طراحی مدلی برای نقش‌آفرینی روحانیون در تمدن‌سازی اسلامی بر اساس الگوی داده بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ایرانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 کارشناسی ارشد تاریخ اسلام.

چکیده

در راستای تمدن‌سازی اسلامی و پیشبرد اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی، تبیین وظایف و مسئولیت‌های اقشار مختلف جامعه در جهت تحقق اهداف انقلاب اسلامی و تمدن سازی ضروری است. روحانیون نقش سازنده‌ای در این گذار دارند، بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، یافتن مدلی برای تحلیل و بررسی نقش روحانیون در تمدن‌سازی اسلامی است. 14 نفر از اساتید، محققان و حوزویان به صورت هدفمند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و با روش مصاحبه عمیق به گردآوری داده‌ها پرداخته شد. نتایج نهایی با الگوی داده بنیاد در قالب مدلی ارائه شدند. مدل نهایی نشان داد که روحانیون به واسطه موقعیت علمی مبنی بر اینکه به‌عنوان علمای اسلام قلمداد می‌شوند، نقش ارزنده‌ای در تحقق تمدن سازی اسلامی دارند و با اجرای راهبردهایی همچون بصیرت‌افزایی، ساختارسازی، مطالبه‌گری، تدوین برنامه، گفتمان‌سازی، نظارت و کنترل راهبردی به‌عنوان مجموعه‌ای از کنش و واکنش‌ها می‌توان با استفاده از جایگاه مهم روحانیون به پیامدهایی همچون نشر فرهنگ اسلامی، کمک به تحقق اهداف انقلاب، افزایش تعامل با دنیا، همکاری و هم‌افزایی نهادهای انقلابی، افزایش وحدت امت اسلامی، استقلال فرهنگی و بالاخره تحقق اهداف مربوط به سبک زندگی اسلامی- ایرانی در جهت تمدن‌سازی نوین اسلامی دست یافت. لزوم تعامل با اقشار مختلف، جلب حمایت دولت، ایجاد و نشر فرهنگ پذیرای تحولات و از همه مهم‌تر گسترش روحیه مطالبه‌گری در بین مردم به‌عنوان صاحبان و سازندگان اصلی تمدن اسلام با رویکرد نوین، نقش بسیار اساسی در موفقیت روحانیون و نقش‌آفرینی آن‌ها در تمدن‌سازی نوین اسلامی دارند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing a Model for the Role of Clerics in Islamic Civilization Building Based on Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • Arman Forouhi 1
  • Fatemeh Abdollahi 2
1 Assistant Professor, Department of Iranian Studies, Faculty of Humanities, Meybod University, Meybod, Iran
2 M.A in the History of Islamic.
چکیده [English]

