ترسیم نقش و جایگاه مفهوم سرمایه اجتماعی در شکل گیری تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات‌، تهران، جمهوری اسلامی ایران

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

مفهوم سرمایه اجتماعی آن‌طور که توسط دانشمندان مختلف ارائه شده بیشتر در برگیرنده مفاهیمی چون اعتماد، همکاری و همیاری متقابل میان اعضای یک گروه یا یک جامعه‌، مشارکت و جنبه‌هایی از ساختار اجتماعی است که نظام هدفمندی را شکل می دهند و آن‌ها را به سوی منافع مشترک هدایت می‌کند‌. بر همین مبنا، امروزه مفهوم سرمایه اجتماعی و به نوعی اهمیت یافتن ارتباطات، یکی از اجزای مهم در تبیین الگو و نقشه راه دستیابی به تمدنی نوین اسلامی به شمار می‌آید‌.
رهبر معظم انقلاب مدظله به عنوان مهم‌ترین نظریه‌پردازان حوزه تمدن نوین اسلامی ، هندسه ویژه ای را برای این تمدن ترسیم نموده اند که توجه به سرمایه اجتماعی جایگاه خاصی را داراست، محققان در پژوهش پیش رو در تلاش هستند تا جایگاه مفهوم سرمایه اجتماعی را در نگاه تمدن‌سازی ایشان مورد واکاوی دقیق قرار دهند. به همین منظور سعی نمودند که ابتدا به این سئوال پاسخ دهند که مفهوم تمدن نوین اسلامی از منظر ایشان به چه معناست و مهم‌ترین شاخصه های تحقق و تبلور آن کدام اند؟ و شاخص‌های سرمایه اجتماعی در این تعریف از چه جایگاهی برخوردار هستند؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا ادبیات سرمایه اجتماعی به روش تحلیل اسنادی-کتابخانه‌ای مروری اجمالی شد، سپس تعریف تمدن نوین اسلامی و شاخص‌های سرمایه اجتماعی به روش داده بنیان از بیانات رهبرمعظم انقلاب مدظله استخراج گردید که انقلابی شدن جامعه، پشتیبانی و مصونیت بخشی به نظام اسلامی، و ایجاد ارتباطات متقابل دولت و ملت به همراه ایجاد حس مسئولیت اجتماعی از نتایج افزایش سرمایه اجتماعی در نگاه تمدنی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Drawing the Role and Place of the Concept of Social Capital in the Formation of a New Islamic Civilization

نویسندگان [English]

  • samaneh mansouri 1
  • mojtaba samadi 2
1 Ph.D Candidate, Department of Social Science, Azad Islamic University, Tehran, I.R.Iran.
2 Ph.D Candidate, Department of communication, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The concept of social capital, as presented by various scientists, mostly includes concepts such as trust, cooperation and mutual cooperation between members of a group or a community, participation and aspects of social structure that form a purposeful system and turn them towards interests. The subscriber leads. Accordingly, the concept of social capital and, in a way, the importance of communication, is one of the important components in explaining the pattern for achieving a New Islamic Civilization.
Ayatollah Khamenei, as the most important theorists in the field of New Islamic Civilization, has drawn a special geometry for this civilization that has a special place in social capital. Researchers in the present research are trying to examine the position of the concept of social capital in their view of civilization. To they first tried to answer the question of what the concept of New Islamic Civilization means from their point of view and what are the most important features of its realization? And what is the place of social capital indicators in this definition?
To answer these questions, first, the social capital literature was reviewed by documentary analysis-libraries, then the definition of New Islamic Civilization and indicators of social capital were extracted from the statements of Ayatollah Khamenei by the method of Grounded Theory that support and immunity of the Islamic system, and the establishment of mutual relations between the government and the nation along with the creation of a sense of social responsibility are the results of increasing social capital

