بررسی تطبیقی رویکردهای غربی و سلفی با بیداری اسلامی در مؤلفه‌های تمدن ساز (تأکید بر دین‌مداری و مشارکت مردمی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف و تربیت اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

ورود رسمی دین در عرصه‌ی سیاست، اجتماع و احیای تمدّن با پشتوانه‌ی حضور مردمی، نمودی از حکومت دینی و مردمی را در عرصه‌ی اجتماعات بشری در پی دارد که بارزترین تبلور عملی چنین فرآیندی، انقلاب اسلامی سال 1357 ایران و تأسیس نظام سیاسی بود. امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب، با به رأی گذاشتن «جمهوری اسلامی»، نیاز و الزام حکومت دین‌گرای جدید را به «تأیید مردم» نشان داد و در مقوله‌ی «تعیین الگوی حکومتی» نیز آراء مردمی را ملاک قرار داد. پیرامون «حضور مردم در عرصه‌ی سیاست» جهت نظام سازی و احیای تمدّنی، گرایش‌های دیگری با عنوان دین و حکومت دینی وجود دارد و در جهان غرب پیرامون شیوه‌ی حضور مردم، الگوی خاصّ دیگری تبلیغ می‌شود. هدف این مقاله واکاویِ تفاوت‌های جریان بیداری با جریان غربی و جریان سلفی، پیرامون تأثیر دین و سبک حضور مردم در سیاست است که پیگیری آن با روش توصیفی- تحلیلی، تبیین رویکرد و سیاق خاصِّ هرکدام از جریانات مذکور را در این موضوع می‌طلبد. یافته‌های تحقیق در توجه به‌تناسب و تضاد جریان بیداری اسلامی با دیگر جریان‌ها، مشخص می‌شود که می‌تواند در تبیین صحیح نقاط ضعف تمدن غرب و جریان سلفی و نکات قوّت جریان بیداری اسلامی در اهتمام ورزی به «دین» و «مردم‌گرایی» روشنگر باشد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

comparative Study of Salafi and Western Approaches with Islamic Awakening in civilizational components "Emphasis on the religiosity and popular participation"

نویسندگان [English]

  • Rahim Amraee 1
  • Farhad Zivyar 2
1 Assistant professor of Islamic education and training. Farhangian univercity. Kermanshah. Iran
2 Associate professor of faculty of political thought: revolution and Islamic civilization. institute for humanities & cultural studies. Tehran. Iran.
چکیده [English]

Purpose: In this article, we will evaluate and analyze the awakening approach, the western approach, and the Salafist approach in terms of the level of attention and attention to religion and popular participation. How each of the mentioned currents organizes people's participation and the role of people and the place of religion in these approaches are examined in order to determine the degree of adherence of the approaches to the two components of religion and people and to determine the ratio of the approaches together as the main goal of the research.
Methodology: In examining the approaches with the analytical descriptive method, the primary hypothesis is that the approach of Islamic awakening emphasizes the presence of the people in the establishment of religious governments, emphasizes the existence of religion and the people in the government and the coordination of these two components in system building and civilization revival.
Findings: Western civilization also promotes the presence of people in politics and most of the new Western governments have been established on this basis, although without religious orientation. There is a deep conflict between the
western approach and the awakening approach, despite sharing the importance of people's participation, which needs to be investigated. On the other hand, the political cooperation of the West is done with the governments in the Islamic world, which, contrary to the Western approach, have made violence their focus on people's distance from politics. Western governments in the Middle East have deep support and cooperation with Saudi Arabia, Bahrain and royal governments in political, social and operational programs, although the incompatibility of the approach of these Arab governments with the western civilizational approach in terms of relying on the people is obvious.