In the context of Islamic civilization building and advancing the goals of the sacred system of the Islamic Republic, it is essential to define the duties and responsibilities of various segments of society to achieve the objectives of the Islamic Revolution and civilization building. Clerics play a constructive role in this transition, and thus the main goal of this research is to find a model to explain the role of clerics in Islamic civilization building. Fourteen capable professors, researchers, and seminary scholars were purposefully selected as samples, and data were collected through in-depth interviews. The final results were presented in the form of a model based on grounded theory. The final model showed that clerics, due to their scientific position as scholars of Islam, have a valuable role in achieving Islamic civilization building. By implementing strategies such as increasing insight, structuring, demanding, program development, discourse creation, and strategic supervision and control as a set of actions and reactions, it is possible to achieve outcomes such as spreading Islamic culture, helping to achieve the goals of the revolution, increasing interaction with the world, cooperation and synergy of revolutionary institutions, increasing the unity of the Islamic Ummah, cultural independence, and ultimately achieving the goals related to the Islamic-Iranian lifestyle in the direction of modern Islamic civilization building.The necessity of interacting with various segments, gaining government support, creating and spreading a culture receptive to changes, and most importantly, spreading the spirit of demanding among the people as the main owners and builders of Islamic civilization with a new approach, play a very fundamental role in the success of clerics and their role in modern Islamic civilization building.
Purpose: The present research aims to explain the duties of clerics in achieving the new Islamic civilization. This study focuses on the reasons and necessities for the clerics' role in Islamic civilization building, the enabling factors, obstacles, strategies, and ultimately the expected outcomes of this role.
Methodology: This research selected the construction of a grounded theory model to define the role of clerics in new Islamic civilization building as its objective. It aims to explain the causal conditions, enabling factors, intervening conditions, and strategies for achieving the goals associated with their role in new Islamic civilization building. The paradigmatic model of the research illustrates the flow of processes and activities within the context of the study and is presented as one of the main elements of the grounded theory method. This model consists of five parts: causal conditions, contextual conditions, intervening conditions, strategies, and outcomes. The process of this research strategy includes three stages: open coding, axial coding, and selective coding. In the open coding stage, the analyst identifies categories and their properties, and subsequently attempts to determine how categories change along specified dimensions. In the axial coding stage, categories are systematically developed and linked with subcategories. In the third stage, selective coding and the presentation of the research paradigmatic model occur.
Findings: The role of clergy in modern Islamic civilization-building is articulated through initial coding to identify and explain categories, which encompass four main categories: creating the grounds for role fulfillment, study and research, identifying and elucidating responsibilities, and continuous monitoring and supervision. The causal conditions that provide the main reasons for achieving the model's goals include four categories: primary duties of religious scholars, the necessity of clerical interaction with various social groups, adherence to the directives of leadership and religious mandates in fulfilling responsibilities, and the necessity of utilizing the capabilities of clerics in disseminating Islamic culture.
The category of outcomes includes results that will be achieved through implementing the proposed strategies. In this research, the outcomes involve: dissemination of Islamic culture, contributing to the realization of revolutionary goals, increasing engagement with the world, collaboration and synergy among revolutionary institutions, enhancing the unity of the Islamic community, cultural independence, and finally, achieving objectives related to the Islamic-Iranian lifestyle. The intervening conditions for religious scholars include the relationship between religious seminaries and universities, the performance of relevant state officials, civil and cultural institutions, and the roles of men and observers. Clerics, as intervening conditions in the field of scientific and educational institutions, engage with academic and research centers, aiming for transformation in educational structures and the expansion of technology. Regarding the performance of managers and cultural institutions, the main approach of clerics is to interact in order to enhance the objectives of the system and increase knowledge and self-awareness among the populace.
In the strategic categories, clergy pay attention to essential principles of the Islamic Revolution and Islamic values such as raising awareness, establishing structures, advocating for demands, formulating plans, fostering discourse, and strategic oversight and control, which they consider fundamentally important. To implement their basic strategies, clergy require environments, conditions, and approaches such as governmental support and their own commitment to realizing a new Islamic civilization through attention to cultural infrastructures. Furthermore, the attitude of officials towards the necessity of civilization-building and their positive perspective on disseminating Islamic culture and supporting the directives of leadership is crucial. Ultimately, the culture of society regarding the necessity and importance of promoting Islamic civilization and attention to its foundations is fundamentally aimed at fostering a collective and national resolve to enhance the system.
Conclusion: An appropriate model for the role of clergy in Islamic civilization-building is one that, considering the inherent and necessary reasons for the presence of clergy in achieving the goals of the Islamic system, identifies facilitators and obstacles. Utilizing strategies such as raising awareness, establishing structures, advocating for demands, formulating programs, fostering discourse, and strategic oversight and control, this model can facilitate a series of actions and reactions that lead to outcomes such as: dissemination of Islamic culture, contributing to the realization of revolutionary goals, increasing engagement with the world, collaboration and synergy among revolutionary institutions, enhancing the unity of the Islamic community, cultural independence, and ultimately achieving objectives related to the Islamic-Iranian lifestyle.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic civilization-building
  • clergy
  • Islamic Revolution
  • new Islamic civilization
  • data-driven model
  • اقلیمی فرگوش، م. (1399). ضرورت‌های تحقق تمدن نوین اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، کنفرانس ملی مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام دوم انقلاب، مشهد.
  • ایوبی پور، م.، و عیوضی، م. (1398). تعیین پیشران‌های تمدن‌سازی نوین اسلامی با رویکرد تحلیل تأثیر متقاطع، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، س 2، ش 1 (پیاپی 3)، صص 400- 387.

