طراحی الگوی مدیریت آینده‌پرداز برای انتقال مرجعیت شخصیت‌های تمدن‌ساز: موردکاوی شمس تبریزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آینده‌پژوهی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 استاد جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

با شکل‌گیری مفهوم ملت- دولت و تشکیل کشور‌های جدید در قرون اخیر، وجوهی از ظرفیت‌های تمدن ایرانی- اسلامی در کشورهای همسایه قرار گرفته‌اند. ازآنجاکه در جهان امروز این ظرفیت‌ها از ارزش‌افزوده‌ زیادی برخوردار هستند رقابت برای مصادره‌ی شخصیت‌های تمدن‌ساز در میان کشورهای منطقه تشدید شده است. حرکت در مسیر تمدن‌سازی نوین ایجاب می‌کند ضمن رعایت روابط حُسن هم‌جواری، نقش ایران در استفاده از جایگاه و بهره‌گیری از میراث ملموس و ناملموس این شخصیت‌ها بازتعریف شود. سؤالی که در این میان پیش می‌آید این است که چگونه می‌توان مرجعیت علمی- فرهنگی شخصیت‌های تمدن‌ساز همبسته با ایران را به داخل کشور منتقل کرد؟ برای این کار لازم است الگوی مدیریت آینده‌پرداز (Visionary Management) برای انتقال مرجعیت شخصیت‌های تمدن‌ساز مشخص شود. هدف از رسیدن به این الگو استفاده از ظرفیت‌های تمدن‌سازی این اندیشمندان است. در این راستا تجربیات انتقال مرجعیت علمی- فرهنگی شمس تبریزی مطابق مدل مینتزبرگ موردبازسازی قرار گرفت. پیشران‌ها و پس‌ران‌های این انتقال مرجعیت، تعیین و با استفاده از پنل خبرگان، وزن‌دهی شدند. با تحلیل یافته‌های حاصل از الگوی به‌کاررفته در انتقال مرجعیت شمس تبریزی، الگوی مدیریت آینده‌پرداز برای انتقال مرجعیت شخصیت‌های تمدن‌ساز به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing a pattern of visionary management to transfer the authority of civilizing figures: Case study of Shams Tabrizi

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hossein Hassanzadeh 1
  • Mohammad Rahim Eivazi 2
1 Ph.D Candidate in Futures Studies, Supreme National Defense University, Tehran, Iran.
2 Professor of Political Sociology, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: Formation of the nation-state concept and establishment of new governments in recent centuries caused some of scientific-cultural capacities of Iran have been placed in neighboring countries. The existing conditions require Iran's role in using the position and benefiting from the tangible and intangible works of civilizing figures should be redefined. For this purpose, it is necessary to determine the pattern of visionary management to transfer the authority of civilizing figures. The goal of reaching this pattern is to use the civilizing capacities of these thinkers.
Methodology: The historical dimensions of Shams Tabrizi's biography and the end of his work as a thinker whose thoughts directly and indirectly through the works of Rumi had an undeniable role in the formation of Iranian-Islamic civilization from the 13th century until now were investigated. The Mintzberg model was used to design the visionary management pattern to convey the scientific-cultural authority of Shams Tabrizi. Effective drivers and inhibitors in realizing the ideal vision of the transfer of authority of Shams Tabrizi in the last 25 years were determined using panel of experts and media scanning. Based on the analysis of the real pattern, the optimal proactive pattern for future planning was designed.
Findings: The study of first-hand documents obtained from domestic and foreign sources, especially Ottoman sources, makes the location of Shams Tabrizi's
tomb in Khoy acceptable. Examining the transfer pattern of Shams Tabrizi's authority shows that its approach is from the bottom up. The role of governance in the bottom-up pattern is a passive role that is formed by the pressure of public opinion and not necessarily the need to achieve a civilizational capacity. Such a situation leads to a delay in the speed and depth of realizing the desired future and the lack of planning in the use of these capacities in cultural diplomacy, economic exploitation and promotion of national security. Since in this pattern the government has left the main activism to the local communities without participating in the creation of a common vision, the benefits of transferring and consolidating authority at the local and regional levels have remained limited. Since the debates related to scientific-cultural authority are related to macro levels of policy making, therefore the approach of the proposed pattern is from top to bottom. The role of governance in the top-down pattern is to play the role of proactive management which makes future visioning and the realization of the ideal image happen in the shortest possible time. In this pattern a common vision between the people and the government is created and the necessary credits are allocated.
