الگوی توازن دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری سازمانی مبتنی بر تحلیل مضمون نهج‌البلاغه: سیمای سازمان‌های متعالی در تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار رشته مدیریت دولتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

چکیده

تعامل دیوان‌سالاری (بوروکراسی) و مردم‌سالاری (دموکراسی) یکی از مهم‌ترین مباحث در عرصه‌ی مدیریت دولتی و رویکردی جهت بسترسازی سازمان‌های متعالی در تمدن نوین اسلامی است. به نظر می‌رسد کارآیی که مهم‌ترین مسئله در سازمان‌ها است از طریق نظام بوروکراتیک تحصیل می‌شود و برای جلوگیری از تبدیل‌شدن به یک ساختار اتوکراتیک نیاز به پاسخگویی است که در مفهوم مردم‌سالاری قابل تحقق می‌باشد. هدف ما در پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل الگوی توازن دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری از منظر سیره علوی در نهج‌البلاغه می­باشد و تبیین آن در یک نظام یکپارچه است. این پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی و از حیث روش، کیفی بوده و دارای رویکرد استقرایی می باشد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از مطالعه متون و همچنین طراحی الگوی نهایی از تکنیک تحلیل مضمون بهره گرفته‌شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش و معیارهای احصاء شده به مفهوم ایجاد توازن بین دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری پرداخته شد که آن هم منجر به طراحی یک الگو از معیارها در قاب تلفیقی دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری گردید. این الگوی مدون دارای 12 مقوله اصلی می‌باشد. نتایج بیانگر این است که اصول نظام‌مند مدیریت پیاده‌سازی شده توسط امام علی (ع) خود نمودی از توجه و ایجاد توازن بین دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری می باشد که نگرش و اندیشه امروزی در عرصه مدیریت به این مهم دست‌یافته است و می‌تواند به‌عنوان چارچوبی برای تحقق تعالی سازمانی در تمدن نوین اسلامی باشد..
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Model of Balance between Bureaucracy and Organizational Democracy Based on Thematic Analysis of Nahj al-Balagheh: The Image of Exemplary Organizations in the Modern Islamic Civilization

نویسنده [English]

  • Alireza Tashakorian Jahromi
Assistant Professor of Public Administration, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand, Birjand, Iran
چکیده [English]

