی پیشرفته: نگاهی ژرف به اصول، مبانی و روش­های آینده‌پژوهی، ترجمه سیاوش ملکی فر و فرخنده ملکی فر، تهران، اندیشکده صنعت و فناوری (آصف)، ص 3.
۱۴. تفهمی، رحمان، (1388)، نگاهی دیگر کاربرد شیوه‌های گرافیکی- بصری در تدوین چشم‌انداز، دوماهنامه شهرنگار، شماره 52، ص 74 به نقل از Caves, R. W (2005) Encyclopedia of the City,Publishing by Taylor and Francis Group.
۱۵. جعفری، محمدتقی، 1373، فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ج 6، ص 233.
۱۶. حافظ‌‌نیا، محمدرضا، قربانی‌نژاد، ریباز و جان‌پرور، محسن، (1391)، تحلیل ژئوپلیتیکی عوامل هم‌گرایی و واگرایی در جهان اسلام، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره 2، ص 66.
۱۷. حسینی، سید مهدی، (1381)، نگاهی‌ به‌ اهداف‌ و برنامه‌ استراتژیک‌ امریکا در فرایند تحول‌ نظام‌ بین‌الملل، دوازدهمین‌ کنگره‌ بین‌المللی‌ خلیج‌فارس‌، تهران، دفتر مطالعات‌ سیاسی‌ و بین‌المللی‌، ص 8.
۱۸. دورانت، ویل، 1365، مشرق زمین گاهواره تمدن، ‌ترجمه احمد آرام، ع. پاشایی، امیرحسین آریان‌پور، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ص 5.
۱۹. زرین کوب، عبدالحسین، بی­تا، کارنامه اسلام، تهران، امیرکبیر، ص 31.
۲۰. سوره انبیا، آیه 92، سوره مؤمنون، آیه 52.
۲۱. سوره حشر، آیه ۱۸.
۲۲. شیرودی، مرتضی و کاظمی، سید آصف، (1390)، نقش رسانه‌های غرب در برابر گسترش اسلام در غرب، فصلنامه علمی تخصصی سخن تاریخ، سال 5، شماره 14.
۲۳. صفوی، سید یحیی، (1387)، وحدت جهان اسلام: چشم‌انداز آینده، تهران، انتشارات شکیب به سفارش مؤسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، ص 43.
۲۴. صفوی، سید یحیی، (1387)، وحدت جهان اسلام: چشم‌انداز آینده، تهران، انتشارات شکیب به سفارش مؤسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، ص 43.
۲۵. عزتی، عزت‌الله، (1371)، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت، صص 163-175.
۲۶. عسگری، سهراب، (1383)، نقش و جایگاه منطقه خلیج‌فارس و خاورمیانه در ژئوپلیتیک انرژی، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 210-209، صص 12-24.
۲۷. عمید، حسن،1374، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر، تهران، ج 1 ص 530.
۲۸. فوزی، یحیی و صنم‌زاده، محمودرضا، 1391، «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ و فرهنگ تمدن اسلامی، سال سوم، شماره 9، ص 9.
۲۹. قدیری، روح‌الله، (بی‌تا)، بررسی و شناخت روش‌های مطالعه آینده، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، ص 12.
۳۰. کاظمی، سید آصف، (۱۳۹۳)، بازتاب‌های سیاسی گفتمان تکفیر در: مجموعه مقالات هفدهمین جشنواره شیخ طوسی (ره)، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر مصطفی (ص)؛ کاظمی، سید آصف، (۱۳۹۴)، اسلام‌هراسی درونی؛ نزاع غرب با اسلام در سایه گفتمان در: مجموعه مقالات هفدهمین جشنواره شیخ طوسی (ره)، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر مصطفی (ص).
۳۱. کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ، (1379)، تاریخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلام، ‌ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ص 349.
۳۲. کلینی، محمد بن یعقوب، (1362)، الکافی، تهران، اسلامیه، ج 1 صص 26-27.
۳۳. کورنیش، ادوارد، (1388)، آینده‌پژوهی پیشرفته: نگاهی ژرف به اصول، مبانی و روش­های آینده‌پژوهی، ترجمه سیاوش ملکی فر و فرخنده ملکی فر، تهران، اندیشکده صنعت و فناوری (آصف)، ص 18.
۳۴. گلکار، کورش، (۱۳۸۴)، «چشم‌انداز شهر، محله: پیشنهاد یک چارچوب مفهومی برای صورت‌بندی بیانیه چشن‌انداز»، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۲۴، به نقل از Ames, S. A Guide to Community Visioning.
۳۵. مؤسسه پژوهشی پیو، ایکنا به نقل از مؤسسه پژوهشی پیو (۲۰۱۰) «جمعیت مسلمان»، ۱۳۸۴۹۰۴http://iqna.ir/fa/news/
۳۶. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی، (1403)، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ج 78.
۳۷. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی، (1403)، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ج 74 ص 240؛ حرانی، ابن شعبه، (1404)، تحف­العقول عن آل الرسول (ص)، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص ۹۰.
۳۸. مدیریت حوزه علمیه قم، (1383)، درآمدی بر آزاد اندیشی و نظریه پردازی در علوم دینی، قم، انتشارات مرکز حوزه علمیه قم، 113.
۳۹. مطهری، مرتضی، (1382)، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، ج 14 ص 142.
۴۰. معمار، رحمت‌الله، (1378)، سنجش گرایش به هویت تاریخی، تهران، مرکز تحقیقات و سنجش برنامه‏اى سازمان صداوسیما، ص 17.
۴۱. ملکی فر، عقیل (1385)، الفبای آینده‌پژوهی: علم و هنر کشف آینده و شکل بخشیدن به دنیای مطلوب فردا، تهران، کرانه علم، ص 7.
۴۲. موثقی، سید احمد، (1378)، علل ضعف و انحطاط مسلمین در اندیشه سیاسی و آرای اصلاحی سید جمال‌الدین اسدآبادی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، صص 74-101.
۴۳. نصر، سید حسین، 1393، علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ص 11.
۴۴. نصری، قدیر، (1393)، مناطق حیاتی خاورمیانه، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
۴۵. هانتر، شیرین، (1380)، آینده اسلام و غرب، ترجمه همایون مجد، نشر و پژوهش فرزان روز، 1380، ص 174 و 256.
۴۶. ولایتی، علی‌اکبر، 1382، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، وزارت امور خارجه،     ص 32.
۴۷. ولایتی، علی‌اکبر و سعیدمحمدی، رضا، (1389)، تحلیل تجارب همگرایی در جهان اسلام، دانش سیاسی، شماره 1، ص 168-169.