Conclusion: The investigation of the drivers and the inhibitors of the transfer of authority of Shams Tabrizi shows that wherever progress has been made, it is the result of the demand and participation of the people and civil society and most of the inhibitors are due to the lack of active participation of the country's senior management. Therefore, in the pattern of transferring the authority of civilization-building figures, although the collective intentionality of the people, civil society and specialized institutions are considered a necessary and vital element, but without the support and guidance of the country's macro-management, the necessary result will not be achieved in the desired period of time. In order to solve this shortcoming, the scientific and cultural capacities of civilizing figures should be explained to senior managers and their civilizing functions should be emphasized. It seems that the active participation of governance, strategic studies in the fields of policy, credit allocation, media support and leadership in the international space, along with the participation of civil society and elites, are the requirements to reach the desired future. For this reason, the governance considerations and the strategic intention of the government in transferring the authority of civilizing figures have been prioritized in the proposed pattern.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilizing
  • Visionary management
  • Scientific authority
  • Islamic mysticism
  • Shams Tabrizi
  • آلستراند، بروس و لمپل، ژوزف و مینتزبرگ، هنری (1384)، جنگل استراتژی، ترجمه محمد احمدپور داریانی، تهران، جاجرمی
  • الویری، محسن و مهدی‌نژاد، سیدرضا (1392)، رابطه دین و تمدن در اندیشه مالک بن نبی، تاریخ و تمدن اسلامی، سال نهم، ش 18، صص 163 -191
  • بایرام‌زاده، رضا و حسن‌زاده، سیدحسین (1399)، نویافته‌هایی پیرامون باغ سلطنتی شاه اسماعیل صفوی و مناره‌های شمس تبریزی در خوی بر اساس اسناد تاریخی، بقایای معماری و مطالعات استخوان‌شناسی، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 25، دوره 10، صص 207-223
  • تابان، محمد، سیدجوادین سیدرضا، اله پوراشرف، یاسان، یاسینی، علی و ویسه، سیدمهدی (1395)، شناسایی مؤلفه‌های مرجعیت علمی در آموزش عالی ایران با رویکرد داده‌بنیاد، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره 20، ش 67، صص 163-182
  • توین‌بی، آرنولد (1376)، خلاصه دوره دوازده‌جلدی بررسی تاریخ تمدن، ترجمه محمدحسین آریا، تهران، امیرکبیر
  • جان احمدی، فاطمه (1386)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، نشر معارف
  • حسن‌زاده، سیدحسین (1399)، سالنامه خوی: بازخوانی یک پرونده 25 ساله، تهران، پیشگامان پژوهش‌مدار
  • حسن‌زاده، سیدحسین و بایرام‌زاده، رضا (1402)، واکاوی آرامگاه و جایگاه معنوی شمس تبریزی بر اساس اسناد تاریخی و مطالعات معماری، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، پذیرفته‌شده برای انتشار در سال 1402
  • حسن‌زاده، سیدحسین (1400)، دسترسی در 20/12/1401، «شرح مقالات شمس تبریزی آماده چاپ و انتشار شد»، مصاحبه با پایگاه اطلاع‌رسانی شمس تبریزی، http://shamstabrizi.ir/?p=1624
  • خزایی، حسین (1397)، تمدن نوین اسلامی؛ عبور از مدیریت استراتژیک، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، ش 2، صص 96-113
  • خسروپناه، عبدالحسین (1393)، در جستجوی علوم انسانیِ اسلامی؛ تحلیل نظریه‌های علم دینی و آزمون الگوی حکمی- اجتهادی در تولید علوم انسانیِ اسلامی، ج 1، قم، معارف
  • دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، چاپ دوم، تهران
  • دورانت، ویل (1376)، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، علی پاشایی و امیرحسین آریان‌پور، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ج 1
  • رهدار، احمد؛ خراسانی، رضا؛ کرمی قهی، محمدتقی و بابایی، حبیب‌الله (1388)، جستاری نظری در باب تمدن، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
  • ریاحی، محمدامین (1378)، تاریخ خوی، چاپ دوم، تهران، طرح نو
  • زارعی، صالح و قاسم‌پور، حسن (1396)، رهیافت‌های ناظر بر تأثیر عرفان و تصوف در فرآیند تمدن اسلامی، فصلنامه تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی، سال هشتم، پاییز 1396، ش 28، صص 131-152
  • شجاعی، مروارید و محمودی، رضا (1393)، مدیریت استراتژیک پروژه‌های سرمایه‌گذاری، همایش بین‌المللی مدیریت، تهران
  • شریعتی، علی (1389)، تاریخ تمدن، جلد 1، تهران، نشر قلم
  • صدری‌فر، نبی‌اله و مولوی، محمد (1400)، مقدمات و الزامات ایجاد تمدن نوین اسلامی، فصلنامه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، سال نهم، ش 2
  • صفوی، سیدسلمان (1400)، دسترسی در 20/12/1401، «صلح و مدارا؛ گمشده بشریت و تمدن‌های جهانی»، مصاحبه با خبرگزاری ایکنا، https://iqna.ir/00GfON
  • عالمی، سیدعلیرضا (1386)،رهیافتی بر تمدن و تمدن اسلامی از دیدگاه سید حسین نصر، تاریخ و تمدن اسلامی، سال سوم، ش 6، صص 157- 182
  • عبدالملکی، هادی، نظامی‌پور، قدیر و عشایری، طاها (1397)، نظریه گذار تمدنی به‌مثابه راهبردی برای تحقق تمدن نوین اسلامی با تأکید بر بیداری اسلامی،فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، ش 1، صص 115-151
  • غلامی، مجاهد (1400)، دلایل شمس تبریزی ستیزیِ قونویان و درنگی بر فرجام کاری وی، نشریه پژوهش‌های ادب - عرفانی (گوهر گویا)، سال پانزدهم، ش 1، صص 137-154
  • فروزانفر، بدیع‌الزمان (1367)، شرح مثنوی شریف، تهران، انتشارات زوار
  • فروزانفر، بدیع‌الزمان (1385)، جلال‌الدین محمد، تهران، انتشارات معین
  • کریمی، سودابه (1401)، دسترسی در 22/12/1401، «رونمایی از ۶ نسخه نویافته مقالات شمس تبریزی»، مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، ir/xdMvYP
  • کریمی، غلامرضا (1396)، واکاوی پیش‌ران‌های خارجی تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه آینده‌پژوهی ایران، سال دوم، ش 3، پاییز و زمستان 1396، صص 161-179
  • گودرزی، غلامرضا و رودی، کمیل (1390)، تبیین مرجعیت علمی برای نهادهای علمی کشور با رویکرد تئوری مفهوم‌سازی بنیادی، سیاست علم و فناوری، سال چهارم، ش 2، زمستان 1390، صص 75-108
  • مشتاق‌مهر، رحمان (1395)، آنچه امروز نیز از شمس تبریزی می‌توان آموخت، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 8، ش 30، تابستان 1395، صص 31-56
  • ﻣﺤﻤﻮﺩﻱ، ﻣﺤﻤﺪ و کرمانی، علیرضا (1398)، ظرفیت‌های ﻧﻈﺮﻱ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺗﻤﺪﻥﺳﺎﺯی، انوار معرفت، ﺳﺎﻝ ﻫﺸﺘﻢ، ش 1، ﭘﻴﺎﭘﻲ14، ﺑﻬﺎﺭ ﻭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ 1397، صص ۴۵ ـ ۶۲
  • نوری حکمت، سمیه، ‌حق‌دوست، علی‌اکبر، دهنویه، رضا‌ و‌پورشیخعلی، آتوسا (1398)، نگاهی عملیاتی به مفهوم مرجعیت علمی، فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی، سال سوم، ش 1، بهار 98، صص 16- 23
  • وحیدی‌منش، حمزه علی (1386)، عناصر تمدن‌ساز دین اسلام، فصلنامه معرفت، اسفند 1386، ش 123، صص 15-34
  • یزدان پناه، سید یدالله (1394)، ظرفیت‌های عرفان اسلام در تمدن‌زایی، فصلنامه نقد و نظر، سال بیستم، ش4 ، زمستان 1394
  • یزدانی، شهرام، سیاه‌تیر، مریم و حسینی ابرده، مریم (1399)، طب و تزکیه، دوره 29، ش 3، صص 183-.195.
