تدوین مؤلفه‌های شهر اسلامی مبتنی بر اسناد بالادستی؛ رویکردی تمدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

3 دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

جهانبینی جهان‌شمول اسلامی، انسان و زندگی او را در هیچ عرصه‌ای فراموش نکرده و بر اساس اصول توحیدی، نیازهای واقعی او را در تمامی ابعاد مادی و معنوی در نظر گرفته است؛ از طرفی دیگر، شناخت مؤلفه‌های شهر‌ اسلامی در اسناد بالادستی (گام دوم انقلاب، الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، برنامه جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی) می‌تواند در تبیین جایگاه شهر‌ اسلامی مؤثر باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و رویکرد استدلال منطقی و همچنین جمع‌آوری اطلاعات با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. در این پژوهش، پژوهشگران به دنبال تدوین مؤلفه‌های شهر ‌اسلامی از منظر اسناد بالادستی بودند. لذا با بررسی نظرات اندیشمندان و پژوهشگران، ابعاد و مؤلفه‌های شهر ‌اسلامی بر اساس اصل توحید شناسایی و معرفی گردید. پس از مطالعه اسناد 3گانه، مؤلفه‌های مرتبط با شهر‌ اسلامی شناسایی و تبیین گردید و در انتها نیز ازآنجایی‌که اسناد بالادستی به‌عنوان سند راهبردی شکل‌دهنده‌ی اصول همه‌جانبه برای کشور می‌باشند، مؤلفه‌های شهر ‌اسلامی در اسناد بالادستی با نظام‌‌های سه‌گانه شهر اسلامی انطباق گردید. یافته‌های این پژوهش ‌نشان می‌دهد که با برقراری ارتباط بین مؤلفه‌ها به سه اصل ترویج توحیدباوری در اخلاق و معنویت، ترویج توحیدباوری در مظاهر و نمودهای کارکردی و درنهایت ترویج توحیدباوری در مظاهر و نمودهای کالبدی دست‌یافته شد که منجر به ارائه‌ی یک مدل مفهومی و اجرایی شهر اسلامی با توجه به اصل توحیدی و معرفی شاخص کلان پیاده‌سازی آن شده است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Compilation the components of an Islamic city based on upstream documents; A civilized approach

نویسندگان [English]

  • Azita Balali Oskuee 1
  • Fatemeh Jabbarpour Mehrabad 2
  • Erfan Rahimpour Rahimpour 3
1 Professor of faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art univrsity, Tabriz, Iran.
2 Doctoral student of Islamic Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art univrsity, Tabriz, Iran.
3 Doctoral student of Islamic Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art univrsity, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The purpose of this research is to compile the components and indicators of the Islamic city from the perspective of upstream documents.
Methodology: The method of research is content analysis and descriptive-analytical approach and logical reasoning, as well as collecting information using library and documentary studies. In this study, the components related to the city and Islamic urbanism were extracted from the meta-documents by analyzing discourse, so that first according to the purpose of the study, 3 upstream documents were studied and the keywords and components related to the Islamic city were extracted, and in the next step, the relationship of these components with the desirable city of Quranic verses was addressed and finally a conceptual model containing components The desirable city was achieved under the monotheistic principle.
Findings: In this study, based on the goals and questions that were formulated, researchers sought to formulate components of the Islamic city from the perspective of upstream documents. Therefore, in this regard, in the first step, by examining the views of scholars and researchers in this field, the dimensions and components of the Islamic city were identified and introduced based on the principle of monotheism. In the next step, according to the first question of research after the study of 3 upstream documents (second statement of revolution, the basic model of Islamic Iran, progress and the general generalization of Islamic-Iranian style)، components related to the Islamic city
were identified and explained. In the last step, since the upstream documents as a strategic document form the principles of all sides for the country, it also has the grounds for the formation of a desirable Islamic city The components of the Islamic city were extracted in upstream documents and adapted to the triple systems of the Islamic city and to answer the second question by communicating the components to the three principles of promoting monotheism in ethics and spirituality، The promotion of monotheism of belief was achieved in the manifestations and functional manifestations, and finally the promotion of monotheism of belief in physical manifestations and manifestations؛ Thus, the findings of this study show that there is a relationship between the components of the Islamic city of upstream documents with the documents of the principles of monotheistic Islam, which leads to the presentation of a conceptual and executive model of the Islamic city with regard to The monotheistic principle and the introduction of the macro index have been implemented. What is important as a result is the body and function of the Islamic city, the embodiment of culture and the display of the influence of the principles, spirituality and ethics of monotheistic Islam; hence, the perspective، The body and function of the city can represent the values that govern society. In the desirable Islamic city, considering the components of monotheism in ethics, security، Spirituality and public participation as social capital and its direct impact on the evolution of urban functions, including cultural functions and the revival and development of Iranian-Islamic symbols by preserving localization in Islamic urbanism In a way, with a justice-oriented approach between the functions of the city and the needs of the people of monotheism, there is a belief in conformity and finally in the body of the city to achieve the spiritual body and the spiritual spirit in the city.
Conclusion: Always a favorable city، It has been one of the aspirations of all human societies, which from the past have been trying to achieve from observing the rules and regulations in the design and construction of human cities and settlements.  In the present study, it was revealed that the Islamic city is based on three semantic, functional and physical systems. The semantic system in the Islamic city is influenced by theoretical monotheism and seeks to promote monotheism in ethics and spirituality. The functional system is also influenced by practical monotheism and aims to promote monotheism in functional manifestations and manifestations. The third system, the physical system, is affected by the combination of theoretical and practical monotheism, which seeks to promote monotheism in physical manifestations and manifestations. The Islamic city is in itself made up of the four connections of man, which in the majority of these three systems are influenced by the monotheism. because of the upstream triple documents (second statement of revolution, the basic pattern of Islamic Iranian progress and the general generalization of Islamic-Iranian style)، As a strategic document, the strategic principles of the country are formed in all aspects, so they also have the grounds for the formation of a desirable Islamic city.
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic city
  • the second step of the revolution
  • the Islamic Iranian development model
  • the comprehensive plan for the Islamic-Iranian lifestyle
  • قرآن کریم.
  • آیشم، م. (1400). شاخص‌های شهر اسلامی از منظر آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره 6، ش 1، صص 211-232.

