کاربست فقهی تقیه جهادی در هندسه معرفتی و تأثیر آن در بازیافت هویت تمدنی اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کاندیدای دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مقاله‌ی حاضر با هدف تبیین نقش تقیه به‌عنوان عامل بازدارنده از ایجاد بحران هویت تمدنی و دگردیسی فرهنگی و اعتقادی جامعه ‏اسلامی‏، درصدد روش‏شناسی «تقیه جهادی» و بازیابی نقش تقیه در «جهاد تبیین» است. مسأله اصلی پژوهش، چگونگی صیانت از دین و هویت تمدنی شیعی در آموزه تقیه است. سؤال اصلی نحوه مواجهه با پدیده سکولاریزاسیون و نرمالیزاسیون در مسیر ایجاد تمدن نوین اسلامی است؟ فرضیه اصلی مطالعه مبتنی بر ساختارشکنی در تقسیم‏بندی روشی تقیه به لحاظ کارکردی، ناظر به کنترل کیفیت رفتار تمدنی متقی و اجرای این حکم‏ ثانوی می‏باشد. غایت‏شناسی تقیه از سنخ عبودیت است، لذا اگر در گرداب سکوت و تغییر جغرافیای فلسفی جامعه، بی‏هویتی شکل بگیرد نامطلوب است. تقیه باید متضمن غایت توحیدی باشد تا رهیافتی به تمدن نوین اسلامی‏ مدنظر رهبر معظم انقلاب ‏اسلامی داشته باشد. در این هندسه معرفتی، برائت از سکولاریسم، لیبرالیسم و اندیشه‏های التقاطی مبنای دولت‏پژوهی است و برآیند آن، اسلامی شدن دولت، جامعه و گشودن دروازه‏های تمدن نوین اسلامی‏ به روی جوامع است. بنابراین تقیه می‏تواند کارویژه‏ای فراتر از فقه محض پیدا کند. این مقاله که در نوع خود پیشینه‏ای ندارد، با روش تحقیق مبتنی بر دستگاه مرکب «قیاس- استقراء» و ارائه ادله عقلی- نقلی به روش توصیفی- تحلیلی، مطالعه‏ای بینارشته‏ای انجام داده است. «فلسفه‏عملی تقیه جهادی» به‌عنوان یکی از راهبردهای حفظ دین و تقابل با دشمن، شامل هرگونه تلاش، کوشش و کنش‏گرایی جامعه و فرد متقی در راستای عبودیت الهی و رسیدن به‌غایت توحیدی می‏باشد که در واقعیت عینی جامعه کارکرد جهاد برای قدسی نمودن بنیادهای تعاملی جامعه و سازوکار زیست اجتماعی و اقامه تمدن ‏اسلامی‏ داشته باشد

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential application of jihadi taqiyyah in epistemic geometry and its impact on the recovery of the civilizational-identity of Islam

نویسنده [English]

  • Hamed Habibi
Ph.D Candidate in Islamic History, University of Islamic Religions, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The present article aims to explain the role of taqiyyah as a preventing factor the creation of a civilizational-identity crisis and the cultural and religious transformation of the Islamic society, and for this purpose, is looking for the methodology of "jihadi taqiyyah" and restoring the role of taqiyyah in "explanation jihad".The main problem of the research is how to protect religion and Shia civilizational-identity in the doctrine of taqiyyah.The main question is how to deal with the phenomenon of secularization and normalization in the path of creating a new Islamic civilization.The main hypothesis of the study is based on a deconstruction in the methodical division of taqiyyah in terms of functionality, looking at the quality control of mottaqa civilization behavior and the implementation of this secondary ruling.
Methodology: This article, which breaks new ground in its interdisciplinary approach, employs the research method based on a "Inductive-Deductive" system while presenting descriptive analytical evidence supported by both rational and narrative sources.
Since the teleology of taqiyyah is type of worship, it must include the goal of monotheism in order to reach the new Islamic civilization desired by the great leader of the Islamic revolution. In this epistemological geometry, Baraa’t from secularism, liberalism and eclecticism thoughts is the basis of State-studies, and its result is the Islamization of the state and society and the opening of the gates of new Islamic civilization to societies.
Several propositions require attention in this context;

Jihad and its connection with taqiyyah and pragmatic methodology of jihadi taqiyyah
Maintaining the boundaries of geo-philosophy and its connection with the civilizational mission of taqiyyah
The application of taqiyyah and its connection with the theory of the spiral of silence and the crisis of civilizational identity
The relationship between "Islam of teaching" and "Islam of culture" and "Islam of civilization" as a gradation matter
The relationship between "taqiyyah", "Baraa’t", and the "Society Education System" as an abstract matter.

