شناسایی شاخص‏های مقاومت اسلامی و تأثیر آن بر تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار تاریخ انقلاب اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین‌ علیه‌السلام، تهران، ایران.

چکیده

هدف مقاله، احصاء و شناخت شاخص‏های مقاومت و سنجش میزان تأثیر آن بر تمدن نوین اسلامی است. پژوهش از حیث نوع، بنیادی-  کاربردی و با روش آمیخته (کیفی – کمی) انجام شده است. جهت شناخت مؤلفه و شاخص‏های مقاومت اسلامی در بخش کیفی، در مرحله‌ی اول با بررسی ادبیات تحقیق، پژوهش­های انجام‌گرفته و مبتنی بر سخنان رهبران انقلاب اسلامی است. در زمینه‏ی تبیین مقاومت اسلامی، علاوه بر چارچوب مفهومی مقاومت، از نظریه‏ی موازنه‌ی قوا به‌عنوان چارچوب نظری استفاده شد. از تجزیه‌وتحلیل داده‏های کیفی، عوامل و متغیرها (مؤلفه و شاخص‏ها) استخراج شدند. در گام دومِ تحقیق، با نظرگیری از خبرگان و انجام مصاحبه ­های نیمه ساختاریافته، نسبت به تکمیل، اصلاح و ترمیم شاخص­های احصاء شده از مبانی نظری و ادبیات تحقیق پرداخته شد. در پایان (بخش کمی)، به‌منظور سنجش تأثیر هر یک از مؤلفه و شاخص‏های مقاومت و تأثیر آن بر تمدن سازی و نسبت بین شاخص‏ها، از فنون آماری ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون خطی ساده (دومتغیره) و آزمون رگرسیون چندگانه گام‌به‌گام استفاده شد. بر اساس یافته‏های کیفی، شاخص­های مقاومت اسلامی، در چهار بعد اسلام سیاسی، انسجام اسلامی، حکمرانی اسلامی و دفاع مردم پایه شناسایی گردید. و میزان تأثیر هریک بر تمدن سازی در بخش تجزیه‌وتحلیل کمی مشخص شد. در نتیجه فرضیه‌ی تأثیر مقاومت اسلامی بر تمدن سازی تأیید و تبیین شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the indicators of Islamic resistance and its impact on modern Islamic civilization

نویسنده [English]

  • Behzad ghasemi
Associate Professorof History, Imam Hossein University, Tehran, Islamic Republic of Iran
چکیده [English]

The purpose of the article is to identify and identify the indicators of resistance and measure its impact on modern Islamic civilization. The research has been done in terms of type, fundamental-applied and mixed method (qualitative-quantitative). In order to know the components and indicators of Islamic resistance in the qualitative part, in the first stage, by reviewing the research literature, researches have been conducted and based on the words of the leaders of the Islamic Revolution. In the context of explaining Islamic resistance, in addition to the conceptual framework of resistance, the balance of power theory was used as a theoretical framework. Factors and variables (components and indicators) were extracted from qualitative data analysis. In the second step of the research, by consulting experts and conducting semi-structured interviews, the completion, modification, and repair of the indicators calculated from the theoretical foundations and research literature were discussed. In the end (quantitative part), in order to measure the impact of each of the resistance components and indicators and its impact on civilization and the ratio between the indicators, Spearman's correlation coefficient, simple linear regression test (bivariate) and test Stepwise multiple regression was used. Based on qualitative findings, indicators of Islamic resistance were identified in the four dimensions of political Islam, Islamic cohesion, Islamic governance and basic people's defense. And the impact of each on civilization was determined in the quantitative analysis section. As a result, the hypothesis of the effect of Islamic resistance on civilization was confirmed and explained

