کمالِ «مردم سالاری دینی» در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی؛ رویکرد تمدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارعلوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

در دامان تبیین غایت شناسانه از حرکت مردم ایران در فرایند انقلاب اسلامی، این پرسش به پیش کشیده شد؛ که کمالِ نظام اسلامی برآمده از آن، یعنی مردم سالاری دینی به چیست و چه مواردی هستند؟ در واقع، سوالِ این مقاله از «مقصد» و «مقصودِ» همه ی این حرکت ها از انقلاب اسلامی تا برپایی نظام و مناسبات اسلامی است. از آنجا که مستندترین مرجع و اساس حجت ها برای فهم غایتِ مردم سالاری دینی، اندیشه و نظرِ رهبران انقلاب اسلامی به عنوان پایه گذاران و اشاعه دهندگان آن نظام سیاسی هستند؛ از این رو سوال مقاله در متن اندیشه و نظر رهبران انقلاب اسلامی پی گرفته شد. بررسی این نوشته با روشی اسنادی و بازخوانی و تحلیل عناصر اندیشگی رهبران انقلاب نشان داد؛ در اندیشه امام خمینی، «تحقق عدالت اسلامی»، «استقلال همه جانبه» و «تحقق ظرفیت های مردم سالاری دینی»، به عنوان «مقصد» و تحقق غایات الهیِ حکومت که با آنها زمینه سازی می شود؛ به عنوان «مقصود» مطرح است. همچنین در اندیشه آیت الله خامنه ای، «جامعه سازی اسلامی»، «استقلال مکتبی»، «وحدت عائله بزرگ اسلام و «وجه ابزاری تمدن سازی» مقصدِ حکومت، برای تحقق بخشیدن به وجه حقیقی تمدن اسلامی و عبودیت الهی به عنوان «مقصود» مطرح است. حکومت در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی، موضوعیت خود را از بستر تحقق بخشیدن به همین آرمان ها می گیرد و تحققِ آنها نسخه کمالِ «مردم سالاری دینی»، منبع الهام بخشی و تداوم آن است. در مجموع به دست آمد که آنچه به عنوان «مقصد» و «مقصود» بیان می شوند؛ عناصر تعین بخشِ غایات «مردم سالاری دینی» و «کمال» آن در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی هستند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

nThe perfection of religious democract in the Islamic revlution leaders’ thoufhts; a civilizational approach

نویسنده [English]

  • Seyed Ebrahim Sarparast Sadaat
Associate Professor, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabai
چکیده [English]

Using documentary method for reviewing and analyzing the intellectual elements of the Islamic leaders’ thoughts showed that in Imam Khomeini’s thought, “achieveing Islamic justice”, “utter independence”, “the realization of the religious democracy’s potentials” is worded as the “destination”, and the realization of the government’s devine goals characterize “the untimate goal”. In addition, in Ayatollah Khamenei’s thought, “Islamic society-buiding”, “school independence”, “the unitiy of Islamic big family” and “the instrumentality of civilizing” are the elements of the government’s “destination”, and “the realization of the true face of Islamic civilization and serving God” is regarded as “the ultimate goal”. In the teleological explanation of Iramian people’s movement in the Islamic revolution process, a question was posed as to what is the perfection of the originated Islamic regime. i.e. religious democracy, is charachterized by? In facts, this research’s question is about the goals of such movements, from the iskamic revolution to the institution of a Islamic regieme. Since the most documented reference and basis of guments for understanding the ultimate goal of religious democracy is the Islamic leaders’ school of thought, the answer to the research question was seeked in their thoughts.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • perfection
  • ideal
  • justice
  • society
  • school idependence
  • cizilization
  • rising to God
  • servantship
ابوطالبی،مهدی،(1387)، اهداف و اصول حاکم بر حکومت اسلامی از منظر حاج‌آقا نوراللّه اصفهانی و امام خمینی،  معرفت، فروردین، (124):  54-37.
ابراهیمی کیاپی، هادی؛ جمشیدیها، غلامرضا،(1399)، سرمایه های اجتماعی تمدن ساز در اندیشه امام خمینی(ره)،  مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره3، پاییز و زمستان،(2):348-323.
برزگر، ابراهیم،(1381)، مفهوم غایت در اندیشه سیاسی غرب و اسلام، حقوق عمومی،دوره4، تابستان،(6): 79-43.
برزگر، ابراهیم،(1393)، اندیشه سیاسی امام خمینی(ره):سیاست به مثابه صراط، چاپ سوم،تهران، سمت.
تقی زاده انصاری، محمد،(1379)، استقلال سیاسی استقلال اقتصادی،  مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (49): 117-89.
حبیب زاده، محمدجعفر،(1391)، حقوق در اندیشه امام خمینی، تهران، موئسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی.
فوزی، یحیی،(1394) اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، تهران، معارف.
خمینی،روح الله، (1385)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی:بیانات، پیام ها، مصاحبه ها، احکام، اجازات شرعی و نامه ها، دوره22جلدی، تهران، موئسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).
خورشیدی،حسین،(1394)، بررسی مبانی وجودی حکومت اسلامی، حبل المتین، دوره4،تابستان،(11): 14-4.
سرپرست سادات، سید ابراهیم،( 1397)، بایسته های فرهنگی، نظری و ساختاری شکل گیری تمدن اسلامی-ایرانی، مطالعات انقلاب اسلامی، سال پانزدهم، بهار،(52): 74-51.
سرپرست سادات،سیدابراهیم،(1398)، جامعه پردازی درگامِ دوم انقلاب اسلامی با نظریه نظام انقلابی،  نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره9، پاییز و زمستان، (2): 302-281.
سرپرست سادات،سیدابراهیم،(1399)، الگوهای دموکراسی ایرانی، تهران:دانشگاه علامه طباطبایی.
نساج، حمید؛ دوازده امامی، سیدمحسن (1395)، تبیین غایت شناختی نسبت الفت و نظام سیاسی در اسلام، پژوهش های سیاست اسلامی، دوره4، بهار و تابستان،(9):29-11.
نقیبی، سیدابولقاسم، (1397)، «مردم سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی»، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره1، پاییز و زمستان،(2):132-114.
وجدانی،فاطمه؛ ایمانی، محسن(1391)، تحلیل مفهوم رشد با تکیه برآیات قرآن کریم، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 20، پاییز، (16): 35-11.
منابع اینترنتی
آرشیو جامع بیانات مقام معظم رهبری:
پرتال جامع امام خمینی:
http://www.imam-khomeini.ir
جوادی آملی،عبدالله،(1387)، فـلسـفه و اهـداف حـکـومت اسلامی ،مجله الکترونیکی اسراء(2)، در پرتال جامع علوم انسانی:
http://ensani.ir/fa/article/29443
دهشیری، محمدرضا،(1377)، نظریه انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی،حضور،(26)، در:  پرتال جامع علوم انسانی:
http://ensani.ir/fa/article/53715