From this Direction, the relationship between "taqiyyah" and "new Islamic civilization" in the governance paradigm will be clearly visible.
Findings: The civilization mission of taqiyyah should be concerned with the goals and function of taqiyyah in the epistemic geometry of Shia. The most important of these goals and functions are: "Protecting the religious system" and "protecting the social system" and "preventing corruption in religion" and these parameters will result in "preventing the identity, belief and civilization crisis”.
Therefore, by clarifying the inadequacy of the existing division of taqiyyah in the epistemic geometry of religion, it should be that taqiyyah, if leads to statement against the truth (declarative taqiyyah) or silence (concealment taqiyyah), will have no result other than cognitive and narrative conflicts and isolation (spiral of silence) and help in the growth of the phenomenon of identity lessness.
The expediency of the Ummah does not have a primary ruling on taqiyyah. when taqiyya becomes necessary due to the change of the title and following the rules of the subjects, Tavalla and Tabarra are not ruled out.
Therefore, by functional revising the methodology of taqiyyah, and with regard to controlling the quality of mottaqa civilized behavior, taqiyyah is not merely passive and subterraneous. Because in Jihad, contrary to Ijtihad, there will be a serious conflict with an external force.
Therefore, in the Shiite society, if taqiyyah finds an undesirable social function, a kind of spiral of silence is created, which causes isolation of individuals and avoidance of defending the religion. This can change the boundaries of the geo-philosophy of the society, which with the two process of deterritorialization and territorialization, will lead to nothing but an identity crisis.
The pragmatism of taqiyyah is in direct correspondence with the mission of the Baraa’t system, while everyone thinks that they are in direct conflict. In this geometry, the Baraa’t from secularism and eclecticism thoughts is the basis of State-studies. In the epistemological geometry of religion, there is a direct conceptual connection between "Vilayati system" and "Biraa’ti system".If the Islamic teachings are formed in our mentality, it has become a culture, and if it crystallizes in the objectivity of the society, it has become a civilization.
Conclusion: as long as Islamic teaching does not undergo narrative and cognitive conflicts in the undesirable cycle of taqiyyah, the emerging culture will be more Islamic and the identity of civilization will be more compatible with Islam.Therefore, taqiyyah can find a mission beyond pure jurisprudence. "pragmatism of taqiyya jihadi" as one of the strategies for preserving religion and confronting the enemy, includes any effort and activism of the society and the pious individual in the direction of divine worship and reaching the goal of monotheism, which in the objective reality of the society works as Jihad to sanctify the interactive foundations of society and bio-social mechanism and establish Islamic civilization.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pragmatism of Jihadi Taqiyyah
  • New Islamic Civilization
  • Secularism
  • State Studies
  • Spiral of Silence
  • Geo-philosophy
  • Identity Crisis
  • امام عسکری، حسن بن‏‏علی (1409)، التفسیر المنسوب الی الامام الحسن العسکری(علیه‏السلام)، قم: مدرسه امام مهدی، چاپ اول
  • آریانپور کاشانی، عباس و منوچهر (1366)، فرهنگ فشرده انگلیسی به فارسی، تهران: امیرکبیر، چاپ دهم
  • ابن‏‏ابی‏الحدید، عبدالحمید بن‏‏هبه الله‏ (1404)، شرح نهج‌البلاغه، قم‏: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول
  • ابن‏‏ادریس، محمد بن‏‏احمد (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی،‏ چاپ دوم
  • ابن‏‏منظور، محمد بن‏‏مکرم‌ (1414‌)، لسان العرب، بیروت: لبنان‌، دارالفکر- دار صادر‌، چاپ سوم