Conclusion: It is interesting that conflicting and divergent approaches in the field of popular governance are in the same direction in the implementation of military and international policies and measures. It is a question that needs to be investigated. On the other hand, these two approaches, one in terms of the importance of political participation of the people and the other in terms of supporting religion with the Islamic awakening approach, have a serious commonality. However, in practical policies, they appear in conflict with the approach of Islamic awakening. Therefore, it is necessary to analyze the degree of adherence of currents to the component of institutional people and the component of religiosity. With the help of explaining in detail whether the foundations of each approach are slogan or real, the real nature of each approach is clarified according to the convergence or conflict with each other based on religiosity and popular institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Western approach
  • Salafi approach
  • Islamic awakening
  • civilization
  • religion
  • Popular participation
  • قرآن الکریم.
  • ابوالفتحی، محمد، نوری، مختار (1392)، تحولات انقلابی در خاورمیانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بیداری اسلامی، س 2، ش 3، صص 9-27.
  • اسعدی، محمد مصطفی (1401)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، معارف.
  • اسفندیاری، محمد (1382)، خمود و جمود، قم، صحیفه خرد.
  • افتخاری، اصغر (1392)، گفتگوهایی در بیداری اسلامی، به اهتمام: میثم آقادادی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
  • امرایی، رحیم و قاسم، پورحسن (1394)، مقایسه انتقادی اجماع و شورا با نص در خلافت اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای سیاسی، سال 7، شماره 4، صص 1-20.
  • بابایی، حبیب‌الله (1390)، جریان نواصلاح عرب، تمدّن و تجدّد در اندیشه معاصر عرب، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • بابایی، داود علی (1398)، مصاحبه‌های امام خمینی (ره) در نجف، قم و پاریس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • بیانات رهبری، مهر 1368، خرداد 1383، شهریور 1384، مندرج در سایت: khamenei.ir
  • بیانات رهبری، اسفند 1389، اسفند1400، آذر 1395، تیر 1390، آبان 1373 مندرج در سایت:www.khamenei.ir
  • پارسانیا، حمیدرضا (1380)، انگاره دموکراسی در اندیشه ارسطویی، مجله پگاه حوزه، سال 2، ش 23.
  • پور احمدی، حسین، اسفندیاری، حامد (1393)، راهبردهاى خروج از بازى برد- باخت در مواجهه با افراط‌گرایى اسلامى در خاورمیانه، مجموعه مقالات کنگره جهانی جریانات تکفیری، ج 2، قم، دارالاعلام.
  • پورسعید، فرزاد (1400)، گفتمان «هویت مبنا»؛ مبنای حکم رانی امنیتی خوب در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات راهبردی، سال 25، شماره 1، صص 39-57.
  • تاجیک، محمدرضا و رضایی پناه، امیر (1394)، امر سیاسی در عصر پساجهانی شدن (بازخوانی آراء و نظرات ژاک رانسیر)، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، سال 6، شماره 16، صص 7-40.
  • الجابری، ستّار جبّار (2007)، «أىّ حوار نرید»، مجله بین المللى المرصد، مرکز پژوهشهاى بین المللى دانشگاه بغداد، شماره 4.
  • حسنی، فاطمه و محمدرضا عارف و باقر ساروخانی (1401)، فناوری زنجیره قالب‌ها و مسئله مشروعیت دولت مدرن، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات راهبردی، سال 25، شماره 1، صص 147-186.
  • جان احمدی، فاطمه (1386)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1368)، تاریخ معتزله: فلسفه فرهنگ اسلام، چاپ اول، تهران، گنج دانش.
  • جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، اسراء.
  • جوان پور، عزیز، بنی‌هاشمی، میر قاسم (1390)، جنبش‌های انقلابی عربی؛ چشم‌اندازها و چالش‌های الگوی نوین دولت، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات راهبردی، سال 14، شماره 2، صص 79-110.
  • چیت فروش، سجاد (1400)، مقایسه‌ی انتقادی مبانی دولت مدرن با اندیشه‌های هایدگر (تمهیدی برای گذار از دولت مدرن به دولت اسلامی)، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 4، شماره 2، صص 111-136.
  • دهشیار، حسین (1382)، سیاست خارجى آمریکا در آسیا، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگى و مطالعات تحقیقات بین‏المللى ابرار معاصر.
  • دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388)، امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی روابط خارجی، سال 1، شماره 1، صص 41-76.
