ماهیت و نقش معنویت در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران.

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری کلام امامیه، دانشکده علوم و معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

چکیده

یکی از مفاهیم کلیدی در بطن تعریف تمدن نوین اسلامی، مفهوم معنویت است. در این مقاله، مسئله اصلی ما، تحقیقِ مؤلفه‌های ذاتی و ماهوی معنویتِ موجود در تمدن نوین اسلامی و سرشار بودن تمدن نوین از معنویت و جایگاه هدایت گرانه و راهبری معنویت در این تمدن از منظر آیت‌الله خامنه‌ای است. هدف ما در این پژوهش، ارائه‌ی درکی عمیق از مفهوم معنویت اسلامی و احصاء وجوه تأثیرِ معنویت در زمینه‌سازی، تکامل و پیشرفت و تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشه‌ی آیت‌الله خامنه‌ای است. در این پژوهش، از روش توصیفی - تحلیلی استفاده‌شده است. از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، معنویت اسلامی، ایمان به غیب، طهارت باطن انسان در پرتو غیب و تسلیم و عبودیت نسبت به غیب است. مفهوم سرشار بودن تمدن نوین اسلامی از معنویت نیز ناظر به وجود ایمان آگاهانه و حاکمیت فضایل و محوریت عبودیت الهی در سراسر تمدن نوین اسلامی است. وجوه مؤثر و هدایت‌گر معنویت اسلامی برای تمدن نوین اسلامی، وجوه شش گانة زمینه‌ساز، هویت‌ساز، معرفت بخش، استحکام و استقامت بخش، مصونیت ساز و سرعت‌دهنده‌ی تمدن نوین اسلامی است. معنویت اسلامی، از آغاز تا غایاتِ تمدن نوین اسلامی را پوشش می‌دهد، زمینه‌ی شکل‌گیری تمدن نوین را فراهم می‌کند، به آن هویت و تشخّص می‌بخشد، معرفت زیربنایی آن را تأمین می‌نماید، پایه‌ها و موجودیت آن را مستحکم می‌کند و آن را در برابر انحطاط و ارتجاع و توقف و رکود، مصون می‌سازد و به حرکت آن برای رسیدن به غایاتش، سرعت و سهولت می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The nature and role of spirituality in modern Islamic civilization from the point of view of Ayatollah Khamenei

نویسندگان [English]

  • Seyed Hadi Mousavi 1
  • Seyed Ahmadreza shahrokhi 2
  • Nasibeh ghodsifar 3
1 Ph.D student of Islamic Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran
3 Ph.D student of Emamieh Theology, University of Quran and Hadith, Qom, Iran.
چکیده [English]

Purpose: One of the very key concepts in the definition of modern Islamic civilization is the concept of "spirituality". In this article, our main problem is to investigate the intrinsic and essential components of spirituality in the modern Islamic civilization and the abundance of spirituality in the modern civilization and the guiding place of spirituality in this civilization from the perspective of Ayatollah Khamenei's thoughts. Our purpose in this research is to provide a deep understanding of the concept of Islamic spirituality and to assess the aspects of the influence of spirituality in the foundation, evolution and progress and realization of the new Islamic civilization in the thought of Ayatollah Khamenei.
 
 
Methodology: In this article, the analytical descriptive method is used, relying on library sources. In the analytical descriptive method, first of all, the issues and topics of the article are tried from the perspective of Ayatollah Khamenei by following and studying throughout his works and statements, focusing on the two concepts of "spirituality" and "new Islamic civilization" with three characteristics of conceptual system, deep description and systematic view. , be explained, and in the next step, based on deep and clear explanations and descriptions of the research subjects, we will analyze their different aspects, layers and levels in a logical, chain-wise, systematic and ijtihad way.
Findings: 1. From the point of view of Ayatollah Khamenei, Islamic spirituality in such a way that the type of spirituality includes faith and knowledge of the unseen, obedience and actions based on the Sharia, and finally being adorned with moral virtues. In other words, the subject of Islamic spirituality, "spiritual intellect", " "spiritual soul" and "spiritual verb".

A brief summary of the concept of new Islamic civilization being full of spirituality from Ayatollah Khamenei's point of view is that according to what forms the interior of Islamic spirituality, new civilization is a spiritual and divine civilization that is full of collective spiritual rationality, which is a sign of its expansion. Belief in the unseen and worldview is clear, full of meaning and divine, and the prominent feature of this faith is awareness, commitment, responsibility, and continuous reproduction. In the context of this spiritual rationality and the commitment and fertility of everyone's faith, humans become possessed of a spiritual soul and soul, the obvious effect of which is the existence and abundance and predominance of moral virtues in the modern Islamic civilization, and the scarcity, weakness, and lack of governance of vices, impurities, and rebellions.
The first aspect of the role of Islamic spirituality in shaping the new Islamic civilization is the foundational and infrastructure-building aspect, in the sense that Muslims can once again realize great ideals such as the new Islamic civilization. And make their actions real in their intellect, soul and action.