http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-284-fa.html  

  • اسلامی، ع.، و مورینی، م. (1375). پرسش پژوهشگران غربی از هویت شهر اسلامی، نشریه آبادی، دوره 6، ش 22، صص 27-20. https://noandishaan.com/30562
  • بابایی، ح. (1390). تمدن و تجدد، قم، پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی.
  • الگوی پایه ایرانی، اسلامی پیشرفت. (1397).
  • بلالی اسکویی، آ. (1398). شهر اسلامی، از نظریه تا بیانیه، قزوین، انتشارات جهاد دانشگاهی.
  • بلالی اسکویی، آ.، کی‌نژاد، م.، و زکی پور، ن. (1399). تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر امن با رویکرد اسلامی، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، دوره 8، ش 26، صص 125-152. http://jria.iust.ac.ir/article-1-1272-fa.html
  • بمات، ن. (1369). شهر اسلامی، ترجمه محمدحسین حلیمی و منیژه اسلامبولچی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • بیات، ب. (1393). رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی، فصلنامه علمی- پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 4، ش 1، صص 137-167.

     https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57079

  • بیانیه‌ی گام دوم انقلاب اسلامی ایران. (1397). موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.
  • جان احمدی، ف. (1388). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران، انتشارات نشر معارف.
  • جوادی آملی، ع. (1386). انتظار بشر از دین، قم، انتشارات اسرا.
  • خامنه‌ای، س. (1392). بیانات، برگرفته از سایت (khamenei.ir).
  • خیام باشی، ا. (1400). برنامه‌ریزی و طراحی الگوی قرآنی شهر طیب منطبق با گام دوم انقلاب، در تحقق کالبدی تمدن سازی نوین اسلامی، قرآن، فرهنگ و تمدن، دوره 2، ش 4، صص 120-148.

     https://doi.org/10.22034/jksl.2021.306208.1037

  • خدایی، ز.، و تقوایی، ع. (1390). شخصیت شناسی شهر اسلامی؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 2، ش 5، صص 103-113.

     https://sid.ir/paper/177413/fa

  • دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1401). برنامه جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی.
  • ذاکری، م.، و شیروانی شیری، ع. (1400). تحلیل محتوای بیانیه‌ی گام دوم انقلاب بر مبنای مؤلفه‌های هویت آفرینی اسلامی- ایرانی، فصلنامه‌ی مطالعات ملی، دوره 23، ش 89، صص 33-51. https://www.rjnsq.ir/article_146708.html
  • زرین‌کوب، ع. (1384). کارنامه اسلام، چاپ نهم، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  • سجادزاده، ح.، و موسوی، س. (1393). ابعاد چیستی شناسی و هستی‌شناسی شهر اسلامی از منظر متون اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 16، صص 5-17.