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Social Capital"
  • "New Islamic Civilization"
  • "Communication"
  • "Trust"
  • "social responsibility"
الویری، محسن (1392)،‌ اندیشه مهدویت و تمدن نوین اسلامی، فصلنامهانتظارموعود، شماره 42، صص 7-26‌.
اباذری، یوسف؛ شریعتی، سارا، و فرجی، مهدی(1390)‌، فرا روایت تمدن یا فرآیند تمدن‌ها؟! خوانشی پروبلماتیک فرهنگ- تمدن، فصلنامهتحقیقاتفرهنگی، شماره2، صص1-19‌.
اکبری، مرتضی و رضایی، فریدون (1393)‌،‌ واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری‌.‌ تهران: دوفصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی، شماره 5‌.‌ صص 85ـ 108‌.
ابن خلدون، عبدالرحمان (1366)‌،‌ مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی‌.
افتخاری، اصغر‌(1382)‌،‌ نبود سرمایه اجتماعی و تأثیر آن در امنیت،‌ تهران، نشریه پژوهشی آموزشی و اطلاع‌رسانی، شماره 11 و12‌.
اسمیت، فیلیپ (1387)، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بهمنی، محمدرضا (1393)،‌ تمدن نوین اسلامی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامهنقدونظر، شماره 74، صص198-237‌.
پیران، پرویز؛ موسوی، میرطاهر و شیانی، ملیحه‌(1385)‌،‌ سرمایه اجتماعی در ایران: کارپایه مفهومی و مفهوم‌سازی سرمایه اجتماعی ـ با تأکید بر شرایط ایران ـ،‌ تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی‌.‌ شماره 23‌،‌ صص7-44‌.
تافلر، آلوین(1385)‌،‌ موجسوم، ترجمه شهین دخت خوارزمی، تهران: علم‌.
تأملین، فردریک (1385)‌،‌ گزیدهآثارتوبینبی، ترجمه محمد حسین آریا، تهران: امیرکبیر‌.
ترک‌زاده، جعفر و محترم، معصومه(1391)،‌ تدوین و ارائه الگویی یکپارچه از سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن‌.‌ فصلنامه پژوهش‌های مدیریت انتظامی‌.‌ شماره 7‌.‌ صص434ـ 413‌.
جهان‌بین، فرزاد، و معینی‌پور، مسعود (1393)‌،‌ فرآیند تحقق تمدن اسلامی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامهمطالعاتانقلاباسلامی، شماره 39، صص 29-46‌.
چلبی، مسعود‌(1375)‌،‌ جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری اجتماعی،‌ تهران: نشرنی.‌
حبیبی، غلامحسین(1393)، بینش روش‌شناختی تحقیق در علوم اجتماعی پارادایم‌ها، روش‌ها و تکنیک‌ها، تهران: کتاب همه.
حسینی خامنه‌ای، سیدعلی‌(02/12/2016)،‌ بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای‌.‌ Retrieved from تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله): http://khamenei‌. ir/‌.
دورانت، ویل(1386)، تاریختمدن: مشرقزمین: گهوارهتمدن، ترجمه احمد آرام و دیگران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.‌
ذکایی، سعید(1393)، اسلایدهای کلاس درس روش تحقیق، دانشگاه علامه طباطبایی(ره).
شجاعی باغینی، محمد مهدی و همکاران(1387)‌،‌ مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی،‌ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی‌.
‌فرمهینی فراهانی، محسن (1395)‌،‌ الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی، فصلنامهمطالعاتملی، شماره 67، صص 83-101‌.
فروید، زیگموند(1382)‌،‌ ناخوشایندی‌هایفرهنگ، ترجمه امید مهرگان، تهران گام نو.‌
فروید، زیگموند(1389)، ناخوشایندی‌های فرهنگ (تمدن و ناخرسندی‌های آن)، ترجمه امید مهرگان، تهران: گام نو.
فلیک، اووه(1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
فوکویاما، فرانسیس‌(1379)‌.‌ پایان نظم(ترجمه غلامعباس توسلی)‌.‌ تهران: انتشارات جامعه ایرانیان، چاپ اول.
فیاض، ابراهیم(1387)‌،‌ ایرانآیندهبهسویالگوییمردم‌شناختی برایابرقدرتیایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.‌