Another effective aspect of spirituality for Islamic civilization is that spirituality, just as it is a source of soul, purpose and identity for humans, it also gives meaning, identity and purpose to society and modern civilization.
Another aspect of spirituality guidance for the modern Islamic civilization is mainly due to the spiritual view and knowledge of the world and man, and it provides the theoretical and worldview infrastructure of the modern Islamic civilization.
The other aspect of guiding spirituality for the new Islamic civilization is to ensure the inner endurance of man and to fight against the internal factors that weaken this endurance inside and outside of man in order to realize the new Islamic civilization as well as its effective survival and continuity.
Another effect of Islamic spirituality in modern Islamic civilization is that it prevents believers from being influenced by enemies' obsessions and following sensual desires as the causes of weakening perseverance in the direct path of Islamic civilization and deviation from it.
Conclusion: According to Ayatollah Khamenei, Islamic spirituality is faith in the unseen, the inner purity of man in the light of the unseen, and submission and servitude to the unseen. The concept of modern Islamic civilization being full of spirituality also refers to the existence of conscious faith and the rule of virtues and the centrality of divine worship throughout modern Islamic civilization. The effective and guiding aspects of Islamic spirituality for the new Islamic civilization are the six aspects of grounding, identity-building, knowledge-giving, strength and endurance-giving, immunity-building and speeding-up of the new Islamic civilization. Islamic spirituality covers the modern Islamic civilization from the beginning to the end: it provides the ground for the formation of the modern civilization, gives it identity and identity, provides its basic knowledge, strengthens its foundations and existence, protects it against degeneration and It prevents stagnation and stagnation and gives speed and ease to its movement to reach its goals.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • new Islamic civilization
  • spirituality
  • spiritual civilization
  • guidance of spirituality
  • Ayatollah Khamenei
  • قرآن کریم
  • احمدی، حسین و محیطی، حسن (1398)، ظرفیت سنجی اندیشه‌های اخلاقی در ایجاد نظام ارزشی تمدن نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 2، شماره 1، صص 121- 146.
  • ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، انتشارات طرح نو.
  • ایزدپناه، عباس و شاکرنژاد، احمد (1393)، ضرورت نگاه تمدنی به مفهوم معنویت، نقد و نظر، دوره 19، شماره 3، صص 149 –
  • خامنه‌ای، سید علی (1401)، تفسیر سوره بقره، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • ------- (1395)، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، تهران، مؤسسه فرهنگی ایمان جهادی.
  • ------- (1392)، آفتاب در مصاف: علل و ابعاد حادثه عاشورا، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • ------- (1398)، دوران جدید عالم، به کوشش سعید اشیری، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • ------- (1398)، شرح هفت خطبه نهج‌البلاغه، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • ------- (1369)، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، 07/02/1369.
  • ------- (1370)، بیانات در پایان چهارمین مجمع بزرگ فرماندهان و مسئولان دفاتر نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 27/06/1370.