     https://sid.ir/paper/177432/fa

  • شورای عالی معماری شهرسازی. (1391). سند شاخص‌های لازم الرعایه جهت نیل به شهرسازی و معماری اسلامی- ایرانی.
  • صداقتی، ع. (1401). بازتاب سبک‌نوین زندگی شهری ‌برترجیحات افراد و مؤلفه‌های توسعه مسکن اسلامی، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره 7، ش 1، صص 1-20.

     http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-335-fa.html

  • عباس‌زاده، ر. (1401). مؤلفه‌های هنجاری رسانه تمدن ساز بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب، فصلنامه علمی- پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال 9، ش 36، صص 92-122.

     http://dx.doi.org/10.52547/ciauj.7.1.1

  • کلانتری، ع.، و بخشی‌زاده، ح. (1399). معیارهای عدالت اجتماعی در شهر اسلامی، فصلنامه علمی- پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 10، ش 1، صص 30.

     https://www.doi.org/10.22059/jstmt.2020.295303.1325

  • قیصری، ن. (1398). شهر؛ مکان مطلوب تمدن سازی در الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوره 7، ش 13، صص 36-62. https://www.ipoba.ir/article_106361.html
  • مردانی، ز. (1394). طبقه‌بندی آراء متفکران مطالعات شهر اسلامی، باغ نظر، دوره 12، ش 35، صص 65-74. https://www.bagh-sj.com/article_11718.html
  • منتظری، م.، بهمنی، ا.، و فتحی زاده، ع. (1397). الگوی حکمرانی خوب از دیدگاه نهج‌البلاغه: گامی در جهت تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوره 6، ش 11، صص 133-154.

     https://www.ipoba.ir/article_93029.html

  • نقی زاده، م. (1394). الگو، مبانی، ارکان، صفات و اصول شهر اسلامی، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره 1، ش 1، صص 63-80.

     http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-69-fa.html

  • نقی‌زاده، م. (1377). صفات شهر اسلامی در متون اسلامی. نشریه هنرهای زیبا، دوره 4 و 5، ش 1413، صص 47-61. https://jhz.ut.ac.ir/article_17130.html
  • نقی‌زاده، م. (1388). طرح کلی برنامه جامع احیاء شهر اسلامی، تهران، کتاب ماه هنر.
  • نقی‌زاده، م. (1389). تأملی در چیستی شهر اسلامی، مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، دوره 1، ش 1، صص 1-14. https://sid.ir/paper/177342/fa
  • نوروزی فیروز، ر. (1391). نقش انقلاب اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ایجاد تمدن اسلامی- ایرانی، علوم سیاسی، سال 15، ش 60.

     https://ecc.isc.ac/showJournal/670/55476/729332

  • وارثی، ح. (1390). ویژگی‌های شهر اسلامی، مجموعه مقالات نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، اصفهان.

 

  • Holy Quran.
  • Ayashm, M. (1400). “Indicators of the Islamic city from the perspective of the Islamic Republic of Iran’s ideals based on basics and national documents”, The culture of Islamic Architecture and Urbanism, Volume 6, No 1, 211-232 . http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-284-fa.html [In Persion].
  • Eslami, A., & Moorini, M. (1375). “ The question of western researchers about the identity of the Islamic city”, Abadi Magazine, Volume 6, No 22, 20-27. https://noandishaan.com/30562 [In Persion].
  • Babayi, H. (1390). Civilization and modernity in contemporary Arab thought, Qom, Research Institute of Islamic Culture Sciences. [In Persion].
  • Document of the Iranian, Islamic model of progress (1397). [In Persion].
  • Balali Oskuee, A. (1398). Islamic city, from theory to statement, Jahad Daneshgahi publisher. [In Persion].
  • Balali Oskuee, A., Keynejad, M., & Zakipour, N. (1399). Journal of reaserch in Islamic Architecture, Volume 8, No 26, 125-152.

http://jria.iust.ac.ir/article-1-1272-fa.html  [In Persion].

  • Bammate, N. (1369). Cites Islam, Islamic culture publisher. [In Persion].
  • Bayat, B. (1393). Islamic approach to the city: Islamic City Characteristics, Journal of Social Theories of Muslim Thinkers, Volume 4, No 1, 137-167.

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57079   [In Persion].