  • Abdulmaleki, H., Nezamipour, Q. and Ashaieri, T. (2017), The Theory of Civilization Transition as a Strategy for the Realization of Modern Islamic Civilization with Emphasis on Islamic Awakening. Quarterly Journal of Fundamental Studies of Modern Islamic Civilization, Volume 1, Number 1, 115-151 (In Persian).
  • Alami, S. A. (2006), An approach to civilization and Islamic civilization from the perspective of Seyed Hossein Nasr. Islamic History and Civilization, third year, number six, fall and winter 2016, 157-182 (In Persian).
  • Alestrand, B., Lempel, J. and Mintzberg, H. (2004), Jungle of Strategy. Translated by Mohammad Ahmadpour Dariani, Tehran: Jajarmi (In Persian).
  • Alviri, M. and Mahdinajad, S. (2012), The relationship between religion and civilization in the thought of Malek-ibn- Nabi. Islamic History and Civilization, 9th year, 18th issue, autumn and winter 2012, 163-191 (In Persian).
  • Bayramzadeh, R. and Hassanzadeh, S. H. (2019), New findings around Shah Ismail Safavid Royal Garden and Shams Tabrizi minarets in Khoy based on historical documents, architectural remains and osteological studies. Iranian Archaeological Research Journal, No. 25, Volume 10, 207-223 (In Persian).
  • Dehkhoda, A. A. (1999), Dehkhoda dictionary, second edition, Tehran (In Persian).
  • Drucker, P.F. (2004). The best way to predict the future is to create it, https://www.druckerchallenge.org/uploads/pics/Prem_Kumar_DruckerChallenge_Submission_PK_120446965.pdf
  • Foroozanfar, B. (1988), Commentary on Masnavi Sharif. Tehran: Zovar Publications (In Persian). Foroozanfar, B. (2006). Jalaluddin Mohammad. Tehran: Moein Publications (In Persian).
  • Durant, W. (1997), History of Civilization. Translated by Ahmad Aram, Ali Pashaei and Amir Hossein Arianpour, volume 1. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company (In Persian).
  • Eftekhar, M. (2013), The Course of Islamic Mysticism and Sufism and Its Positive Effect on Islamic Civilization. Journal of American Science 2013; 9(8s), 26-34
  • Gholami, M. (2021), The reasons of opposition of people of Konya to Shams Tabrizi and a reflection on the end of his work. Scientific Journal of Mystical Literature Researches (Gohar-e- Guya), 15th year, number 1, serial 46, spring and summer 1400, 137-154 (In Persian).
  • Gudarzi, Gh. and Roudi, K. (2017), Explaining the scientific authority for the country's scientific institutions with the approach of fundamental conceptualization theory. Science and technology policy. Fourth year, number 2, winter 2013, 75-108 (In Persian).
  • Hashemi mogaddam, A. (2021), Different Iranian tourist experiences in Turkey, Case studies: Istanbul, Antalya and Konya.D Dissertation. Hacettepe University Graduate School of Social Sciences, Department of Anthropology.
  • Hassanzadeh, S. H. (2019), Khoy Annals 2020: Re-reading a 25-year-old file. Tehran: Pishgaman Pajuheshmadar (In Persian).
  • Hassanzadeh, S.H. and Bayramzadeh, R. (2023), Analysis of the tomb and spiritual place of Shams Tabrizi based on historical documents and architectural studies. Iranian Archaeological Research Journal, accepted for publication in 2023 (In Persian).
  • Hassanzadeh, S. H. (2023), Description of Shams Tabrizi's Maqalat is ready to be printed and published. Interview with Shams Tabrizi's information base, http://shamstabrizi.ir/?p=1624, access on 2023/3/11 (In Persian).
  • Holstius, K and Malaska, P. (2004), Advanced strategic thinking Visionary management. Turku school of economics and business administration, Finland.
  • Inayatullah S. (2008), Six pillars: futures thinking for transforming. Foresight, Vol. 10 Issue: 1, pp.4-21.https://doi.org/10.1108/ 14636680810855991
  • Jan Ahmadi, F. (2007), History of Islamic Culture and Civilization. Qom: Ma'aref Publishing House (In Persian).
  • Karimi, S. (2022), Revelation of 6 new versions of Shams Tabrizi's articles. Interview with ISNA news agency. Isna.ir/xdMvYP, access on 11/03/2023 (In Persian).
  • Karimi, Gh. (2016), Analysis of External Drivers of Modern Islamic Civilization. Iran Future Research Quarterly, Second year, third issue, fall and winter 2016, 161-179 (In Persian).
