تبیین حرکت تاریخی ملت ایران به سوی تمدن‌سازی مبتنی بر روند‌شناسی تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، جمهوری اسلامی ایران،

چکیده

امروزه این مسأله که بازطرح موضوع « تمدن اسلامی » در گفتمان و ادبیات انقلاب اسلامی ایران بر چه واقعیت تاریخی و عینی استوار است ؟ به یک دغدغه علمی ـ پژوهشی تبدیل شده است. پژوهش حاضر تلاش می‌ کند بخشی از این مسأله را با رویکرد آینده ‌پژوهی و مبتنی بر روش «روند‌ شناسی تاریخی» ایران اسلامی پاسخ دهد. در تاریخ هر ملتی شناسایی روندها راهگشای بررسی و ترسیم آینده آن ملت خواهد بود. حرکت تاریخی ملت ایران آن را در مسیر تکامل تاریخی قرار داده که به تمدنی نوین منتهی می ‌شود. ملت ایران با انطباق روند خاص تاریخ ایران اسلامی با روند‌ عام تاریخ بشریت به یک رشد تاریخی دست یافته که تا انقلاب اسلامی امتداد یافت. انقلاب اسلامی نیز با تداوم و ایجاد خود آگاهی نسبت به این « روند » تاریخی می‌تواند به « آینده‌ محتمل » خودش یعنی « تمدن نوین اسلامی » دست یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the historical movement of the Iranian nation towards civilization Based on historical processology

نویسنده [English]

  • abozar mazaheri
Assistant Professor of Political Science, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, I.R.Iran.
چکیده [English]

Today, what historical and objective fact is the issue of re-raising the issue of "Islamic civilization" in the discourse and literature of the Islamic Revolution of Iran? It has become a scientific-research concern. The present study tries to answer part of this problem with a future research approach and based on the method of "historical processology" of Islamic Iran. Identifying trends in the history of any nation will pave the way for studying and drawing the future of that nation. The historical movement of the Iranian nation has put it on the path of historical evolution that leads to a new civilization. By adapting the specific trend of the history of Islamic Iran to the general trend of human history, the Iranian nation has achieved a historical growth that lasted until the Islamic Revolution. The Islamic Revolution, by continuing and creating self-awareness of this historical "trend", can achieve its own "probable future", that is, the "new Islamic civilization".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Iran
  • Historical processology
  • Special Trend
  • General Trend
  • new Islamic Civilization
  ابن خلدون(1375ش)،  مقدمه، ترجمه پروین گنابادی، چاپ هشتم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ابوطالبی، مهدی(1384ش)، از مبارزه در مرکزیت غرب تا مبارزه با مرکزیت غرب، در: مجموعه مقالات  آموزه 7: شرق شناسی نوین و انقلاب اسلامی، به کوشش گروه تاریخ و اندیشه معاصر، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، صص 305ـ 395.
اعوانی، غلامرضا(1383ش)، میزگرد روشنفکران ایرانی و هویت (2)، در فصلنامه مطالعات ملی، س5، ش 4.
امام خمینی، روح الله(1378ش)، صحیفه امام، ج19، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
ایوبی‌پور، محمد و عیوضی، محمد رحیم(1398)، تعیین پیشران‌های تمدن‌سازی نوین اسلامی با رویکرد تحلیل تأثیر متقاطع، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی،  دوره 2، شماره 1، بهار و تابستان، صص  387-400.
بانک مقالات جهانی شدن، (تیر 1389)، روند‌ها چیستند؟، به آدرس:
بهروزلک، غلامرضا و دهکردی، علی جعفر(1398)، مدل دستگاه فهم و آینده ‏اندیشی تمدن ‏ساز مبتنی بر قرآن کریم، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 2، شماره 1، شماره پیاپی 3، بهار و تابستان، صص 353-386.
پیروزمند، ‌علیرضا و خورشیدی، محمد(1398)، مؤلفه‏‌های ساختاری تمدن‌سازی اسلامی، دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 2، شماره 1، بهار و تابستان، صص 329-358.
ج.ج، ساندرز(1361ش)، تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، تهران: امیر کبیر.
جعفریان، رسول(1380ش)، تاریخ تشیع در ایران، ج2، قم: انصاریان، چ3.
جوانبخت، مهرداد(1379ش)، ایرانی از نگاه انیرانی، اصفهان: آموزه.
داوری، رضا و دیگران (میزگرد)(1372ش)، بحران هویت، باطن بحران‌های معاصر، نامه فرهنگ، سال سوم، ش1، صص 8 ـ 27.
 دی تور، جیمز(1378ش)، آینده‌پژوهی به عنوان دانشی کاربردی، ترجمة سیداحمد ابراهیمی و عقیل ملکی‌فر، فصلنامة رهیافت، بهار 1378 - شماره 20 صص 102 ـ 107.
سبزیان‌پور، وحید(1390ش)، جلوه‌های خردورزی ایرانیان باستان در شاهنامه و منابع عربی، کاوش نامه ادبیات تطبیقی، پاییز1390، شماره 3، صص 23 ـ 50.
شعبانی، رضا(1385ش)، ایرانیان و هویت ملی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
طباطبایی، جواد(1380ش)، دیباچه‌‌ای بر نظریه انحطاط ایران، تهران: نگاه معاصر.
علی‌اصغر عباسی و دیگران(بهمن 1393)، تحلیل تأثیر روند در آینده‌ پژوهی، سومین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران، www.SID.ir.
فارابی، ابونصر(1991م)،  آراء اهل المدینه الفاضله، تحقیق دکتر البیر نصری نادر، بیروت: دارالمشرق.
قاسمی، حاکم(1396)، تمدن اسلامی در مرحلة ‌گذار؛ ضرورت آینده نگاری و راهبردپردازی برای ساختن تمدن نوین اسلامی، دوفصلنامه آینده‌پژوهی ایران، پاییز و زمستان، شماره 3، صص 3 تا 21.
کاظمی، سید آصف، (1397، چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 25-49.
کدی، نیکی(1378ش)، چراییِ انقلابی شدن ایران، ترجمه فردین قریشی، متین، س 1، ش 2، صص221 ـ 238.
کریمی، غلامرضا(1396)، واکاوی پیش‌ران‌های خارجی تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه آینده‌پژوهی ایران، دوره 2، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 161-179.
مروار، محمد(1383ش)، هویت ایرانی در اندیشه رضا داوری، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 4، صص 31 ـ 86.
مستتر دار، جیمز(1317ش)، مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم، ترجمه محسن جهانسوز، تهران: کتابفروشی ادب.
مطهری، مرتضی(1367ش)، مجموعه‏آثار، ج2 (انسان و ایمان ـ جهان‌بینی توحیدی)، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی(1373ش)، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا، چ2.
مقیسه، رضا، کیقبادی، علیرضا و پدرام، عبدالرحیم(1397)، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی.‌دوره 1، شماره 1، بهار و تابستان ، صص 1-29.
میرسندسی، سید محمد(1397ش)، تحلیل و ارزیابی خردورزی ایرانیان، نشر الگوی پیشرفت.
نجفی، موسی(1384ش)، ساحت معنوی هویت ملی ایرانیان، قم: دفتر نشر معارف