Purpose: The interaction of bureaucracy and democracy is one of the most important topics in the public administration and an approach to the establishment of exemplary organizations in the modern Islamic civilization. It seems that efficiency, which is the most important issue in organizations, is studied through the bureaucratic system, and in order to avoid becoming an autocratic structure, there is a need for accountability, which can be realized in the concept of democracy. This study aimed at examining and analyzing the balance pattern of bureaucracy and democracy from the perspective of Alavi way of life in Nahj al-Balagheh and explain it in an integrated system. In this research, for the first time, inspired by the texts of Nahj al-Balagheh, the interaction between the two concepts of bureaucracy and organizational democracy has been examined and a conceptual model of this theoretical framework has been presented, which is unprecedented in previous researches.
Methodology: this study is fundamentally in terms of purpose and employs a qualitative methodology with an inductive approach. Thematic analysis technique has been used to analyze the data obtained from the study of the texts and also to design the final model. In this research, the stability index method, which refers to the consistency of data classification over time, has been used to measure reliability. The reliability calculated for this research using this method was 86%, which is more than 60%, so it can be said that the reliability of the coding of this research is confirmed. Society in this research is the text of Nahj al-Balagheh book. After referring to the text of Nahj al-Balagheh, the researcher used all the texts that were related to the purpose of the research and could be related to management and governance issues.
Findings: Benefiting from qualitative research, especially the method of thematic analysis,
becomes important when there is little information about the phenomenon under investigation, or when there is a theoretical framework that comprehensively explains the subject in the researches conducted in relation to the subject in question. to pay, not available. The current research has been carried out by following the six-step framework of thematic analysis presented by Clark and Brown (2006). Based on the research findings and the calculated criteria, the concept of creating a balance between bureaucracy and democracy was discussed, which led to the design of a model of criteria in the integrated framework of bureaucracy and democracy. This coded model has 12 main categories. The six main concepts related to bureaucracy were: Supervision and Control, Delegation of Authority, Meritocracy, Responsibility and Accountability, Service Compensation and Impersonal Principle. Also, the six main concepts of democracy are: Criticism, Continuous Communication, Transparency of Information, Organizational Commitment, Optimal Allocation of Facilities and Training and Development.
Conclusion: The results show that the systematic principles of management implemented by Imam Ali are an expression of the attention and balance between bureaucracy and democracy, which today's attitude and thought in the field of management has achieved this and can be used as a framework for the realization of organizational excellence in the new Islamic civilization. In this research, presenting a model based on the balance of the components of bureaucracy and democracy can, in addition to this, provide a comprehensive theory that goes beyond this issue, indicating how far Imam Ali's words and his leadership and management methods are before the western compilations. It has been completely comprehensive in formulating pure management principles. This integrated and balanced model indicates that Imam Ali emphasized and focused on the issue of creating an efficient management structure, on the role of people and subgroups in making decisions and interfering in their destiny. Nahj al-Balagheh is a very rich treasure of management and governance methods and principles, which should be the source and model for implementing Islamic management in all fields and functional sectors of the country. Therefore, the findings lead this research to the direction that the administrative system and bureaucracy play a dual role in the popularization of societies. Although the development of bureaucracy leads to monopolization and power and in this sense it limits freedom, but at the same time it cannot play special roles in democratic societies because without bureaucratic organizations, it is very difficult to achieve democratic goals. The description of the balance between bureaucracy and democracy refers to the distinction between decision-making and implementation in organizations. In decision-making, freedom and difference of opinion create democratized values ​​and collect more decisions through decision-making, and for the implementation of these decisions and their actions, the most efficient method is used in creating a complex administrative system. By relying on bureaucratic principles, it demands better efficiency. In fact, bureaucracy provides conditions and democracy strengthens bureaucracy.