  • اکبری، ندا، مرتضوی، سید محمد و اکرمی، ایوب (1398)، شاخصه‏های شناخت روایات تقیه سیاسی، علوم قرآن و حدیث، ش 103، صص 9-26
  • برقی، احمد بن‏‏محمد بن‏‏خالد (1371)‏، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم
  • پناهی، علی و رضوی، رسول (1398)، بررسی تقابل و جایگاه آموزه‏های مدارا و تبری با تکیه بر آیات و روایات، مشکوه، ش 144، صص 4-24
  • حرعاملی، محمد بن‏‏حسن (1409)، وسایل الشیعه، قم: آل البیت، چاپ اول
  • حیدری، محمدحسن (1396)، تقیه مداراتی در سنت و سیره پیشوایان معصوم، میقات حج، ش 101، صص 33-54
  • خمینی، سید روح‏الله موسوی‌ (بی‏تا)، القواعد الفقهیه و الاجتهاد و التقلید (الرسائل)، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‌، چاپ اول‌
  • ------------ (بی‏تا)، صحیفه الامام (ترجمه عربیه)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س)
  • خویی، سید ابوالقاسم (1418)، التنقیح، قم: تحت اشراف جناب آقای لطفی، چاپ اول
  • دزفولی، مرتضی بن‏‏محمد امین انصاری‌ (1414)، رسائل فقهیه، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول‌
  • دورانت، ویل (1367)، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، جلد اول، چاپ دوم
  • رجبی، طاهره و میرزامحمدی، محمدحسن (1397)، بررسی الگوی تربیتی مبتنی بر جهاد در زمینه‌سازی تمدن نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، ش 1، صص 31-50
  • رضوی، رسول و پناهی، علی (1396)، بررسی تقابل تبری و تقیه با تکیه بر آیات و روایات، امامت پژوهی، ش 21، صص 89-114
  • روحانی، سید محمدصادق (۱۴۱۳)، فقه الصادق (علیه‏السلام)، قم: دارالکتاب
  • سلطانی، مصطفی، فرمانیان، مهدی و روحی، نبی‏اله (1398)، بنیان‏های فکری تمدن نوین اسلامی‏ در اندیشه مقام معظم رهبری، مطالعات راهبردی ناجا، ش 14، صص 5-29
  • شریف رضی، محمد بن‏‏حسین (1414)‏، نهج‌البلاغه، قم: هجرت‏، چاپ اول
  • صبحی، عبدالکریم (1965م)، دائره المعارف عربی الموسوعه العربیه المسیره، قاهره: مکتبه العربیه
  • صدر، شهید سید محمد (1420)، ‌ماوراء الفقه، بیروت: دار الاضواء، ‌چاپ اول
  • صدوق، محمد بن‏‏علی‏ ابن‏‏بابویه (1395)، کمال‌الدین و تمام النعمه‏، تهران‏: اسلامیه‏، چاپ دوم‏
  • ------------ (1398ق)، التوحید‏، قم‏: جامعه مدرسین‏، چاپ اول‏
  • ------------ (1385)‏، علل الشرائع‏، قم: کتاب‌فروشی داوری‏، چاپ اول
  • ------------ (1362)، الخصال، قم: جامعه مدرسین،‏ چاپ اول
  • صفار، محمد بن‏‏حسن (1404)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد، قم: مکتبه آیه الله مرعشی نجفی، چاپ دوم
  • صفایی حائری، علی (1382)، درسهایی از انقلاب/ دفتر دوم: تقیه، قم: لیله القدر
  • صفری، نعمت‌الله (1381)، نقش تقیه در استنباط احکام، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول
  • طبرسی، احمد بن‏‏علی (1403)‏، الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی، چاپ اول
  • طوسی، فاطمه و طاهری خسروشاهی، محمدحسین (1401)، دولت‌سازی تمدنی: آسیب‌شناسی فرهنگ سیاسی پشتیبان، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، ش 9، صص 308-336
  • طوسی، محمد بن‏‏حسن (1407)، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ‏چهارم
  • عمید، حسن (1374)، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر
  • قمى، على بن‏‏ابراهیم‏ (1404)، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، چاپ‏ سوم
  • کراجکی، محمد بن‏‏علی (1410)‏، کنز الفوائد، قم: دارالذخائر، چاپ ‏اول
  • کلینی، محمد بن‏‏یعقوب (1407)‏، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ‏ چهارم
  • کوفی، فرات بن‏‏ابراهیم (1410)، تفسیر فرات الکوفی، تهران‏: مؤسسه چاپ ‏و نشر وزارت ارشاد اسلامی، چاپ ‏اول
  • مجلسی، محمدباقر بن‏‏محمد تقی (1403‏)، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ ‏دوم
  • ------------ (1404)، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران: دارالکتب الاسلامیه
  • مکارم‌ شیرازی، ناصر (1422)، بحوث فقهیه هامه، قم:‌ انتشارات مدرسة الإمام علی بن‏‏ابی‏طالب علیه‌السلام، چاپ ‏اول
  • واسعی، سید علیرضا (1399)، تأملاتی درخصوص‏ «مراحل تمدن اسلامی‏»؛ رهیافتی برای تمدن نوین، مطالعات بنیادین تمدن نوین ‏اسلامی، ش 5، صص 178-155
  • پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)، (13/07/1402)، «بیانات رهبر انقلاب»، سایت khamenei.ir
  • Noelle-Neumann, Elisabeth (1984) , The Spiral of Silence: Public Opinion, Our Social Skin. USA: University of Chicago Press.