  • Khazaei, H. (2017), Modern Islamic Civilization; Passing through strategic management. Bi-quarterly journal of fundamental studies of modern Islamic civilization, volume 1, number 2, fall and winter 2017, 113-96 (In Persian).
  • Khosropanah, A. (2013), In search of Islamic humanities; Analysis of the theories of religious science and the test of the ruling-ijtihad model in the production of Islamic humanities. Volume 1. Qom: Ma'arif (In Persian).
  • Mahmoudi, M. and Kermani, A. (2018), The theoretical capacities of Islamic mystics in civilization. Anwar-e- Marefat, 8th year, number 1, serial 14, spring and summer 2018, 62-45 (In Persian).
  • Mukaddem, A.R. (2021), Şems Tebrizi'nin hayatınin son donemine dair düşünce ve tespitlar, T.C. Dışişleri Bakanligi, Tebriz Baskonsoloslugunun Kuruluş 100 Yili. Editor: Umut Basar, Ankara: Nobel Yayin Grubu (In Turkish).
  • Mushtaqmehr, R. (2015), What can be learned from Shams Tabrizi today? Research journal of educational literature, year 8, number 30, summer 2015, 31-56 (In Persian).
  • Nouri Hekmat, S., Haqdoost, A. A., Dehnavieh, R. and Porsheikhali, A. (2018 , An operational look at the concept of scientific authority. Culture and health promotion of the Academy of Medical Sciences, third year, first issue, spring 2018, 23-16 (In Persian).
  • Rahdar, A., Khorasani, R., Karmi Qahi, M. T. and Babaei, H. (2009 , A theoretical research on civilization. Tehran: Islamic Science and Culture Research Institute (In Persian).
  • Riahi, M. A. (1999), History of Khoy. Second edition. Tehran: Tarh-e-no
    (In Persian).
  • Sadrifar, N. and Molavi, M. (2021), Preliminaries and Requirements for the Creation of Modern Islamic Civilization. Scientific Quarterly Journal of the Iranian Islamic Model of Progress, 9th Year, Number 2, Serial 18, Summer 2021 (In Persian).
  • Rosen, r. (2012), Anticipatory Systems. Second Edition. Springer
  • Safavi, S.S. (2021), Peace and tolerance; Lost humanity and world civilizations. Interview with iqna news agency, https://iqna.ir/00GfON, access on 11/03/2023 (In Persian).
  • Sari, O. (2010), Tourism as a tool for development: thr case of Mawlana tourism in Konya. A thesis submitted to the graduate shool of social sciences of Middle East technical university
  • Shariati, A. (2010), History of Civilization. Volume 1. Tehran: Nashr-e- Qalam (In Persian).
  • Shojaei, M. and Mahmoudi, R. (2014). Strategic Management of Investment Projects. International Conference on Management. Tehran (In Persian).
  • Taban, M., Seyedjavadian S., Elah Pourashraf, Y., Yasini, A. and Veyse, S. (2016), Identifying the components of scientific authority in Iran's higher education with a database approach. Quarterly Journal of Epistemological Studies in Islamic University, Volume 20, Number 67, 163-182 (In Persian).
  • Toynbee, A. (1997), A summary of the twelve-volume study of the history of civilization. Translated by Mohammad Hossein Aria. Tehran: Amirkabir (In Persian).
  • Vahidimanesh, H. A. (2016), Civilizing Elements of Islam. Marefat Quarterly, March 2016, No. 123, 15-34 (In Persian).
  • Westley, F. and Mintzberg, H. (1989), Visionary leadership and strategic management. Strategic Management, Vol 10, 17-32
  • Yazdan Panah, S. Y. (2014), The Capacities of Islamic Mysticism in Civilization. Naqd-o- Nazar Quarterly, Year 20, Issue 4, winter 2014 (In Persian).
  • Yazdani, Sh., Siahtir, M. and Hosseini Abardeh, M. (2019), Discourse Analysis of Scientific Authority in Iran. Teb-o- Tazkieh, Volume 29, Number 3, 183-195 (In Persian).
  • Zarei, S. and Qasempour, H. (2016), Approaches regarding the influence of mysticism and Sufism in the process of Islamic civilization. Islamic History, Culture and Civilization Quarterly, eighth year, fall 2016, vol. 28, 131-152 (In Persian).
  •