http://ensani.ir/fa/article/442373

  • بابایی، ح. (1402). طلبۀ تمدن‌گرا، تهران، کانون اندیشۀ جوان.
  • بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای شورای عالی «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، 06/02/1395 دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32895
  • بیانات مقام معظم رهبری در مراسم صبحگاه لشکر سیدالشهدا، 26/7/1377، دسترسی در:

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2912

  • بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس و اعضای مجلس خبرگان، 14/6/1392، دسترسی در:

 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23810

  • بیانات مقام معظم رهبری در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی، 09/02/1392، دسترسی در:

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22405

  • بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران (1397)، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • پناهی، ا. (1396). مفهوم شناسی تمدن اسلامی و شاخصه‌های آن، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بازخوانی تمدن اسلامی و جهان شهر معنوی با تأکید بر شهر مقدس مشهد، جامعه المصطفی العالمیه.
  • جبارنژاد، م. (1398). بیانیه گام دوم نظریه دولت و روحانیت؛ طلاب جوان و طرحی برای فردا، مجله حوزه، ش 6، صص 69- 58. http://ensani.ir/fa/article/428861/
  • حسامی، ف. (1398). چالش‌های مرجعیت روحانیت در گام دوم، مجله حوزه، ش 6، صص 57- 48. http://ensani.ir/fa/article/428860/
  • خمینی، ر. (1385). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • رجبی دوانی، م.، و خزاعی، ع. (1394). تمدن نوین اسلامی مؤلفه اثرگذار بر استحکام ساخت درونی نظام جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات همایش ملی تمدن نوین اسلامی، صص 223- 208.
  • رحیمی، ح.، و صفوی، ز. (1399). بیانیه گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی، فصلنامه دانش انتظامی پلیس پایتخت، شماره 44، صص 28- 9.
  • رحیمیان، م.، کشاورز، ع. و ترابی، ی. (1397). بررسی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در بیانات مقام معظم رهبری و نقش آن در تمدن‌سازی نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، س 1، ش 2، صص 24- 1. https://nic.shahed.ac.ir/article_782.html
  • رکابیان، ر.، و پورحسن، ن. (1399). الزامات و راهکارهای اجرایی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی (با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری)، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، س 9، ش 35، صص 177- 161. https://www.roir.ir/article_122382.html
  • رنجبر، س.، و رنجبر، ع. (1399). رویکرد طلاب در تحقق تمدن نوین اسلامی، کنفرانس ملی مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام دوم انقلاب، مشهد.
  • ساروخانی، ب. (1372). روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی: اصول و مبانی، ج 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی.
  • صمدی، ق. (1396). تمدن اسلامی، مفهوم، ویژگی‌ها و بایسته‌ها، مفهوم شناسی تمدن اسلامی و شاخصه‌های آن، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بازخوانی تمدن اسلامی و جهان شهر معنوی با تأکید بر شهر مقدس مشهد، جامعه المصطفی العالمیه.
  • عیسی‌نیا، ر. (1398). نسبت سنجی بیانیه گام دوم و طلاب جوان، مجله حوزه، ش 6، صص 83-70. http://jh.isca.ac.ir/article_69060.html
  • فرهنگی، ع.، سعیدآبادی، م.، و آقایان، س. (1395). تسهیم دانش در شبکه‌های اجتماعی: ارائه مدل پارادایمی بر اساس نظریه گراندد تئوری، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، س 16، ش 59، صص 185- 155. https://www.jcsc.ir/article_36692.html
  • کاظمی، س. (1397). چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، س1، ش 2، صص 47- 25. http://ensani.ir/fa/article/442352/
  • کرسول، ج. (1397). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدارشناسی و...)، ترجمه حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران، انتشارات صفار اشراقی.
  • گودرزی، غ. (1394). مدل‌سازی ویژگی‌های نیروی انسانی در راستای تحقق تمدن زمینه‌ساز، فصلنامه مشرق موعود، س 9، ش 34، صص 54- 39. http://ensani.ir/fa/article/353245/
  • مارشال، ک.، و گرچن، ر. (1390). روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارساییان و سید محمد اعرابی، چ 4، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • نعمتی، س.، قاسم‌پور قاضی‌محله، ح. (1398). نقش مردم در جامعه‌پردازی تمدن نوین اسلامی با تکیه بر بیانیه گام دوم انقلاب، همایش ملی جستارهای پژوهشی با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب، گرگان.
  • نقره‌کار، ع.، مظفر، ف.، و نقره‌کار، س. (1389). «مدل‌سازی»؛ روشی مفید برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، نشریه علمی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، ش 1، صص 138-129.