  • Deleuze, Gilles & Guattari, Felix (1994), What Is Philosophy? USA: Columbia University Press.
  • Erikson, Erik H (1968), Identity: Youth and Crisis. USA: W. Norton & Company.

 

  • Imam Askari, Hasan bin Ali (1409), Al-Tafsir al-Mansob ela al-Imam al-Hasan al-Askari (PBUH). Qom: Imam Mahdi School, first edition.
    [ln Pershian]
  • Arianpour Kashani, Abbas & Manouchehr (1366), Farhag feshordeh Englisi be Farsi, Tehran: Amirkabir, 10th edition. [ln Pershian]
  • Ibn Abi al-Hadid, Abd al-Hamid ibn HebatAllah (1404), Sharhe Nahj al-Balaghah, Qom: School of Ayatollah Marashi Najafi, first edition.
    [ln Pershian]
  • Ibn Idris, Muhammad Ibn Ahmad (1410), Al-Saraer al-Hawi le-Tahrir al-Fatawi, Qom: Islamic Publications Office, second edition. [ln Pershian]
  • Ibn Manzoor, Muhammad Ibn Mukarram (1414), Lasan al-Arab, Beirut: Dar al-Fekr-Dar Sader, third edition. [ln Pershian]
  • Akbari, Nada, Mortazavi, Seyyed Mohammad & Akrami, Ayoub (Autumn & Winter 1398), Criteria for Identification of Political Taqiyya Traditions, Quran and Hadith Studies, 103, 9-26. [ln Pershian]
  • Barqi, Ahmad bin Muhammad bin Khaled (1371), Al-Mahasen, Qom: Dar al-Ketab al-Islamiyah, second edition. [ln Pershian]
  • Deleuze, Gilles & Guattari, Felix (1994), What Is Philosophy? USA: Columbia University Press.
  • Panahi, Ali & Razavi, Rasoul (Autumn 1398), examining the contrast and position of the teaching of tolerance and abstinence based on verses and hadiths, Meshkat, 144, 24-4. [ln Pershian]
  • Hur amuli, Muhammad bin Hasan (1409), Wasayel Al-Shi'a, Qom: Aal Al-Bayt, first edition. [ln Pershian]
  • Heydari, Mohammad Hassan (Autumn 1396), Taqiyya Modarati in the Sunnah and Way of the Infallible Leaders, Miqat Hajj, 101, 33-54.
    [ln Pershian]
  • Khomeini, Seyyed Ruhollah Mousavi, (n.d) Al-Qavaed al-Fiqhiyyah va al-Ijtihad va Taqlid (Al-Rasail), Qom: Ismailian Press Institute, first edition.
    [ln Pershian]
  • -------------- (n.d), Sahifa al-Imam (Arabic translation), Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini (PBUH). [ln Pershian]
  • Khoei, Seyyed Abulqasem (1418), al-Tanqih, Qom: under the authority of Mr. Lotfi, first edition. [ln Pershian]
  • Dezfuli, Morteza bin Mohammad Amin Ansari (1414), Rasail al-Feqhiah, Qom: World Congress in honor of Sheikh Azam Ansari, first edition.