  • ------- (1370)، بیانات در جلسه چهاردهم تفسیر سوره بقره، 06/09/1370.
  • ------- (1371)، بیانات در اجتماع مردم مشهد مقدس و زائران علی بن موسی‌الرضا (ع)، 15/01/1371.
  • ------- (1371)، بیانات در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دسته‌های عاشورای نیروهای مقاومت بسیج، 22/04/1371.
  • ------- (1372)، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام به مناسبت عید مبعث، 20/10/1372.
  • ------- (1374)، بیانات در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره)، 14/03/1374.
  • ------- (1374)، بیانات در دیدار مسئولان قوه قضائیه، 07/04/1374.
  • ------- (1377)، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم، 29/07/1377.
  • ------- (1377)، بیانات در دیدار عمومی به مناسبت عید سعید فطر، 28/10/1377.
  • ------- (1379)، بیانات در دیدار گروه کثیری از جوانان استان اردبیل، 05/05/1379.
  • ------- (1379)، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، 12/09/1379.
  • ------- (1381)، بیانات در دیدار گروه کثیری از پاسداران به مناسبت سالروز میلاد امام حسین (ع) و روز پاسدار، 17/07/1381.
  • ------- (1383)، بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت، 20/08/1383.
  • ------- (1385)، بیانات در دیدار عمومی بسیجیان، 06/01/1385.
  • ------- (1385)، بیانات در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکل‌های مختلف دانشجویی، 25/07/1385.
  • ------- (1385)، بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاههای استان سمنان، 18/08/1385.
  • ------- (1388)، بیانات در سالروز عید سعید مبعث، 29/04/1388.
  • ------- (۱۳۸۹)، خطبه‌های نماز جمعه تهران در حرم امام در بیست‌ویکمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره)، 14/03/1389.
  • ------- (1390)، بیانات در دیدار هزاران نفر از معلمان سراسر کشور، 14/02/1390.
  • ------- (1392)، بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، 14/06/1392.
  • ------- (1392)، بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، 19/09/1392.
  • سبحانی نیا، محمدتقی و نورمحمدیان، علی (1401)، عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 5، شماره 2، صص 195-220.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
  • ------- (1387)، رسالت تشیع در دنیای امروز، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب.
  • کرمانی، علیرضا (1401)، واکاوی مفهوم عرفان و معنویت و نسبت سنجی آن دو، اسلام و مطالعات معنویت، دوره 1، شماره 1، صص 100- 75.
  • مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الأنوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
  • مرزبند، رحمت‌الله و زکوی، علی‌اصغر (1391)، شاخص‌های سلامت معنوی از منظر آموزه‌های وحیانی، اخلاق پزشکی، دوره 6، شماره 20، صص 69 –
  • مصباح، علی (1389)، واکاوی مفهومی معنویت و مسئله معنا، اخلاق پزشکی، دوره 4، شماره 14، صص 40 –
  • مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار (ج 2)، تهران، انتشارات صدرا.
  • مظاهری سیف، حمیدرضا (1399)، رویکرد معنوی به انتظار در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای و معنویت‌های نوظهور، جامعه مهدوی، دوره 1، شماره 1، صص 186–
  • ملاشاهی، مریم (1394)، اقتضائات تحقق تمدن نوین، مجموعه مقالات همایش ملی تمدن نوین اسلامی، دانشگاه شاهد، 16 مهر 1394.
  • موسوی، سید صمد و طاهری، سید مهدی (1397)، نقش معنویت در ایجاد تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی ظهور، همایش بازخوانی آثار علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی ایران، دوره 1، 23/12/1397، صص 1959 –
  • نعمه، أنطوان و دیگران (بی‌تا)، المنجد، بیروت، دارالمشرق.