https://www.isau.ir/article_61932.html

  • Strauss A. & Corbin J. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. 3rd ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
  • سامانه دانش‌آسا (1400). روش گراندد تئوری، به نقل از سایت:

http://daneshasa.com/groundedtheory. تاریخ بازدید: 14 آبان 1400.

 

  • Aghlimi Fargush, M. (2020). "Necessities for Achieving a New Islamic Civilization Based on the Second Step of the Islamic Revolution Statement." National Conference on Civilization-Building Components in the Second Step of the Revolution, Mashhad. [In Persian].
  • Ayubi Pour, M., & Ayyouzi, M. (2019). "Determining the Drivers of New Islamic Civilization with a Cross-Impact Analysis Approach." Fundamental Studies of New Islamic Civilization, Vol. 2, No. 1, pp. 387-400.

http://ensani.ir/fa/article/442373 [In Persian].

  • Babaei, H. (2023). The Civilizational Student, Tehran, Young Thinkers Association. [In Persian].
  • Statements of the Supreme Leader on Meeting with Members of the Supreme Council of the "Islamic-Iranian Pattern of Progress Center", May 26, 2016, Available at: [Khamenei] https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32895. [In Persian].
  • Statements of the Supreme Leader at the Morning Ceremony of the Sayyid al-Shuhada Division, October 18, 1998, Available at: [Khamenei]

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2912. [In Persian].

  • Statements of the Supreme Leader at Meeting with the President and Members of the Assembly of Experts, September 5, 2013, Available at: [Khamenei] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23810. [In Persian].
  • Statements of the Supreme Leader at the Global Summit of Scholars and Islamic Awakening, April 29, 2013, Available at: [Khamenei]

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22405. [In Persian].

  • The Second Step of the Revolution Statement addressed to the Iranian Nation (2018). Tehran, Islamic Revolution Publications. [In Persian].
  • Panahi, A. (2017). "Conceptualization of Islamic Civilization and Its Characteristics." Collection of Articles from the International Conference on Re-examining Islamic Civilization and the Spiritual City, Emphasizing the Holy City of Mashhad, Al-Mustafa International University. [In Persian].
  • Jabarnejad, M. (2019). "The Second Step Statement: Theory of Government and Clergy; Young Students and a Plan for Tomorrow." Journal of Hawzah, No. 6, pp. 58-69. http://ensani.ir/fa/article/428861/ [In Persian].
  • Hesami, F. (2019). "Challenges of Clerical Authority in the Second Step." Journal of Hawzah, No. 6, pp. 48-57. http://ensani.ir/fa/article/428860/
    [In Persian].
  • Khomeini, R. (2006). Sahifeh Imam, Tehran, Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. [In Persian].
  • Rajabi Davani, M., & Khazaei, A. (2015). "New Islamic Civilization: A Key Component in Strengthening the Internal Structure of the Islamic Republic of Iran." Collection of Articles from the National Conference on New Islamic Civilization, pp. 208-223. [In Persian].
  • Rahimi, H., & Safavi, Z. (2020). "The Second Step of the Revolution and New Islamic Civilization". Quarterly Journal of Police Capital Knowledge, No. 44, pp. 9-28. http://pok.jrl.police.ir/article_94064.html [In Persian].
  • Rahimian, M., Keshavarz, A., & Torabi, Y. (2018). "Examining the Components of Social Capital in the Statements of the Supreme Leader and Its Role in New Islamic Civilization Building". Fundamental Studies of New Islamic Civilization, Vol. 1, No. 2, pp. 1-24.

https://nic.shahed.ac.ir/article_782.html [In Persian].