  • راکی، داود (1383)، بررسی انتخابات ریاست جمهوری در ایالات‌متحده، ماهنامه زمانه، سال 3، شماره 20.
  • رفاعى سرور، جمعه (1433ق)، التصورالسیاسى للحرکه الاسلامیه، چاپ دوم، بی جا، النخبه الاعلام الجهادى.
  • سرپرست سادات، سید ابراهیم (1401)، مقایسه دولت اسلامی با دولت‌های سکولار و لیبرال غربی، چشم‌انداز تمدّنی، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 5، شماره 1، صص 97-122.
  • سوادی، محمدعلی (1391)، عقل و نقل از منظر آیت‌الله جوادی آملی، دو فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌نامه علم و دین، سال 3، شماره 2، صص 67-93.
  • السوری، عبد الحکیم ابو مصعب (بی‌تا)، دعوه المقاومه الاسلامیه، بی جا، بی‌نا.
  • شریعتی، علی (بی‌تا)، خودسازی انقلابی، بی جا، حسینیه ارشاد.
  • شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج 1-2، تخریج محمد بدران، قاهره، مکتبه انجلو المصریه، بی‌تا.
  • صلواتی، محمد (1379)، جمود و خشونت، تهران، ذکر.
  • طرطوسى، ابوبصیر (بی‌تا)، دیمقراطیه قذره، بى‏جا، منبرالتوحید و الجهاد.
  • ظواهرى، ایمن (بی‌تا)، فرسان تحت رایه النبى، بی جا، منبرالتوحید والجهاد.
  • عبداللهیان، امیر (1390)، ناکامى طرح خاورمیانه بزرگ و خیزش بیدارى اسلامى در جهان عرب: مطالعه موردى بحرین، فصلنامه مطالعات راهبردى، سال 14، شماره 2، صص 135-157.
  • کاشفی، محمدرضا (1384)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
  • کیانی، نیما، خرّمشاد، محمدباقر (1391)، تمدن اسلامی- ایرانی الهام‌بخش موج سوم بیداری اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 28، صص 27-50.
  • گوهری مقدم، ابوذر، جعفری هرندی، امیررضا (1393)، مؤلفه‌های دیپلماسی فرهنگی ایالات متّحده در عراق جدید، فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای سیاسی معاصر، سال 5، شماره 1، صص 117-134.
  • محمدی، منوچهر (1391)، انقلاب اسلامی در بوته آزمون، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
  • ملکوتیان، مصطفی (1391)، سیری در نظریه‌های انقلاب، تهران، قومس.
  • ملکوتیان، مصطفی، جهانگیر، کیامرث (1397)، انقلاب اسلامی: وقوع، پیامدها و راهکارهایی برای آینده، تهران، معارف.
  • منهاجی، مجید و محمدحسین مختاری و غلامرضا ظریفیان (1399)، بررسی و نقد پروژه بازسازی میراث حسن حنفی، فصلنامه علمی پژوهش‌های تاریخی، سال 12، شماره 2، صص 105-124.
  • نباتیان، محمداسماعیل (1393)، الگوى حکومت در اندیشه جریان سلفى‏تکفیرى، مجموعه مقالات کنگره‌ی جهانی جریانات تکفیری، ج 2، قم، دارالاعلام.
  • نجفی، موسی (1391الف)، تفکر و تمدن، چاپ اول تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • نجفی، موسی (1391ب)، نظریه بیداری اسلامی بر اساس اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 28، صص 11-26.
  • نجفی، موسی (1399)، نظریه تمدن نوین اسلامی از رویکرد فلسفی- نظری تا رویکرد تاریخی- نظری، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 3، شماره 9، صص 1-40.
  • واعظی، محمود (1387)، چالش‌ها‌ و رویکرد امنیتی ایران در محیط پیرامونی، بی جا، معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی.
  • خبرگزاری ایرنا (30 مهر 1399)، «انتخابات آمریکا؛ جایی که تعداد آراء مردم ملاک نیست» کد خبر: 84084447.
  • holy quran.