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagheh
  • Bureaucracy
  • Democracy
  • Exemplary Organizations
  • Modern Islamic Civilization
  • Thematic Analysis
  • تاجمیر ریاحی، ج.، صفری، ع.، و شاملی، ن. (1398). طراحی الگوی رهبری سازمانی با استفاده از آموزه‌های نهج‌البلاغه. مدیریت فرهنگ‌سازمانی، دوره 17، شماره 2، صص 235-254. ‎https://doi.org/10.22059/JOMC.2019.237968.1007294
  • جاویدی، ر. (1401). الگو و نظریه‌ی کارآمدی دولت اسلامی با رویکرد تمدنی و تطبیق بر دلالت‌های عملی آن از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری. فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 5، شماره 1، صص 53-96.‎https://doi.org/10.22070/NIC.2022.15510.1150
  • چیت‌سازیان، ع.، و محمدی،ک. (1398). فرامطالعه‌ای از پژوهشهای حوزه مدیریت اسلامی (موردمطالعه: پایان‌نامه‌های مقطع کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام). مجله اندیشه مدیریت راهبردی، دوره 13، شماره 2، صص 24-26.https://journals.isu.ac.ir/article_2733.html
  • حقیقیان بیدگلی، م.، و قدرتیان،ع. (1401).شناسایی شاخصه‌های مدیریت اسلامی بر مبنای کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام مبتنی بر تحلیل محتوای نهج‌البلاغه. نشریه علمی مدیریت اسلامی، دوره 30، شماره 4، صص 11-51. https://www.sid.ir/paper/1075906/fa
  • خسروی نیا، ا.، و رشیدی طغراالجردی، م. (1399). شناسایی سیاست‌های منابع انسانی دولت بر اساس اندیشه‌های امام علی (ع) در نهج‌البلاغه. مطالعات راهبردی بسیج، دوره 23، شماره 88، صص 42-88. https://www.bsrq.ir/article_129097.html
  • خواستار، ح. (1388).ارائه‌ی روشی برای محاسبه‌ی پایایی مرحله‌ی کدگذاری در مصاحبه‌های پژوهشی. روش‌شناسی علوم انسانی، دوره 15، شماره 58، صص161-174.https://method.rihu.ac.ir/article_418.html
  • داودآبادی فراهانی، م.، و رعایائی، م. (1401). راهکارهای رفتاری ارتقای سلامت اداری با تأکید بر نهج‌البلاغه.مدیریت دانش اسلامی، دوره 4، شماره 1، صص 127-160.‎http://jikm.isca.ac.ir/article_73139.html
  • ذاکری، م.، اسدی، ا.، و لطفی، ه. (1390). تبیین الگوی پاسخگویی و نظارت بر نظام اداری در حکومت علوی از منظر رابطه بوروکراسی و دموکراسی، فصلنامه رسالت مدیریت دولتی، دوره 2، شماره 4، صص 1-23. https://sanad.iau.ir/Journal/ijpa/Article/790949
  • رنگریز، ح.، و خمویی، ف. (1399). شناسایی و اولویت‌بندی عناصر دموکراسی سازمانی در بخش عمومی با استفاده از دلفی فازی و فرایند تحلیل شبکه. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره10، شماره 3، صص 87-105. ‎https://ormr.modares.ac.ir/article-28-34371-fa.html
  • زارع، ر.، بهمنی چوب‌بستی، ا.، و فتحی زاده، ع. (1395). مفهوم‌پردازی و شناسایی ابعاد و شاخص‌های دموکراسی سازمانی در سازمان‌های بخش عمومی.مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره 4، شماره 3، صص 29-48.‎https://ipom.journals.pnu.ac.ir/article_3047.html
  • سرپرست سادات، ا. (1400). کمالِ «مردم‌سالاری دینی» در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی. رویکرد تمدنی، فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 4، شماره 1، صص 145-170.‎https://nic.shahed.ac.ir/article_3548.html
  • قربانی، ع.، اشرف سمنانی، ب.، و حسینی، م. (1398).طراحی مدل غلبه بر حصار شیشه‌ای مدیریت از دیدگاه امام علی (ع) با استفاده از تحلیل مضمون نهج‌البلاغه و کتاب غررالحکم و دررالکلم.فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 7، شماره 27، صص 77-97. ‎https://journals.basu.ac.ir/article_3072.html
  • قلی پور، آ. (1398). جامعه‌شناسی سازمان‌ها: رویکرد جامعه‌شناختی به سازمان و مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
  • قلی پور، آ. (1385). هیدروکراسی یا بوروکراسی.فصلنامه دانش مدیریت، دوره 19، شماره 75، صص 123-103. https://journals.ut.ac.ir/article_18500.html
  • مرشدی زاد، ع. (1396).حکمرانی خوب و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی. دوفصلنامه آینده‌پژوهی ایران، دوره 2، شماره 3، صص 125-140. ‎https://jfs.journals.ikiu.ac.ir/article_1563.html
  • مهرگان، ف.، فقیهی، ا.، و میرسپاسی، ن. (1398).تأملی بر تعامل بوروکراسی و دموکراسی: مطالعه‌ای در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها. چشم‌انداز مدیریت دولتی، دوره 11، شماره 1، صص 39-74. https://jpap.sbu.ac.ir/article_96674.html
  • گرجی ازندریانی، ع.، و قهرمانزاده نیمگزی، ف. (1395). بررسی کنترل اقتدار بوروکراتیک در بستر مناسبات بوروکراسی، سیاست و کارآمدی.پژوهش حقوق عمومی، دوره 17، شماره 50، صص 9-35. https://qjpl.atu.ac.ir/article_3964.html
  • وقوفی، ا.، و افطاری، ب. (1400). تصویر سازمان مطلوب در تمدن نوین اسلامی. نشریه علمی آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، دوره 2، شماره 3، صص 79-103.‎https://jms.ihu.ac.ir/article_206924.html
  • هدایتی، م. (1397). رویکردهای نظری در مطالعه بوروکراسی دولتی و ارائه مدلی برای بررسی آن.مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 19، شماره 2، صص 35-3.https://doi.org/10.22034/jsi.2019.36908
  • Tajmir Riyahi, J., Safari, A., & Shameli, N. (2019).Designing a Model of Organizational Leadership Employing Teachings of Nahj al-Balaghah. Organizational Culture Management, Vol.17, No.2,pp. 235-254.

