تحلیلی بر نگرش امام خمینی به مفهوم دولت مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه سیاست پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، جمهوری اسلامی ایران، قم

چکیده

دولت مدرن از جمله موضوعاتی است که کمتر بافت آن از منظرگاه فقهی مورد مداقه قرار گرفته است. معمولاً فقیهان ما بیش از آن که از بافت قدیم و جدید دولت سخن بگویند بیشتر درباره‌ی ضرورت آن سخن گفته‌اند. انگار مفهوم آن را بدیهی دانسته و درباره‌ی آن تأملی فقهی نداشته‌اند. اما مروری بر آثار امام خمینی نشان می‌دهد که ایشان متوجه تغییرات بافت سنتی دولت – نظم سلطانی – بوده و در نظریه سیاسی خود به آن توجه نموده است. در میان ادبیات فقهی امام خمینی دو بحث وجود دارد که مباحث دولت شناسی او را به ماهیت جدید دولت مرتبط می‌سازند؛ یکی خطابات قانونیه و دوم حوزه‌های خالی از نص. چیزی که پیش از ایشان نیز در برخی از آثار فقهای متاخر همانند میرزای نائینی مشاهده می‌شود. شاید تامل به بافت دولت مدرن از این منظر بتواند بخش‌های نااندیشیده شده دولت در ادبیات فقهی ما را باورتر سازد و راهی به‌سوی نسبت تمدن اسلامی با چنین دولتی را برقرار سازد. بی‌تردید، هر طرحی از تمدن اسلامی باید رابطه‌ی خود با دولت مدرن را تعریف و در قبال آن موضعی معرفتی برگزیند. شاید این مقاله بتواند چنین کند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of Imam Khomeini's attitude towards the concept of modern government

نویسنده [English]

  • Abdul Wahab Forati
Associate Professor of Islamic Culture and Thought Research Institute Iran, Qom
چکیده [English]