فیلد، جان(1384)، سرمایه اجتماعی، ترجمه جلال متقی، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
کلمن، جیمز‌(1377)،‌ بنیادهای نظریه اجتماعی(ترجمه منوچهر صبوری)،‌ تهران: نشرنی، چاپ اول‌.
مارکس، کارل(1386)‌،‌ سرمایه، ترجمه ایرج اسکندری، تهران: فردوس‌.
محمدپور، احمد(1390)، روش تحقیق کیفی ضد روش2، مراحل و رویه‌های علمی در روش‌شناسی کیفی، جلد دوم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
محمدپور، احمد(1389)، ضد روش(منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی)، جلد اول، تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
مطهری، مرتضی (1357)‌،‌ خدماتمتقابلاسلاموایران، تهران: صدرا‌.
موسوی، میرطاهر‌(1385)‌،‌ مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی‌.‌ تهران: فصلنامه رفاه اجتماعی،‌ شماره23‌،‌ صص 67ـ 92‌.
هانتینگتون، سامویل(1384)‌،‌ «برخوردتمدن‌ها»، در پاسخ به آسیا به نظریه برخورد تمدن‌ها، ترجمه سید صادق خرازی، تهران: خورشید آفرین‌.
واسعی، علیرضا (1394)‌،‌ «فلسفه تمدن نوین اسلامی؛ ماهیت و مبانی»، فصلنامهمشکوه، شماره 128، صص 83-99‌.
وبر، ماکس(1384)‌،‌ اقتصادوجامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران: سمت‌.
Baker, W‌. E‌.‌ (1384)‌.‌ The Social Structure Of National Securities Market‌.‌ American Jornal of Social Dynamic of Financial Market‌.‌ Greenwich:JIP press‌.
Bourdieu, P‌. (1987)‌.‌ The Forms of Capital‌.‌ In Handbook of Theory and reaserch for the social of education‌.‌ Edited by john G‌.‌ Richardson, Westport. CT: Greenwood press‌. Inc‌.
Coleman, J‌. S‌. (1998)‌.‌ Foundation of social theory‌.‌ Cambridge, Harvard‌ Univercity press‌.
Coleman‌. J‌. S(1990)‌.‌ Social Capital‌.‌ In Foundations of‌ social Theory‌.‌ Edited by james S‌.‌ Coleman‌.‌ Harvard‌.‌ AM: The Belknap pess of Harvard Univercity Press‌.
‌Espeller berg, A (2001)‌.‌ Framework for the measurement of social capital in new Zealand‌. Social capital programmed taem‌.‌ Statistics new Zealand‌.
Field, J‌. (2003)‌.‌ Sucial capital and Human capital‌.‌ Londen and New‌ york: Rutledge‌.
Foley, M‌.‌ & Edwards, B‌. (1999)‌.‌ Is it time to disinvest in social capital? Jornal of poplic‌ policy‌.‌ Vol 19‌.‌ No‌.‌ 2, pp 141-173‌.
Fukuyama, F‌. (1995)‌.‌ Trust: the social Virtues and the creation Prosperity‌.‌ New York: free press‌.
Furstenberg,G‌.‌ (1998)‌.‌ Social capital the role of fathers in the family‌.‌ Lawrence Erlbaum‌.‌ New Jersey‌
Grootart, c: Narayan, d‌. , Jones, V‌.‌ N‌.‌ & Woolcock, M‌. (2004)‌.‌ Measuring Social Capital‌.‌ Word banking working‌.‌ No‌. 18‌.
Lin, N‌. (2001)‌.‌ Social capital: A theory of social structure and action‌.‌ Cambridge university press‌
McLuhan, Marshall. (2011). The Gutenberg Galaxy, Toronto: University of Toronto Press.
Pope,J‌. (2003)‌.‌ Social capital and social capital Indicators: A reading list‌.‌ Working Paper Series, no‌. , pp‌. 10‌.
Putnam, R‌.‌ D,Leonardi,R‌.‌ & Nanneti, V‌. (1993)‌.‌ Making democracy work: civic tradition in modern Italy‌.‌ Princeton‌.‌ NJ: Princeton University press‌.
Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, Simon and Schuster, New York.
Wall, Ellen‌.‌ Gabriele Ferrazzi, & Frans Schreyer‌. (1998)‌.‌ Getting the good on social capital‌.‌ Rural sociology‌. 63(2)‌.