  • Abolfathi, Mohammad, Noori, Mokhtar (2013), revolutionary changes in middle east and national sequrity in islamic republic of iran, journal of Islamic awakening studies, year 2, number 3. pp 9-27. [In Persian]
  • Asaadi, Mohammad Mustafa (2023), the history of Islamic culture and civilization, qom, Ma'arif Publishing House. [In Persian]
  • Esfandiari, Mohammad (2003), extingtion and stagnation, qom, sahifey-kherad. [In Persian]
  • Eftekhari, Asghar (2013), conversations in Islamic awakening, with effort by Aghadadi meysam, Tehran, imam sadegh university. [In Persian]
  • Amraee, Rahim, Poorhasan, Ghasem (2015), critical comparison between consensus and council with text in Islamic caliphate, political studies Quarterly, year 7, number 4. pp 1-20. [In Persian]
  • Babaee, Habibollah (2011), arab newcorrection circuit, civilization and modernism in arab contemporary thought, qom, Institute for Islamic studies and Culture. [In Persian]
  • Babaee, Davoodali (2019), interviews of Imam Khomeini in Nagaf, Qom and Parice, Tehran: Institute for editing and publishing the works of Imam Khomeini (may God have mercy on him). [In Persian]
  • Lectures of leader, Mehr1368, Khordad 1383, Shahrivar 1384 in khamenei.ir [In Persian]
  • Lectures of leader, Esfand 1389, Esfand 1400, Azar 1395, Tir 1390, Aban1373 in khamenei.ir. [In Persian]
  • Parsania, Hamidreza (2000), democracy concept in arictotelian thought, Pegahe hozeh, year 2, number 23. [In Persian]
  • Poorahmadi, Hosein, Esfandiari, Hamed (1994), strategies to leave win-default game in confrontation with Islamic extremism in middle east, collection researches in worldwide congress for Takfiri currents, Volume 2, Qom, Darolelam. [In Persian]
  • Poorsaeed, Farzad (2021),''basic identity'' conversation: basic for good security government in Islamic republic of iran, strategic study Quarterly, year 25, number 1. pp 39-57. [In Persian]
  • Tagic, Mohamadreza, Rezaeepanah, Amir (2015), political issue in afterglobalized times (readout Jean-Jacques ranciere's comment), globalization strategic studies Quarterly, year 6, number 16. pp 7-40.
    [In Persian]
  • Algaberi, Sattar Gabbar, ''what conversation do we want? Almorsad international magazine, Baghdad university international research center, number 4. [In Persian]
  • Hasani, Fateme, Mohamadreza, Aaref, Bagher, sarookhani (2022), template chain technology and the problem of the legitimacy of the modern state, strategic studies Quarterly, year 25, number 1. pp 147-186. [In Persian]
  • Jan Ahmadi, Fatimah (2007), History of Islamic Culture and Civilization, Qom: Ma'arif Publishing House. [In Persian]
  • Jafari langroodi, Mohammadgafar (1989), Mu'tazila history: philosophy of Islamic culture, first edition, Gange Danesh. [In Persian]
  • Javadi Ameli, Abdollah (2007), the dignity of reason in the geometry of religious knowledge, qom, asrs. [In Persian]
  • Javanpoor, Aziz, Banihashemi, Mirghasem (2011), arab revolutionary movements: prospects and challenges of the new government modle, strategic studies Quarterly, year 14, number 2. pp 79-110. [In Persian]
  • Chitforosh, Sagad (2021), a critical comparison of the foundations of modern government with Heidegger's thoughts (a preparation for the transition from a modern state to an Islamic state), two quarterly journals of fundamental studies of modern Islamic civilization, volume 4, number 2. pp 111-136. [In Persian]
  • Deheshyar, Hosein (2003), American foreign policy in Asia, Tehran, Abrare moaser. [In Persian].
  • Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal (2009), ontological security in the foreign policy of the Islamic republic of iran, foreign relations Quarterly, year 1, number 1. pp 41-76. [In Persian]
  • Raki, Davood (2005), a review of the presidential election in the united states, Zamaneh magazine, year 3, number 20. [In Persian]
  • Rofaee, Soroor (2011), political perception of the Islamic movement, edition 2, out of place, Known jihadi elites. [In Persian]
  • Sarparast Sadat, Seyyed Ibrahim (2022), comparing the Islamic state with secular and liberal western states: a civilizational perspective, two quarterly journals of fundamental studies of modern Islamic civilization, volume 5, number 1. pp 97-122. [In Persian]
  • Savadi, Mohammad Ali (2013), wisdom and narration from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli, two quarterly journals of science and religion research paper, year 3, number 2. pp 67-93. [In Persian]
  • Abdul Hakim Abu Musab, Alsuri, no date, calling for Islamic resistance, out of place, no publisher. [In Persian]
  • Shariati, Ali (no date), Revolutionary self-improvement, out of place, hosseinieh Irshad. [In Persian]
  • Shahrestani, Mohammad ben Abdolkarim (no date), Almelal va alnehal, volume 1-2, Cairo, Angelo Al- Masriya school. [In Persian]
  • Salavati, Mohammad (2000), stagnation and violence, Tehran, Zekr.
    [In Persian]
  • Tartoosi, Abu Basir (no date), Dirty democracy, out of place, Pulpit of Al-Tawheed and Al-Jihad. [In Persian]
  • Al-Zawahiri, Ayman (no date), Riders under the prophet's flag, out of place, Pulpit of Al-Tawheed and Al-Jihad. [In Persian]
  • Amir Abdollahian, Hossein (2012), the failure of the greater middle east plan and the rise of Islamic awakening in the Arab world: a case study of Bahrain, strategic studies Quarterly, year 14, number 2. pp 135-157. [In Persian]
  • Kashefi, Mohammadreza (2005), History of Islamic Culture and Civilization, Qom, world center of Islamic sciences. [In Persian]
  • Kiani, Nima, Mohammadbagher Khorramshad (2013), Islamic-Iranian civilization inspired the third wave of Islamic awakening, Islamic revolution studies Quarterly, year 9, number 28. pp 27-50. [In Persian]
  • Gohari Moghadam, Aboozar, Jafari Harandi, Amirreza (2014), components of US cultural diplomacy in the new Iraq, political studies Quarterly, year 5, number 1. pp 117-134. [In Persian]
  • Mohammadi, Manoochehr (2013), Islamic revolution in the test plant, Tehran, Cultural institute of knowledge and contemporary thought.
    [In Persian]
  • Malakutian, Mostafa (2013), A look at the theories of revolution, Tehran, Ghumes. [In Persian]
  • Malakutian, Mostafa, Jahangir, Kiamarth (2019), Islamic revolution: occurrence, consequences and solutions for the future, Tehran, Maaref.
    [In Persian]
  • Menhaji, Magid, Mohammadhossein Mokhtari, Gholamreza Zarifian (2021), review and criticism of Hassan Hanafi heritage restoration project, Historical researches quarterly, year 12, number 2. pp 105-124. [In Persian]
  • Nabatian, Mohammadesmaeel (2015), the modle of government in the thought of Salafi Takfiri movement, collection researches in worldwide congress for Takfiri currents, Volume 2, Qom, Darolelam. [In Persian]
  • Nagafi, Moosa (2012a), thought and civilization, Tehran, Institute for Humanities & Cultural Studies. [In Persian]
  • Nagafi, Moosa (2012b), The theory of Islamic awakening based on the political thought of the Supreme Leader, Islamic revolution studies Quarterly, year 9, number 28. pp 11-26. [In Persian]
  • Nagafi, Moosa (2020), The theory of modern Islamic civilization from the philosophical-theoretical approach to the historical-theoretical approach, two quarterly journals of fundamental studies of modern Islamic civilization, volume 3, number 9. pp 1-40. [In Persian]
  • Vaaezi, Mahmud (2008), Challenges and Iran's security approach in the pripheral environment, out of place, Vice president of foreign Policy research. [In Persian]
  • Irna news agency (30, Mehr, 1399), American elections: where the number of people votes is not the criterion, news code: 84084447. [In Persian]