آینده پژوهی وقف های جدید در تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تخصصی باستان شناسی (هنر و معماری اسلامی) ، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

در تمدن نوین اسلامی،نهاد وقف از دو منظر عبادی و اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد.علیرغم این جایگاه متاسفانه در گذر ایام عین مال موقوف به ویژه درمورد املاک ثبت شده باعث شده بخشی از سرمایه ملی از گردش بیفتد و گاهاً بی‌مبالاتی متولیان وقف و اختلالات موقوف نیز باعث شده این نهاد مذهبی نتواند جایگاه حقوقی و اجتماعی خود را به نحو مطلوبی انجام دهد،تا اثرات مطلوب آن در حیطه عمرانی و رفاهی شامل جامعه اسلامی شود.نوشتار حاضر،پژوهشی بنیادی-نظری با رویکردی کاربردی به شیوه توصیفی-تحلیلی و مستند به منابع مکتوب است وهدف آن بررسی ارکان نهاد وقف در جهت احیاو گسترش تمدن نوین اسلامی است تا از این طریق جایگاه این نهاد در رقابت‌های تمدنی در عرصه های بزرگ جهانی مشخص گردد.در راستای هدف فوق و برای تسهیل در وضع کنونی و نیل به سوی آینده درتمدن نوین اسلامی نقاط ضعف و قوت نهاد وقف در دنیای فعلی بایستی مورد بررسی قرار گیردتا درحرکت به سوی آینده این نقاط اصلاح گردند،و تهدید‌های پیش‌رو به فرصت های نوینی تبدیل گردند،تا بتوان تمدن اسلامی رابه جایگاه خود درعرصه رقابت،اقتصادو تجارت رساند.نیل به این هدف از طریق تجزیه تحلیل دقیق ارکان نهاد وقف در بُعد فرهنگی،اجتماعی،اقتصادی و بهرهبرداری به دست خواهد آمد،تا جوامع اسلامی با دیدروشنتر و راهبردهای اصولیتر در حوزه مدیریت به سمت اهداف نوین در حرکت به سوی آینده گام بردارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future study of new endowments in modern Islamic civilization

نویسنده [English]

  • zahra pourshabanian
Ph.D in Archeology (Islamic Art and Architecture) , Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, I.R.Iran
چکیده [English]