https://doi.org/10.22059/JOMC.2019.237968.1007294 [In Persian].

  • Javidi, R. (2022). The model and theory of efficiency of the Islamic State with the civilized approach and application to its practical implications from the perspective of Imam Khomeini and Ayatollah Khamenei. Scientific Journal of New Islamic Civilization Fundamental Studies, Vol.5, No.1,pp. 53-96. https://doi.org/22070/NIC.2022.15510.1150 [In Persian].
  • Chitsazian, A. R., & Mohamadi, K. (2019).meta study of islamic management researches: the case of dissertations of school of management in imam sadiq university. Strategic Management Thought, Vol.13, No.2,pp. 19-48. https://journals.isu.ac.ir/article_2733.html [In Persian].
  • Haghighian Bidgoli, M., & Ghodratian Kashan, S. A. (2023).Identifying the Framework of Islamic management characteristics based on the words of Amir al-Mu'minin (AS) by content Analysis of the book Nahj al-Balaghah. Scientific Journal of Islamic Management, Vol.30,No.4,pp. 11-51.

https://www.sid.ir/paper/1075906/fa [In Persian].https://doi.org/20.1001.1.22516980.1401.30.4.1.6

  • Khosravi Nia, O., & Rashidi Toghra Aljerdi, M. (2020).Identification of governmental human resources policeies based on the thoughts of Imam Ali in Nahjolbalaghe. Basij Strategic Studies, Vol.23,No.88,pp. 42-88.https://www.bsrq.ir/article_129097.html [In Persian]
  • Khastar, H. (2009) A method for calculating coding reliability in qualitative research interviews, Journal of Methodology of Social Sciences and Humanities, Vol.15, No.58,pp.161-174.https://method.rihu.ac.ir/article_418.html [In Persian]
  • Davoodabadi Farahani, M., & Roayaei, M. (2022), "Behavioral Solutions to Promote Administrative Health with an Emphasis on Nahj al-Balaghah". Islamic Knowledge Management, Vol.4, No.1, pp.127-160.http://jikm.isca.ac.ir/article_73139.html [In Persian]
  • Zakeri, M., Asadi, E.& Lotfi, H. (2011) Developing a model for accountability and control on bureaucracy in rule of Imam Ali: Bureaucracy-Democracy relation approach. Iranian Journal of Public Administration Mission, Vol.2, No.4, pp.1-23.https://sanad.iau.ir/Journal/ijpa/Article/790949 [In Persian]
  • Rangriz, H. (2021).Identifying and prioritizing Elements of organizational democracy in the public section using Fuzzy Delphi and network analysis process (ANP). Organizational Resources Management Researchs, Vol.10,No.3,pp. 87-105. https://ormr.modares.ac.ir/article-28-34371-fa.html [In Persian]
  • Zare, R., Bahmani Choob Bastani, A., & Fathizadeh, A. (2016). Conceptualize and Identify Dimensions and Indicators of Organizational Democracy in Public Sector Organizations. Public Organizations Management, Vol.4,No.3,pp. 29-48.https://ipom.journals.pnu.ac.ir/article_3047.html [In Persian]
  • Sarparast Sadaat, S. E. (2021). The perfection of religious democract in the Islamic revlution leaders’ thoufhts; a civilizational approach". Scientific Journal of New Islamic Civilization Fundamental Studies, Vol.4,No.1,pp. 145-170. https://nic.shahed.ac.ir/article_3548.html [In Persian]
  • Ghorbani, A., Ashraf Semnani, B., & Hoseini, M. (2019). Designing a Model to Overcome the Management Glass Fence Based on Imam Ali (as) Perspectives Using Qualitative Thematic Analysis over Nahj-al-Balagheh and Gherar-al-Hekam. Quarterly Journal of Nahj al-Balagha Research, 7,No.27,pp. 77-97. https://journals.basu.ac.ir/article_3072.html [In Persian]
  • Gholipour, A. (2019), Sociology of Organization: A sociological Approach to Organiation and Management.Tehran, SAMT publication. [In Persian]
  • Gholipour, A. (2006). Hydrocracy or Bureaucracy, Management Knowledge Quarterly, Vol.19,No.1,pp.103-123.