 

  • The Holy Quran. [In Persian]
  • Ahmadi, Hossein and Mohiti, Hassan (2018), measuring the capacity of moral thoughts in creating the value system of modern Islamic civilization, Basic Studies of Modern Islamic Civilization, Volume 2, Number 1, pp. 121-146. [In Persian]
  • Aristotle (2006), Ethics of Nicomachus, translated by Mohammad Hasan Lotfi, Tehran, New Plan Publishing. [In Persian]
  • Izadpanah, Abbas and Shakranjad, Ahmad (2014), the necessity of a civilizational approach to the concept of spirituality, review, volume 19, number 3, pp. 123-149. [In Persian]
  • Khamenei, Seyyed Ali (2022), Commentary on Surah Baqarah, Tehran, Islamic Revolution Publishing House. [In Persian]
  • ---------- (2016), Outline of Islamic Thought in Quran, Tehran, Iman Jihadi Cultural Institute. [In Persian]
  • ---------- (2012), Aftab Dar Masaf: Causes and dimensions of the Ashura incident, Tehran, Islamic Revolution Publishing House. [In Persian]
  • ---------- (2018), The New Era of the World, by Saeed Ashiri, Tehran, Islamic Revolution Publications. [In Persian]
  • ---------- (2018), Description of the Seven Sermons of Nahj al-Balaghe, Tehran, Islamic Revolution Publications. [In Persian]
  • ---------- (1990), statements in a meeting with officials and agents of the Islamic Republic of Iran, 24/09/1990. [In Persian]
  • ---------- (1991), statements at the end of the fourth great assembly of the commanders and officials of the legal representative offices in the Islamic Revolutionary Guard Corps, 18/09/1991. [In Persian]
  • ---------- (1991), statements in the fourteenth session of interpretation of Surah Baqarah, 31/08/1991. [In Persian]
  • ---------- (1992), statements in the gathering of the holy people of Mashhad and pilgrims of Ali bin Musa al-Reza (AS), 04/04/1992. [In Persian]
  • ---------- (1992), statements in the meeting of the commanders of the battalions, companies and Ashura divisions of the Basij resistance forces, 13/07/1992. [In Persian]
  • ---------- (1994), statements in the meeting of officials and agents of the system on the occasion of Eid Mubaat, 10/01/1994. [In Persian]
  • ---------- (1995), statements in the ceremony of the anniversary of Imam Khomeini's death, 04/06/1995. [In Persian]
  • ---------- (1995), statements in the meeting of officials of the judiciary, 26/09/1995. [In Persian]
  • ---------- (1998), statements in the meeting of different strata of people, 21/10/1998. [In Persian]
  • ---------- (1999), statements in a public meeting on the occasion of Eid al-Fitr, 18/01/1999. [In Persian]
  • ---------- (2000), statements in the meeting of a large group of young people of Ardabil province, 26/07/2000. [In Persian]
  • ---------- (2000), statements in the meeting of officials and agents of the Islamic Republic of Iran, 02/12/2000. [In Persian]
  • ---------- (2002), statements in the meeting of a large group of Guardsmen on the occasion of the birthday of Imam Hussein (AS) and Guards Day, 09/10/2002. [In Persian]
  • ---------- (2004), statements in the meeting of members of the government delegation, 10/11/2004. [In Persian]
  • ---------- (2006), statements in the public meeting of the Basij, 09/11/2006. [In Persian]
  • ---------- (2006), statements in the meeting of exemplary students and representatives of different student organizations, 17/10/2006. [In Persian]
  • ---------- (2006), statements in the meeting of professors and students of universities in Semnan province, 09/11/2006. [In Persian]
  • ---------- (2009), statements on the anniversary of Eid al-Fitr, 20/07/2009.
    [In Persian]
  • ---------- (2010), Friday prayer sermons in Tehran in Imam's shrine on the 21st anniversary of Imam Khomeini's death, 04/06/2010. [In Persian]
  • ---------- (2011), statements in the meeting of thousands of teachers across the country, 04/05/2011. [In Persian]
  • ---------- (2013), statements in the meeting of the chairman and members of the Assembly of Leadership Experts, 05/09/2013. [In Persian]
  • ---------- (2013), statements in the meeting of the members of the Supreme Council of Cultural Revolution, 30/11/2013. [In Persian]
  • Sobhaninia, Mohammad Taqi and Noor Mohammadian, Ali (2022), the fundamental elements of individual ethics and psychology in the construction of civilization-building human beings, Fundamental Studies of Modern Islamic Civilization, Volume 5, Number 2, pp. 195-220. [In Persian]
  • Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein (1417 AH), Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, Qom, Islamic Publishing House of the Madrasin Community.
    [In Persian]
  • ---------- (2008), Shi'ism mission in today's world, by Sayyed Hadi Khosrowshahi, Qom, Bostan Kitab. [In Persian]
  • Kermani, Alireza (2022), analysis of the concept of mysticism and spirituality and their comparison, Islam and Spiritual Studies, Volume 1, Number 1, pp. 75-100. [In Persian]
  • Majlesi, Muhammad Baqir (1403 AH), Bihar al-Anwar, Beirut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi. [In Persian]
  • Marzband, Rahmatullah and Zakui, Ali Asghar (2012), indicators of spiritual health from the perspective of revelation teachings, medical ethics, volume 6, number 20, pp. 69-99. [In Persian]
  • Misbah, Ali (2010), conceptual analysis of spirituality and the problem of meaning, Medical Ethics, Volume 4, Number 14, pp. 23-40. [In Persian]
  • Motahari, Morteza (2006), collection of works (Vol. 2), Tehran, Sadra Publishing House. [In Persian]
  • Mazaheri Seif, Hamidreza (2019), spiritual approach to waiting in the thought of Ayatollah Khamenei and emerging spiritualities, Mahdavi Society, Volume 1, Number 1, pp. 161-186. [In Persian]
  • Molashahi, Maryam (2014), requirements for the realization of modern civilization, Proceedings of the National Conference on Modern Islamic Civilization, Shahid University, October 16, 2014. [In Persian]
  • Mousavi, Seyed Samad and Taheri, Seyed Mahdi (2017), The role of spirituality in the creation of a new Islamic civilization and the foundation of its emergence, conference on re-reading the scientific and cultural works of the Islamic Revolution of Iran, Volume 1, 23/12/2017, pp. 1959-1945.
    [In Persian]
  • Nameh, Antwan and others (Bita), Al-Manjad, Beirut, Dar al-Mashrekh.
    [In Persian]