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Islamic revolution
  • Islamic resistance
  • Islamic civilization
  • modern civilization
  • Imam Khomeini
  • ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1375)، مقدمه، ج 1، ترجمه‌ی محمدپروین گنابادی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگ.
  • امام خمینی (ره)، سید روح‌الله (1368)، «صحیفه نور»، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • امام خمینی (ره)، سید روح‌الله (1380)، «وصیت‌نامه‌ی سیاسی و الهی امام خمینی (رحمه‌الله علیه)» تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، عروج.
  • بابایی، حبیب‌الله (1399)، تنوع و تمدن در اندیشه‌ی اسلامی، قم، فرهنگ علوم و اندیشه اسلامی.
  • بینش، عبدالحسین (1388)، آشنایی با تاریخ تمدن اسلامی، قم، انتشارات زمزم هدایت.
  • پارسه، رضا و مهدی مطهر نیا (1393)، اثرگذاری در محور ایران، سوریه و حزب‌الله بر منافع آمریکا در خاورمیانه، فصلنامه‌ی سیاست دفاعی، شمارۀ 86، پاییز، صص 107- 138.
  • پوستین چی، زهره (1391)، انقلاب اسلامی ایران و برسازی هنجار سیاسی مقاومت در روابط بین‌الملل، فصلنامه‌ی آفاق و امنیت، سال پنجم، شمارۀ 16، پاییز، صص 49- 76.
  • جان احمدی، فاطمه (1399)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
  • حسینی خامنه‏ای، سید علی (1399)، «بیانات پیرامون تمدن نوین اسلامی»، khamenei.ir.
  • دهشیری، محمدرضا و زهرا بهرامی (1399)، مؤلفه‏های الگوی سیاست خارجی تمدن ساز، دوفصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ 4، شمارۀ 2، پیاپی 8 پاییز و زمستان.
  • ﺭﺿﺎ ﺧﻮﺍﻩ، ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ (1392)، بیداری اسلامی و آینده محور مقاومت، ماهنامه‌ی ﺯﻣﺎﻧﻪ، شمارۀ 32-31.
  • زمانی محجوب، حبیب (1390)، نوسازی تمدن اسلامی، فصلنامه‌ی تاریخ در آینه پژوهش، سال هفتم، شمارۀ 1، پیاپی 29.
  • زمانی محجوب، حبیب (1399)، شاخص‏های تمدنی نظام حکومتی پیامبر اسلام (ص)، دورۀ 1، شمارۀ 1، پژوهش‏های تمدن نوین اسلامی.
  • سازمند، بهاره و دیگران (1389)، «نظریه موازنه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر»، فصلنامه‌ی روابط خارجی، سال دوم، شمارۀ چهارم، صص 274-251.
  • سرپرست سادات، سید ابراهیم (1401)، مقایسه دولت اسلامی با دولت‏های سکولار و لیبرال غربی: چشم‌انداز تمدنی، دو فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ 5، شمارۀ 1، پیاپی 9، بهار و تابستان.
  • شیرازی، ابوالحسن، حبیب اله و رضا پارسه (1393)، ائتلاف سه‌گانه ایران، سوریه و حزب‌الله و تأثیر آن بر منافع آمریکا در خاورمیانه، فصلنامه‌ی علمی پژوهشی سیاست جهانی، دورۀ سوم، شمارۀ اول.
  • قاسمی، بهزاد (1397)، ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی، فصلنامه‌ی آفاق امنیت، شمارۀ 38، صص 5-33.
  • قاسمی، بهزاد (1398)، آرمان امنیت امت مسلمان در گفتمان انقلاب اسلامی ضرورت‏ها و چالش‏ها، فصلنامه‌ی سیاست دفاعی، سال 27، شمارۀ 108، پاییز، صص 47-74.
  • قاسمی، بهزاد (1399)، انقلاب اسلامی و تمدن نوین بر پایه‌ی اتحاد و ائتلاف ملل اسلامی (خوانشی تعمیقی و تحلیل محور به اصل 11 قانون اساسی)، دو فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ 3، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 5، صص 123-154.
  • قاسمی، بهزاد (1400)، ظرفیت سنجی شیعیان عراق و تأثیر آن بر محور مقاومت، فصلنامه‌ی سیاست دفاعی، سال 28، شمارۀ 114، بهار، صص 4- 31.
  • قاسمی، بهزاد (1401)، تبیین نقش گفتمان انقلاب اسلامی در مقاومت انصارالله و عملکرد دفاعی آن در یمن، دو فصلنامه‌ی مطالعات دفاع مقدس و نبرد معاصر، دورۀ 4، شمارۀ 6، صص 317- 344.
  • قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1375)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • قلیان، محسن و بهزاد قاسمی (1399)، شاخص‏های مقاومت اسلامی یمن در منظومه‌ی فکری سید عبدالملک الحوثی و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک محور مقاومت، فصلنامه‌ی معرفت سیاسی، شمارۀ 2، پیاپی 24، پاییز و زمستان، صص 93- 101.
  • کاظمی، سید آصف (1397)، چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ 1، شمارۀ 2، پاییز و زمستان.
  • مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از همکاران (1353)، تفسیر نمونه؛ تفسیر و بررسی تازه دربارۀ قرآن مجید، 27 جلد، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
  • منصوری، سمانه و مجتبی صمدی (1399)، ترسیم نقش و جایگاه مفهوم سرمایه اجتماعی در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ 3، شمارۀ 2، پیاپی 6، پاییز و زمستان.
  • میرقادری، کیانی (1391)، بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن، دورۀ اول، شمارۀ اول، تابستان.
  • Waltz, Kenneth (1979), Theory of International Politics, New York: Mcgraw- Hill Publishing Company.