The modern state is one of the topics whose context has been less studied from a jurisprudential point of view. Usually, our jurists have spoken more about the necessity of the government than about the old and new contexts of the government. It seems that they have taken its meaning for granted and have not had a jurisprudential reflection on it. But a review of Imam Khomeini's works shows that he noticed the changes in the traditional context of the state - the royal order - and paid attention to it in his political theory. Among Imam Khomeini's jurisprudential literature, there are two arguments that link his theological discussions to the new nature of government; One is legal speeches and the second is empty fields of text. Something that can be seen before him in some works of later jurists such as Mirza Naeini. Perhaps reflecting on the context of the modern state from this perspective can make the thoughtless parts of the state in our jurisprudential literature more believable and establish a path to the relationship of Islamic civilization with such a state. Undoubtedly, every plan of Islamic civilization must have its relationship with the state. Define modern and choose an epistemological position towards it. Maybe this article can do that.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • modern government
  • legal speeches
  • primary debauchery
  • areas devoid of the text of the old government
  • الخمینی، السید مصطفی (1418ه)، تقریرات فی الاصول، ج 7، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • معرفت، محمدهادی (1373)، اقتراح، مجله نقد و نظر، شماره 1.
  • اصغری، سید محمد (1384)، بناء عقلاء، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره70.
  • المرتضوی اللنگرودی سید محمدحسن ( 1379)، جواهرالاصول، تقریرات دروس امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر امام خمینی.
  • امام خمینی، روح‌الله (1387)، صحیفه امام، ج4، تهران، موسسه عروج.
  • امام خمینی، روح‌الله (1385)، الرسائل، ج2، رساله الاجتهاد و التقلید، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام خمینی، روح‌الله (1372)، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • امام خمینی سید روح‌الله (بی تا)، موسوی، کتاب الخلل فی الصلاه، قم، چاپخانه مهر.
  • امام خمینی، روح‌الله (1410ق)، البیع، قم، نشر اسماعیلیان.
  • بروجردی، مسیح (1394)، نشست علمی: «خطابات قانونی و کاربرد آن در علم سیاست از دیدگاه امام خمینی»، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • حسینی حائری، سید کاظم (1377)، سیاست و حکومت، فصل‌نامه علوم سیاسی، سال اول، شماره یک.
  • حقیقت، سید صادق (1394)، «خطابات قانونیه» و «کمند هرمنوتیک، به نقل از؛181294/ttps://neeloofar.org
  • خمینی، سید حسن (1395)، حکومت دینی و حقوق مردم از منظر امام خمینی، همایش بین‌المللی حکومت دینی و حقوق مردم، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • زرگری نژاد، غلامحسین (1387)، رسائل مشروطیت، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
  • صدر، سید محمدباقر (1417ق)، اقتصادنا، تحقیق عبدالکریم ضیاء و دیگران، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، شعبه خراسان.
  • صدر، سید محمدباقر (1420ق)، قاعده لاضرر و لاضرار، تقریر سید کمال حیدری، قم، دار الصادقین للطباعه و النشر.
  • صدر، سید محمدباقر (1405ق)، دروس فی علم الاصول، ج2، بیروت، دارالمنتظر.
  • فاضل لنکرانی، محمدجواد (بی تا)، تبیین نظریه امام خمینی در خطابات قانونی، در سلسله نشسته‌ای علمی مدرسه تخصصی فقه امام خمینی، دفتر اول، قم، مرکز تخصصی فقه.
  • فاضل لنکرانی، محمد (1390)، تفضیل الشریعه، الجزء الثانی، تهران، موسسه عروج.
  • فاضل لنکرانی، محمد (1430ق)، دراسات فی الاصول، تقریر: صمد علی موسوی، چاپ اول،ج3، قم، مرکز فقه ائمه الاطهار.
  • فرهادیان، عبدالرضا (1395)، خطابات قانونیه از دیدگاه امام خمینی و مشهور اصولیان، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج.
  • فیرحی، داود (1391)، فقه و سیاست در ایران معاصر، فقه سیاسی و فقه مشروطه، تهران، نشر نی.
  • فیرحی، داود (1395)، «خطابات قانونیه و حقوق مردم»، همایش بین‌المللی حکومت دینی و حقوق مردم، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • فیض، علی‌رضا (1374)، مبادی فقه و اصول، مبادی فقه و اصول، انتشارات دانشگاه تهران.
  • لنکرانی، محمد فاضل (1310ق)، تفضیل الشریعه، الجزء الثانی، الطهاره قم، حوزه العلمیه قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
  • مرعشی، سید محمدحسن (1373)، اقتراح، مجله نقد و نظر، شماره 1.
  • مطهری، مرتضی (1390)، مجموعه آثار، ج16، تهران، صدرا.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1386)، انوار الفقاهه، کتاب النکاح، ج3، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • مومن قمی، محمد (بی تا)، خطابات قانونیه و اثرات آن، دفتر اول قم، مدرسه تخصصی فقه امام خمینی.
  • مومنی، عابدین (1395)، شرح و تبیین نظریه خطابات قانونیه امام خمینی (س) ناشر موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • نائینی، محمدحسین (1382)، تنبه الامه و تنزیه المله، تصحیح سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب.