  • Declaration of the second step of the Iranian Islamic Revolution (1397).
    [In Persion].
  • Jan Ahmadi, F. (1388). The history of Islamic culture and civilization, Tehran, Nashr Moaref publisher. [In Persion].
  • Javadi-Amoli, A. (1386). Human expectation from religion, Asra publisher. [In Persion].
  • Khamenei, S. (1392). khamenei.ir. [In Persion].
  • khodayi, Z., & Taghvayi, A. (1390). Personality of the Islamic city; Emphasizing the physical dimensions of the Islamic city, Iranian- Islamic City, Volume 2, No 5, 103-113. https://sid.ir/paper/177413/fa [In Persion].
  • Khayyam Bashi, E. (1400). Planning and designing the Quranic model of "Shahr Tayeb" in accordance with the second step of the revolution, in the physical realization of modern Islamic civilization, Quran, culture and civilization, Volume 2, No 4, 120-148.

https://doi.org/10.22034/jksl.2021.306208.1037  [In Persion].

  • Comprehensive Islamic-Iranian lifestyle program (1401). [In Persion].
  • Zakeri, M., & Shiravani Shiri, A. (1400). Analysis of the Revolution Second Step Statement Based on Islamic- Iranian Identity Making Components, National studies Journal, Volume 23, No 89, 33- 51.

https://www.rjnsq.ir/article_146708.html [In Persion].

  • Zarrinkoob, A. (1384). The record of Islam, Tehran, Amirkabir publisher.
  • Sajadzadeh, H., & Mousavi, E. (1393). Aspects of the essence and ontology of the Islamic city from the perspective of Islamic texts, Iranian- Islamic City, No 16, 5-17. https://sid.ir/paper/177432/fa [In Persion].
  • Document of essential indicators to achieve urban planning and Islamic-Iranian architecture (1391). [In Persion].
  • Sedaghati, A. (1401). Reflection of Modern Urban Lifestyle on the Components of Islamic Housing Development, The culture of Islamic Architecture and Urbanism, Volume 7, No 1, 1-20.

http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-335-fa.html  [In Persion].

  • Abbaszadeh, R. (1401). The Normative Components of the Civilization-building Media Based on the Statement of the Second Phase of the Islamic Revolution of Iran, Journal of Islam and social studies, Volume 9, No 36, 92-122. http://dx.doi.org/10.52547/ciauj.7.1.1 [In Persion].
  • Kalantari, A., & Bakhshizadeh, H. (1399). Social Justice Criteria in Islamic city, Journal of Social Theories of Muslim Thinkers, Volume 10, No 1, 9-30. https://www.doi.org/10.22059/jstmt.2020.295303.1325 [In Persion].
  • Gheisari, N. (1398). City; A favorable place for civilization in the project of Iranian Islamic progress, Islamic Iranian pattern of Development, Volume 7, No 13, 36-62. https://www.ipoba.ir/article_106361.html [In Persion].
  • Mardani, Z. (1394). The Classification of Thinkers’ Views in the Field of Studies of Islamic City, Bagh-e Nazar, Volume 12, No 35, 65-74.

https://www.bagh-sj.com/article_11718.html  [In Persion].

  • Montazeri, M., Bahmani, A., & Fathizadeh, A. (1397). Model of Good governance from point of view of Nahj Al Balagha: step towards explaining Islamic-Iranian model of development, Islamic Iranian pattern of Development, Volume 6, No 11, 133-154.

https://www.ipoba.ir/article_93029.html  [In Persion].

  • Naghizadeh, M. (1394). Pattern, Basics, Pillars, Attributes and Principles of Islamic City. The culture of Islamic Architecture and Urbanism, Volume 1, No 1, 63-80. http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-69-fa.html [In Persion].
  • Naghizadeh, M. (1377). Attributes of "Islamic City" in "Islamic Texts", Honar-Ha-Ye-Ziba, Volume 4-5, No 1413, 47-61.

https://jhz.ut.ac.ir/article_17130.html [In Persion].

  • Naghizadeh, M. (1388). The outline of the comprehensive plan for revitalizing the Islamic city, Tehran, Art moon book. [In Persion].
  • Naghizadeh, M. (1389). A reflection on what the Islamic city is, Iranian- Islamic City, Volume 1, No 1, 1-14. https://sid.ir/paper/177342/fa [In Persion].
  • Norouzi, R. (1391). The role of the Islamic Revolution and the Iranian Islamic model of progress in the creation of Islamic-Iranian civilization, Political science, Volume 15, No 60.

https://ecc.isc.ac/showJournal/670/55476/729332 [In Persion].

  • Varesi, H. (1390). Islamic City Features, Collection of Articles of the First Conference of Islamic Arman Shahr, Isfahan. [In Persion].