In the modern Islamic civilization,the institution of waqf has a special place from both religious and economic perspectives.Despite this position, unfortunately,during the days of the endowment property, especially in the case of registered properties, a part of the national capital has been lost and sometimes the lack of endowment trustees and endowment disorders have caused this religious institution to not be able to maintain its legal and social status.To include its desirable effects in the field of development and welfare in the Islamic community.The present article is a fundamental-theoretical research with a practical approach in a descriptive-analytical manner and documented in written sources.The great world is determined.In line with the above goal and to facilitate the current situation and achieve the future in the new Islamic civilization,the weaknesses and strengths of the endowment institution in the current world should be examined to correct these points in moving towards the future, and the leading threats to opportunities.To becomea new one, in order to bring Islamic civilizationto its place in the field of competition, economy and trade.Achieving this goal will be achieved througha detailed analysis of the pillarsof the endowment institution in the cultural, social,economic and exploitation dimensions,so that Islamic societies with a clearer vision and more principled strategies in the field of management towards newgoals moving towards the futureTake a step.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic civilization
  • modern Islamic civilization
  • Islamic society
  • endowment institution
  • futures studies
اکبری، ­مرتضی و رضایی، ­فریدون­(1393)، واکاوی شاخصه­های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله)، فصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال سوم، شماره پنجم، پاییز و زمستان، از صص 85-108.
آجرلو، اسماعیل، ­کوشکی، ­محمد­صادق(1391)، وقف نماد رشد انسانی در جامعه دینی، سایت راسخون.
 بهمنی، محمد(1394)، راهبردها و راهکارهای فرهنگی تحقق تمدن زمینه­ساز، فصلنامه پژوهش­های مهدوی، شماره 14، پاییز، از صص 5-22.
پارسامهر، ­تقی(1398)،‌گذار به تمدن نوین اسلامی از طریق تاب­آور­سازی جامعه ایرانی در مقابل عدم قطعیت‌های آینده، دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 2، شماره 2، پاییز و زمستان، از صص 117-150.
حضرت آیت‌الله سید علی خامنه­ای(مدظله)، بیانات، سایت khamenei.ir.
جهانیان، ناصر(1396)، چارچوب طراحی اقتصاد وقف، فصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره 27، بهار و تابستان، صص 107-130.
جمعی از نویسندگان(1376)، اخلاق اقتصادی، جلد 2، تهران: مرکز تحقیقات اسلامی.
حائری­(یزدی)، محمد­حسن(1334)، وقفدرفقهاسلامیونقشآندرشکوفاییاقتصاداسلامی، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
حرعاملی، محمدبن­حسن(1411ه.ق)، وسائل الشیعه، جلد 19، قم: آل البیت.
خان­محمدی، علی­اکبر(1360)، گنج و گنجینه، قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
خمینی، روح الله(1385)، تحریر­الوسیله، جلد 2، مترجم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(­ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(­س).
خزایی، حسین(1397)، تمدن نوین اسلامی، عبور از مدیریت استراتژیک، دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره1، شماره 2، پاییز و زمستان، از صص 96-113.
داداشی­آذر، ­رسول و شفیعی، جمال(1394)، آسیب‌ها و عوامل بروز انحراف در روند نیل به تمدن نوین اسلامی، فصلنامه بین رشته­ای دانش راهبردی، شماره 19، تابستان، از صص 55-74.
سوری، ­حجت الله و یاوری، کاظم(1383)، بررسی وضعیت بهره­برداری اقتصادی از رقبات منفعتی اداره اوقاف جنوب شهر تهران، فصلنامه نامه مفید، شماره 45، آذر و دی، از صص 111- 138.
صدرایی­خویی، علی(1389)، کتابخانه وقفی شیخ الاسلام خویی، فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره 69، بهار، از صص 49-74.
عبادی، صادق- و خسروی، محمدعلی­­(1386)، مجموعه مقالات ساختار وقف در جهان اسلام، تهران: سازمان اوقاف امور خیریه.
عبدالمحسن، محمدالعثمان(1383)، نگاه استراتژیک به ترویج نقش توسعه­ای وقف، مترجم: جلیل قنواتی، فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره 47-48، پاییز و زمستان، از صص2-9.
عظیمی، ­حبیب­الله(1396)، تجزیه و تحلیل محتوای حواشی 100 نسخه خطی از مجموعه اهدایی مقام معظم رهبری به کتابخانه آستان قدس­رضوی، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره 79، پاییز، ­از صص 3-22.
غلامی­مقدم، براتعلی(1394)، بررسی آماری و نمونه­ای جلدهای نفیس کتابخانه آستان قدس رضوی، فصلنامه اوراق عتیق، شماره 4، از صص 119-220.
فرمهینی­فراهانی، محسن(1395)، الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 67، پاییز، از صص 83-102.
فوادیان، محمدرضا(1351)، وقف مهدوی، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(علیه‌السلام).
قاسمی، حاکم(1396)، تمدن اسلامی در مرحله گذار؛ ضرورت آینده‌نگاری و راهبرد­پردازی برای ساختن تمدن نوین اسلامی، فصلنامه آینده پژوهی، شماره سوم، پاییز و زمستان، از صص 3-21.
قوامی، سید صمصام الدین(1383)، مدیریت از منظر کتاب و سنت، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
کاظمی، ­سیدآصف(1397)، چشم­انداز تمدن­نوین­اسلامی، دو فصلنامه مطالعات­بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره1، شماره 2، پاییز و زمستان، از صص 25-49.
ملایی پورقرجه­داغی، جواد(1384)، وقف سرمایه­ای ماندگار، تهران: مرکز پژوهش­های اسلامی صدا و سیما.
قمی، عمید(1354)، کتابخانه­های عمومی شهر قم، فصلنامه وحید، شماره 185، آبان، از صص 823-826.
ملک محمدی، ­حسن و گودرزی­، غلامرضا(1394)، بسترها و ابزارهای مقوم راهبردی در نیل به تمدن نوین اسلامی، فصلنامه مطالعات بین رشته­ای مطالعات راهبردی، شماره 19، تابستان، از صص 95-114.
مرعشی، سیدمحمود(1397)، موقوفات ماندگار(بخش اول) و (بخش دوم) نسخه‌های خطی وقفی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی به کتابخانه آستان مقدس حضرت معصومه­(س)، فصلنامه میراث شهاب، شماره 92 و 93، از صص 4-88 و صص 3-96.
یگانه، راحله(1393)، نقش وقف در توسعه کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی­(مطالعه موردی سازمان کتابخانه­ها، موزه­ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی)، نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه­ها، موزه­ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، شماره 24-25، پاییز و زمستان، از صص 1-23.
یوسفی­فر، شهرام و یدالله­پور، معصومه(1394)، مؤسسات وقفی در حیات بازار سنتی آمل، فصلنامه وقف میراث، جاویدان، شماره 90، تابستان، از صص 63-86.
 
 
وب‌سایت
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله‌العظمی سبحانی (1390)، «ضرورت تشکیل حکومت»، www.tohid.ir
 دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، مجموعه‌ی بیانات مقام معظم رهبری، «تمدن نوین اسلامی»،www.khamenei.ir
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1392)، «ولایت فقیه»، www.imam-Khomeini.ir