  • Rakabiyan, R., & Pour Hossein, N. (2020). "Requirements and Executive Strategies for the Second Step Statement of the Islamic Revolution (Emphasizing the Statements of the Supreme Leader)." Quarterly Journal of Islamic Revolution Studies, Vol. 9, No. 35, pp. 161-177.

https://www.roir.ir/article_122382.html [In Persian].

  • Ranjbar, S., & Ranjbar, A. (2020). "The Approach of Students in Realizing New Islamic Civilization". National Conference on Civilization-Building Components in the Second Step of the Revolution, Mashhad. [In Persian].
  • Sarukhani, B. (1993). Research Methods in Social Sciences: Principles and Foundations, Vol. 1, Tehran, Human Sciences Research Institute. [In Persian].
  • Samadi, Q. (2017). "Islamic Civilization: Concept, Characteristics, and Requirements." Conceptualization of Islamic Civilization and Its Characteristics. Collection of Articles from the International Conference on Re-examining Islamic Civilization and the Spiritual City, Emphasizing the Holy City of Mashhad, Al-Mustafa International University. [In Persian].
  • Eisa Nia, R. (2019). "Comparative Analysis of the Second Step Statement and Young Students." Journal of Hawzah, No. 6, pp. 70-83.

http://jh.isca.ac.ir/article_69060.html [In Persian].

  • Farhangi, A., Saeid Abadi, M., & Aghayan, S. (2016). "Knowledge Sharing in Social Networks: A Paradigmatic Model Based on Grounded Theory". Quarterly Journal of the Iranian Society for Cultural Studies and Communications, Vol. 16, No. 59, pp. 155-185.

https://www.jcsc.ir/article_36692.html [In Persian].

  • Kazemi, S. (2018). "The Outlook on New Islamic Civilization." Fundamental Studies of New Islamic Civilization, Vol. 1, No. 2, pp. 25-47. http://ensani.ir/fa/article/442352/ [In Persian].
  • Kershul, J. (2018). Qualitative Research and Research Design: Choosing Among Five Approaches (Narrative Inquiry, Phenomenology, etc.). Translated by Hassan Danaye Fard and Hossein Kazemi, Tehran: Safar Eshrai Publications. [In Persian].
  • Goudarzi, Gh. (2015). "Modeling the Characteristics of Human Resources towards Achieving Facilitating Civilization." Quarterly Journal of Mashregh-e Moud, Vol. 9, No. 34, pp. 39-54.

http://ensani.ir/fa/article/353245/ [In Persian].

  • Marshall, C. & Gretchen, R. (2011). Qualitative Research Methods. Translated by Ali Parsaiyan and Seyed Mohammad A'arabi, 4th Ed., Tehran: Cultural Research Office. [In Persian].
  • Nemat, S., & Qasempur Qazimahale, H. (2019). "The Role of the People in the Community Building of New Islamic Civilization Based on the Second Step Statement." National Conference on Research Issues Emphasizing the Second Step Statement of the Revolution, Gorgan. [In Persian].
  • Noghrekhar, A., Mozafar, F., & Noghrekhar, S. (2010). "Modeling; A Useful Method for Interdisciplinary Research," Scientific Journal of the Iranian Scientific Association of Architecture and Urbanism, No. 1, pp. 129-138. https://www.isau.ir/article_61932.html [In Persian].
  • Strauss, A. & Corbin, J. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. 3rd ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.

Online Resources and Websites

Accessed on November 5, 2021. [In Persian].

  • Pars Modir Site (2021). "Paradigmatic Model". Retrieved from the official Pars Modir website at [parsmodir.com/db/research/grounded-theory.Php] https://parsmodir.com/db/research/grounded-theory.php. Accessed on November 5, 2021. [In Persian].