    [ln Pershian]
  • Durant, Will (1367), the story of Civilization, translated by Ahmad Aram, Tehran: Islamic Revolution Publishing and Education Organization, first volume, second edition. [ln Pershian]
  • Rajabi, Tahereh, & Mirzamohammadi, Mohammad Hassan (1397), Examining the educational model based on Jihad in the context of New Islamic civilization, New Islamic Civilization Fundamental Studies, 1, 31-50. [ln Pershian]
  • Razavi, Rasool & Panahi, Ali (spring and summer 1396), examining the contrast between Tabarri and taqiyyah based on verses and hadiths, Emamat Pajouhi, 21, 89-114. [ln Pershian]
  • Rouhani, Seyyed Mohammad Sadeq (1413), Fiqh al-Sadeq (PBUH), Qom: Dar al-Ketab. [ln Pershian]
  • Soltani, Mustafa, Farmanian, Mahdi & Rouhi, Nabi Allah (Winter 1398), The Intellectual Foundations of New Islamic Civilization in the Thought of the Supreme Leader, Naja Strategic Studies, 14, 5-29. [ln Pershian]
  • Sharif Razi, Muhammad bin Hussein (1414), Nahj al-Balagha, Qom: Hijrat, first edition. [ln Pershian]
  • Sobhi, Abd al-Kareem (1965), Arabic encyclopedia Al-Musua Al-Arabiyyah Al-Masirah, Cairo: Maktabat Al-Arabiyyah. [ln Pershian]
  • Sadr, Shaheed Sayyed Muhammad (1420), Ma vara al-fiqh, Beirut: Dar al-Azwa, first edition. [ln Pershian]
  • Sadouq, Muhammad Ibn Ali Ibn Babveyh (1395), Kamal al-Din va Tamam Al-Nimah, Tehran: Islamiah, second edition. [ln Pershian]
  • -------------- (1398), Al-Tawheed, Qom: Jamia Modaresin, first edition.
    [ln Pershian]
  • -------------- (1385), Elal Al-Sharayea, Qom: Davari Bookstore, first edition. [ln Pershian]
  • -------------- (1362), Al-Khasal, Qom: Jamia Modaresin, first edition.
    [ln Pershian]
  • Safar, Muhammad bin Hasan (1404), Basair al-Darrajat fi Fazael ale Muhammad, Qom: School of Ayatollah Marashi Najafi, second edition.
    [ln Pershian]
  • Safai Haeri, Ali (1382), Darshaei az Enghelab/ Second Book: Taqiyya, Qom: Laila Al-Qadr. [ln Pershian]
  • Safari, Nemat allah (1381), Naghshe taqiyyah dar estenbat Ahkam, Qom: Bostan Kitab, first edition. [ln Pershian]
  • Tabarsi, Ahmad bin Ali (1403), Al-Ihtijaj ala ahl al-lijaj, Mashhad: Morteza Publishing House, first edition. [ln Pershian]
  • Toussi, Fatemeh & Taheri Khosroshahi, Mohammad Hossein (1401), civilizational statebuilding: Pathology of Supportive Political Culture, New Islamic Civilization Fundamental Studies, 9, 308-336. [ln Pershian]
  • Toussi, Muhammad bin Hasan (1407), Tahzeeb al-Ahkam, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyah, 4th edition. [ln Pershian]
  • Amid, Hassan (1374), Farhang Amid, Tehran: Amirkabir Publications.
    [ln Pershian]
  • Qomi, Ali Ibn Ibrahim (1404), Tafsir al-Qomi, Qom: Dar al-Ketab. Third edition. [ln Pershian]
  • Karajaki, Muhammad Bin Ali (1410), Kanz al-Fowad, Qom: Dar al-Zakhaer, first edition. [ln Pershian]
  • Kuleini, Muhammad Ibn Yaqub (1407), Al-Kafi, Tehran: Dar Al-Kutub al-Islamiyah, 4th edition. [ln Pershian]
  • Kufi, Furat bin Ibrahim (1410), Tafsir Furat al-Kufi, Tehran: Ministry of Islamic Guidance Publishing Institute, first edition. ]ln Pershian[
  • Majlesi, Muhammad Baqer bin Muhammad Taqi (1403), Behar al-Anwar, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, second edition. [ln Pershian]
  • -------------- (1404), Merat al-Oqool fi Sharh Akhbar Aal Al-Rasoul, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyah. [ln Pershian]
  • Makarem Shirazi, Naser (1422), BoHuth Fiqhiyyah Hameh, Qom: Publications of Imam Ali Ibn Abi Talib (PBUH) School, first edition.
    [ln Pershian]
  • Vasei, SeyeAlireza (1399), Reflections on the stages of Islamic civilization; An approach to modern civilization, New Islamic Civilization Fundamental Studies, 5, 155-178. [ln Pershian]
  • The Official Website of the Office for the Preservation and Publication of the Works of the Grand Ayatollah Sayyid Ali Khamenei (07/13/1402), "Revolutionary Leader's Speeches", website khamenei.ir. [ln Pershian]
  • Noelle-Neumann, Elisabeth (1984), The Spiral of Silence: Public Opinion, Our Social Skin. USA: University of Chicago Press.
  • Deleuze, Gilles & Guattari, Felix. (1994), What Is Philosophy? USA: Columbia University Press.
  • Erikson, Erik H (1968), Identity: Youth and Crisis. USA: W. Norton & Company.