چارچوب طراحی نظام عادلانه برای تمدن نوین اسلامی (مبتنی بر نظریه عدالت ولایی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای آینده‌پژوهی، عضو هیئت مؤسس اندیشکده اقامه عدل

2 دکترای مهندسی پلیمر، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران.

3 دکترای آینده پژوهی، عضو هیئت مؤسس اندیشکده اقامه عدل.

چکیده

برقراری عدل انگیزه‌ی فطری مردم است که این انگیزه درونی با ولایت (پیوند بین مردم و امام) به انگیزه و اراده جمعی (پیشرفت) تبدیل می‌شود. در نظریه عدالت ولایی، کنشگر (فرد عادل و جمع عادل)، کنش پذیر (جامعه) و کنش (طراحی نظام عادلانه)، تبیین شده و مبنای محکمی از مفهوم و ماهیت عدالت و چگونگی اقامه آن ارائه‌شده که می­تواند مبنای عمل مردم به‌ویژه برای طراحی نظام عادلانه در تمدن نوین اسلامی باشد. برای طراحی نظام عادلانه در هر حوزه، باید نظام واره مسائل مرتبط با عدالت را تعیین کرد. سؤال مطرح‌شده این‌که گام‌های لازم برای طراحی نظام عادلانه در هر مسئله چه باید باشد؟ هدف این تحقیق، تدوین چارچوب طراحی نظام عادلانه در تمدن نوین اسلامی است. روش مورداستفاده در پژوهش حاضر، استفاده از پنل خبرگی است.
یافته‌ها: حاصل پژوهش حاضر این است که در هر مسئله، برای اقامه عدل ده گام را باید طی کرد: 1. تبیین مسئله 2. فهم عمیق دینی (از قرآن و عترت) 3. تعیین حقوق و تکالیف ذی‌حقان و معیارهای رضایت عمومی 4. بررسی راه‌حل‌ها و انتخاب راه‌حل مناسب (با استفاده از تجارب بشری) 5. تدوین قواعد عادلانه: مبنا مساوات، متناسب - با تعیین معیار و میزان تفاوت و ابزار سنجش آن - و مکمل 6. طراحی فرآیندهای منصفانه، ساختار متوازن و متناسب و معیارهای شایستگی و صلاحیت مدیران و کارشناسان 7. طراحی ابزار یا سامانه کارآمد با اطلاعات صحیح و کامل 8. مرور طراحی با خبرگان، نهایی سازی با ذی‌حقان، اجماع سازی با متولیان 9. اقامه عدل (قسط)/ اجرای طرح 10. ارزیابی و اصلاح.
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The framework of designing a fair system for the new Islamic civilization (Based on the theory of provincial justice)

نویسندگان [English]

  • Alireza Tavakoli 1
  • Razi Sahraian 2
  • Hossein Ebrahimi kooshali 3
1 Affiliated with Justice Think tank.
2 Affiliated with Iran Polymer and Petrochemical Institute.
3 Affiliated with Justice Think tank
چکیده [English]

Purpose: The natural motive of the people is to establish justice, and this inner motive with Wilayat (the link between the people and the Imam) is transformed into a collective motive (development). In the theory of provincial justice, the actor (the just individual and the just community), the active (society) and the action (the design of a just system) are explained and a solid basis of the concept and nature of justice and how to establish it is presented, which can be the basis of action. People especially to design a fair system in the new Islamic civilization.
This article, by reviewing the dimensions of the theory of provincial justice, including the just individual, the just community, and the design of a just system, has determined the model of the implementation of justice in practice. The characteristics of a just person can be explained in three areas: faith, morals and righteous action (individual righteous action). The characteristics of a just community can also be explained in three areas: the just method of social interaction, consistent systems in the administration of society, and the just progress of society in the provincial system.
The established systems in the administration of community affairs are divided into five areas: the political justice system, the economic justice system, the social
justice system, the cultural and intergenerational justice system, and the judicial justice system and compensation for lost rights.
In order to design a fair system in each area, it is necessary to systematically determine the issues related to justice. The question of this research is, what should be the necessary steps to design a fair system in every issue?
Methodology: The method of this research is an expert panel.
Findings: result obtained from this research is that in every issue, these ten steps must be followed in order to establish justice:

Clarification of the problem,
deep religious understanding (of the Qur'an and Atrat),
Determining the rights and duties of the rightful and the criteria of public satisfaction,
Examining solutions and choosing the appropriate solution (using from human experiences),
Formulation of fair rules: based on equality, proportional - by determining criteria, measure and measurement tools - and complementary,
Designing fair processes, balanced and proportional structure and criteria of competence of managers,
Designing tools or efficient system with correct and complete information,
design review with experts, finalization with stakeholders, consensus building with trustees,
Establishment of justice / installment,
Evaluation and correction.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theory of provincial justice
  • Justice in practice
  • design of fair system
  • installment
  • new Islamic civilization
  • آیت‌الله معرفت، محمدهادی (1377)، حدیث «لاضرر» از دیدگاه حضرت امام قدس سره، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری (1399)، گفتمان عدالت (مناسبات عدالت و بایسته‌های عدالت‌خواهی)، انتشارات تمدن نوین اسلامی.
  • ابراهیمی کیاپی، هادی و جمشیدیها، غلامرضا (1399)، سرمایه‌های اجتماعی تمدن ساز در اندیشه امام خمینی (ره)، فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 3، شماره پیاپی6.
  • تراب زاده جهرمی، محمدصادق، سجادیه، سید علی‌رضا، سرآبادانی، حسین، مصطفوی، علی (1399)، نظریه عدالت اسلامی تقریری از منظر متفکران اسلامی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  • توکلی، علیرضا (1401)، عدالت در عمل، انتشارات قصد.
  • توکلی، علیرضا، زریباف، سید مهدی (1399)، نظریه عدالت ولایی و مکتب طراحی نظام عادلانه، نهمین کنفرانس الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت.
  • زریباف، سید مهدی، ناسخیان، علی‌اکبر، سعیدی، علی (1394)، عدالت به‌مثابه روش، سیر رویکردهای روش‌شناختی علم اقتصاد، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، 15 (1)، صص 147-178.
  • زریباف، سید مهدی (1394)، تصویری از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر نظریه عدالت ولایی، انتشارات قصد.
  • زریباف، سید مهدی (1401)، عدالت ولایی و تجلی آن در ساختارهای اقتصادی، انتشارات قصد.
  • زیویار، فرهاد و بهرامی، علی (1399)، مؤلفه‌های اندیشه‌ سیاسی محقق ‌سبزواری در نسبت با محقق‌ کرکی در تمدن ‌شیعی دوران صفوی، فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 3 (2)، صص 125-160.
  • سرپرست سادات، سیدابراهیم (1400)، کمالِ «مردم‌سالاری دینی» در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی؛ رویکرد تمدنی، فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 4 (1)، 145-170
  • سقای بی‌ریا، محمدناصر (1398)، مقایسه سنن اجتماعی تمدن ساز انبیاء و طاغوتیان از دیدگاه قرآن، فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 2 (2)، صص 223-247.
  • علامه حکیمی، الحیاه (۱۳۸۰)، ترجمه احمد آرام، جلد اول تا ششم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • قوامی، سیدصمصام الدین، قریب، غلامرضا (1392)، بررسی نظام جبران خدمت در اسلام، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی 7 (1)، صص 77-90.

 

  • Ayatollah Marafat, Mohammad Hadi (1998) Hadith "Harmless" from the point of view of Imam Quds Serh, Tehran: Imam Khomeini Editing and Publishing Institute. [In Persian].
  • Ayatollah Seyyed Mohammad Mahdi Mirbagheri (2020), Justice Discourse (Relationships of Justice and the Needs of Seeking Justice), New Islamic civilization Publications. [In Persian]
  • Hadi Ebrahimikiapei, Gholamreza Jamshidiha (2020) Civilizations that make civilization in Imam Khomeini's thought, Scientific journal of new Islamic civilization fundamental studies, Vol.3, No.2(Serial 6). [In Persian].
  • Torabzadeh Jahormi, Mohammad Sadegh, Sajjadieh, Seyyed Ali Reza, Sarabadani, Hossein, Mostafavi, Ali (2020) Theory of Islamic Justice from the perspective of Islamic thinkers, Imam Sadiq University Publications.
    [In Persian].
  • Tavakoli, Ali Reza (2022), justice in action, Qasd Publications . [In Persian].
  • Tavakoli, Ali Reza, Zaribaf, Seyed Mehdi, (2020) The theory of provincial justice and the school of designing a fair system, the 9th conference on the Islamic and Iranian model of progress. [In Persian].
  • Zaribaf, Seyyed Mehdi, Naskhian, Ali Akbar, Saeedi, Ali, (2015) Justice as a method, the course of methodological approaches in economics, biannual scientific-research journal of Islamic economic studies 15(1), 178-147.
    [In Persian].
  • Zaribaf, Seyyed Mehdi (2015), a picture of the Iranian Islamic model of progress based on the theory of provincial justice, Kesad Publications.
    [In Persian].
  • Zaribaf, Seyyed Mehdi (2020), provincial justice and its manifestation in economic structures, Qasd Publications. [In Persian].
  • Farhad Zivyar, Ali Bahrami (2020), An Analysis of the Components of Sabzevari Scholar's Political Thought in Relation to Karaki Scholar in the Safavid Shiite Civilization, Scientific journal of new Islamic civilization fundamental studies, Vol.3, No.2(Serial 6). [In Persian].
  • Seyed Ebrahim Sarparast Sadaat, The perfection of religious democract in the Islamic revolution leaders’ thoufhts; a civilizational approach, Scientific journal of new Islamic civilization fundamental studies, Vol.4, No.1(Serial 7). [In Persian].
  • Saqay Be Riya, Mohammad Nasser. (2018). Comparing the civilizing social traditions of the Prophets and the Taghutians from the perspective of the Qur'an. Scientific journal of new Islamic civilization fundamental studies, Vol.2, No.2(Serial 4). [In Persian].
  • Allameh Hakimi, Al-Hiyah (2000), translated by Ahmad Aram, vol. 1 to 6, Farhang Islamic Publishing House. [In Persian].
  • Qavami, Seyyed Samsamuddin, Gharib, Gholamreza (2014) Review of the service compensation system in Islam, Two Quarterly Journal of Islam and Management Research 7(1), 77-90. [In Persian].