https://journals.ut.ac.ir/article_18500.html [In Persian]

  • Morshedzad, A. (2017).Good Governance and Desired Governance in the New Islamic Civilization. Journal of Iran Futures Studies, Vol.2,No.2,pp. 125-140. https://jfs.journals.ikiu.ac.ir/article_1563.html [In Persian]
  • Mehrgan, F., Faghihi, A., & Mirsepassi, N. (2020).The Contemplation on the Interaction of Bureaucracy and Democracy: A Study among Faculty Members of Universities. Public Administration Perspective, Vol.11,No.1,pp. 39-74. https://jpap.sbu.ac.ir/article_96674.html [In Persian]
  • Gorji Azandaryani, A. A., & Ghahramanzadeh Nimgazi, F. (2016). Evaluation of controlling the bureaucratic authority in the context of relations between bureaucracy, politics and efficiency. Public Law Researsh, Vol.17.No.50,pp. 9-35. https://qjpl.atu.ac.ir/article_3964.html [In Persian]
  • Voghoofi, O., & Eftari, B. (2021).The Image of Desirable Organization in New Islamic Civilization", Future Studies of the Islamic Revolution, Vol.2,No.6,pp.79-103. https://jms.ihu.ac.ir/article_206924.html [In Persian]
  • Hedayati, M. (2018). Theoretical approaches to the study of state bureaucracy and a model for the empirical study. Iranian Journal of Sociology, Vol.19,No.2,pp. 3-35. https://doi.org/10.22034/jsi.2019.36908 [In Persian]
  • Bennis, W. G. (1969), Beyond bureaucracy. In Amitai Etzioni (Ed.), Readings on Modern Organizations, Prentice-Hall Inc.
  • Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, Vol.3, No.2, pp.77-101.https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
  • Eller man D. (2010). Workplace democracy and human development: The example of the postsocialist transition debate, The Journal of Speculative Philosophy, Vol.24, No.4, pp. 122-135. https://doi.org/10.5325/jspecphil.24.4.0333
  • Farazmand, A. (2010). Bureaucracy and democracy: A theoretical analysis. Public Organization Review,Vol.10,pp. 245-258.https://doi.org/10.1007/s11115-010-0137-0
  • Hyenman, C. (2012). Bureaucracy in a Democracy. New York: Harper & Brother.
  • Morçöl, G., Shafi, S., & Menon, A. (2022). Governance networks, bureaucracy, and Perspectives on Public Management and Governance, Vol.5, No.2, pp.84-96. https://doi.org/10.1093/ppmgov/gvab034
  • Popper, C. (2014). Conjectures and Falsifications (Translated by Ahmad Aram). Tehran: Enteshar Sahami sherkat. [In Persian]
  • Vigoda-Gadot, E., Shoham, A., & Vashdi, D. R. (2010). Bridging bureaucracy and democracy in Europe: A comparative study of perceived managerial excellence, satisfaction with public services, and trust in governance. European Union Politics, Vol.11, No.2, pp. 289-308.https://doi.org/10.1177/1465116510363657
  • Weber, W. G., Unterrainer, C., & Schmid, B. E. (2009). The influence of organizational democracy on employees' socio-moral climate and prosocial behavioral orientations. Journal of organizational behavior, 30(8), 1127-1149. https://doi.org/10.1002/job.615