  • نائینی، محمدحسین (1406 ق)، فوائد الاصول، ج3، تقریر محمدعلی کاظمی خراسانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  • هاشمی رفسنجانی، اکبر (1388)، خطبه‌های نماز جمعه تهران، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله رفسنجانی.
  • Al-Khomeini, Al-Sayyid Mustafa (1418 AH), Lectures on Principles, vol. 7, Tehran, Imam Khomeini Publishing House.
  • Maaref, Mohammad Hadi (1373), Iqtrah, Journal of Criticism and Opinion, No.1.
  • Asghari, Seyed Mohammad (2005), Bana Aqla, Journal of the Faculty of Law and Political Science, No.70.
  • Al-Mortazavi Al-Langroudi Seyyed Mohammad Hassan (1379), Jawahar al-Asul, Imam Khomeini's lectures, Tehran, Imam Khomeini Publishing House.
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2008), Sahifa Imam, vol. 4, Tehran, Ascension Institute.
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2006), Al-Rasa'il, vol. 2, Treatise on Ijtihad and Imitation, Tehran, Imam Khomeini Publishing House.
  • Imam Khomeini, Ruhollah (1372), Anwar al-Hedayeh in the commentary on Al-Kifayeh, Tehran, Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
  • Imam Khomeini Seyyed Ruhollah (unpublished), Mousavi, Kitab al-Khall fi al-Salah, Qom, Mehr Printing House.
  • Imam Khomeini, Ruhollah (1410 AH), Al-Bayy, Qom, Ismailian Publishing.
  • Boroujerdi, Masih (2015), Scientific Conference: "Legal speeches and its application in political science from the perspective of Imam Khomeini", Tehran, Institute of Humanities and Cultural Studies.
  • Hosseini Haeri, Seyed Kazem (1998), Politics and Government, Political Science Quarterly, First Year, Number One.
  • Haghighat, Seyed Sadegh (2015), "Legal Addresses" and "Hermeneutic Belt", quoted from; 181294/ ttps: //neeloofar.org
  • Khomeini, Seyyed Hassan (2016), Religious Government and People's Rights from Imam Khomeini's Perspective, International Conference on Religious Government and People's Rights, Tehran, Imam Khomeini Research Institute and the Islamic Revolution.
  • Zargarinejad, Gholam Hossein (2008), Essays on Constitutionalism, Tehran, Institute for Research and Development of Humanities.
  • Sadr, Seyyed Mohammad Baqir (1417 AH), Economics, research by Abdul Karim Zia and others, Qom, Islamic Propaganda Office, Khorasan Branch.
  • Sadr, Seyyed Mohammad Baqir (1420 AH), the rule of no harm and no harm, the report of Seyyed Kamal Heydari, Qom, Dar al-Sadiqin for printing and publishing.
  • Sadr, Seyyed Mohammad Baqir (1405 AH), Lessons in the Science of Principles, vol. 2, Beirut, Dar al-Montazer.
  • Fazel Lankarani, Mohammad Javad (unpublished), Explaining Imam Khomeini's theory in legal speeches, in the series of scientific sessions of Imam Khomeini's specialized school of jurisprudence, first office, Qom, specialized center of jurisprudence.
  • Fazel Lankarani, Mohammad (1390), Tafzil al-Shari'a, second part, Tehran, Ascension Institute.
  • Fazel Lankarani, Mohammad (1430 AH), Studies in Principles, Report: Samad Ali Mousavi, first edition, vol. 3, Qom, Center for the Jurisprudence of the Imams.
  • Farhadian, Abdolreza (2016), Legal speeches from the perspective of Imam Khomeini and the famous fundamentalists, Tehran, Orouj Publishing Institute.
  • Farihi, Davood (2012), Jurisprudence and Politics in Contemporary Iran, Political Jurisprudence and Constitutional Jurisprudence, Tehran, Ney Publishing.
  • Farihi, Davood (2016), "Legal Addresses and People's Rights", International Conference on Religious Government and People's Rights, Tehran, Imam Khomeini Research Institute and the Islamic Revolution.
  • Feyz, Alireza (1374), Principles of Jurisprudence and Principles, Principles of Jurisprudence and Principles, University of Tehran Press.
  • Lankarani, Mohammad Fadhil (1310 AH), Tafzil al-Shari'a, the second part, the purification of Qom, the seminary of Qom, the school of Islamic knowledge.
  • Marashi, Seyed Mohammad Hassan (1373), Iqtrah, Journal of Criticism and Opinion, No. 1.
  • Motahari, Morteza (2011), Collection of works, vol. 16, Tehran, Sadra.
  • Makarem Shirazi, Nasser (2007), Anwar al-Fiqh, Kitab al-Nikah, vol. 3, Tehran, Imam Khomeini Publishing House.
  • Momen Qomi, Mohammad (Bita), legal speeches and its effects, the first office of Qom, Imam Khomeini School of Jurisprudence.
  • Momeni, Abedin (2016), Explanation and Explanation of the Theory of Imam Khomeini's Legal Addresses.
  • Naeini, Mohammad Hussein (2003), Punishment of the nation and purification of the nation, edited by Seyyed Javad Varei, Qom, Book Garden.
  • Naeini, Mohammad Hussein (1406 AH), Benefits of Principles, Volume 3, Report by Mohammad Ali Kazemi Khorasani, Qom, Islamic Publishing Foundation.
  • Hashemi Rafsanjani, Akbar (2009), Friday prayer sermons in Tehran, Ayatollah Rafsanjani information base.