رویکرد نوسلفی و از بین بردن ظرفیت تمدنی فقه سیاسی اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

نظام سیاسی و قوانین ادارۀ جامعه یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر تمدن می‌باشد. در تمدن نوین اسلامی هم فقه سیاسی به‌عنوان بخش شریعت‌شناسی سیاست در اسلام به همراه فلسفه، عرفان و کلام و علوم تجربی سیاسی جوامع اسلامی ارکان شکل‌دهنده به این بخش از تمدن می‌باشند. در تمدن اسلامی فقه سیاسی اهل سنت به خاطر نوعی نگاه پسینی به مشروعیت و سایه‌نشینی قدرت و آزاد گذاشتن عقل تدبیری، عملاً نقش خود را در طراحی نظام قدرت کم‌رنگ کرده، و در مقابل عامل مهمی در استقرار، ثبات و ادارة نظام خلافت و حکومت‌های وابسته به آن بوده است. اما مسئله مهم در بحث تمدن نوین اسلامی، بحث طراحی نظام سیاسی مطلوب آن بوده، که متأسفانه هنوز در فضای سنتی اهل سنت، ارادة جدی برای طراحی چنین ساختاری وجود ندارد. اما در مقابل، جریان نوسلفی با تغییر رویکرد فقه سیاسی اهل سنت از حالت پسینی بودن، به پیشینی بودن و تأکید بر بازطراحی نظام خلافت به‌نوعی نظام فقه سیاسی اهل سنت را وارد این عرصه کرده‌اند. زیرا به اعتقاد آنان فقه سیاسی گذشته اهل سنت، به خاطر مشکلاتی فاقد توانایی لازم برای حل چنین مسئله‌ای بوده و نیازمند اصلاح می‌باشد.  اما متأسفانه اصلاحات آنان به‌جای حل مشکل، عملاً سبب مضاعف شدن مشکلات فقه سیاسی اهل سنت شده است. علی‌الخصوص اصلاحات! عجیب گروه‌های تکفیری، نقش تخریبی بسیار خطرناکی برای جوامع اسلامی ایجاد کرده است. ازاین‌رو شناخت ظرفیت‌های تمدنی فقه سیاسی اهل سنت از سویی و از آن مهم‌تر شناخت اصلاحات نوسلفی در این نظام فقهی، تأثیر بسیاری بر نحوة تعامل با اهل سنت در طراحی تمدن نوین اسلامی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Transition to the new Islamic civilization through resilience of Iranian society against future uncertainties

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Hadi Pishvai
Ph.D student of Imam Khomeini Educational and Research Institute
چکیده [English]

The political system and the rules of governing society are one of the most important parts of any civilization. In the new Islamic civilization, political jurisprudence as the branch of religion of politics in Islam along with philosophy, mysticism and theology and empirical political sciences of Islamic societies are the forming components of this part of civilization. In Islamic civilization, Sunni political jurisprudence, due to a retrospective view of the legitimacy and shadowing of power and the release of tactical reason, has practically diminished its role in designing the system of power. This, stands in contrast to an important factor in establishing, stabilizing, and governing the dependent societies. But the important issue in the discussion of new Islamic civilization the discussion of designing its desired political system, which unfortunately, still is in the traditional Sunni atmosphere. There is no serious will to design such a structure. On the other hand, the neo-Salafi movement has entered the Sunni political jurisprudence system by changing the approach of Sunni political jurisprudence from a posteriori to a priori and emphasizing the redesign of the governance system. Because, according to them, the past Sunni political jurisprudence lacks the essential ability to solve such a problem due to the prior problems and needs to be corrected. Unfortunately, instead of solving the problem, their reforms have actually doubled the problems of Sunni political jurisprudence. Especially the reforms! The strangeness of excommunicated groups has created a very dangerous destructive role for Islamic societies. Therefore, recognizing the civilizational capacities of Sunni political jurisprudence on the one hand, and more importantly, recognizing the neo-Salafi reforms in this jurisprudential system are worthy of attention. This will have a great impact on how to interact with Sunnis in designing a new Islamic civilization

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neo- Salafi Modern Islamic Civilization
  • Jurisprudence
  • Political Capacity of a Civilization
  • excommunication

مراجع

  1. ابن­تیمیه، احمد بن عبد الحلیم ،( 1418هـ) السیاسه الشرعیه، وزارة الشئون الإسلامیة والأوقاف.
  2. ابن­خلدون، عبدالرحمن بن محمد، (2004)، مقدم ابن خلدون، دار یعرب، بیروت.
  3. ابوذر مظاهری، افق تمدنی آیندة انقلاب اسلامی، 132.
  4. اسعد، قاسم، ازمه الخلافه و الامامه.
  5. الافغانی السید جمال‌الدین، (2002م) ،آلاثار الکامله، ج1-9، با تحقیق سیدهادی خسروشاهی، مصر.
  6. الأفغانی و عبده، العروة الوثقى، (1970م) ، دار الکتاب العربی، بیروت .
  7. البخاری محمد بن إسماعیل بن إبراهیم بن المغیرة،( ‌بی‌تا، بی‌جا)، صحیح بخاری.
  8. پاکتچی، احمد و هوشنگی، حسین،(1390)، بنیادگرایی و سلفیه، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
  9. التمیمی، أبی عمر محمد،(2007م)، السیاسة الشرعیة، دار الجبهه.
  10.  الشاوی، توفیق محمد،(1994م)، الشوری اعلی مراتب الدیمیقراطیه، الزهراء بلاعلام  العربی، قاهره.
  11. جلبی، خالص، (ط1983م)، فی النقد الذاتی، ضرورة النقد الذاتی للحرکة الإسلامیة، بیروت، مؤسسة الرسالة.
  12. حنفی، حسن، (۱۹۸۸)،  من العقیده الی الثوره، دار التنویر، بیروت- لبنان.
  13. الخطیب، معتز،(2014)تنظیم الدوله الاسلامیه، الأحد، 23 نوفمبر.  http://studies.aljazeera.net
  14. خمینی، روح الله، (1379)، ولایت فقیه، چاپ دهم، تهران، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی.
  15. الدسوقى، عاصم، (23 اکتبر 2112)، «إسلام بلا مسلمین.. ومسلمون بلا إسلام»، مجله «یوم السابع»،  قاهره.
  16. رشیدرضا، سیدمحمد، (1995)، رسائل السنۀ و الشیعه، مکتبه شامله، کویت.
  17. رشیدرضا، سیدمحمد، (1990م)، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، در 12جلد،  الهیئة المصریة العامة، مکتبه الشامله، کویت.
  18. رشیدرضا، سیدمحمد،(2015م)، مجلة المنار، (کاملة 35 مجلدا)، مکتبه الشامله،کویت.
  19. سبحانی، جعفر‌، (1392)، سلفی‌گری در آیینة تاریخ(2)، قم، توحید.
  20. سبحانی، جعفر، (1380)،وهابیت مبانی فکری و کارنامۀ عملی(1)، انتشارات امام صادق (ع)، قم.
  21. زلوم، عبدالقیوم،(2002)، نظام الحکم فی الاسلام، منشورات حزب التحریر.
  22. سلیم أرقه دان، صلاح الدین، (2006 م)، تقییم عام للفقه السیاسی الإسلامی، المجلس الاروبی للأفتاء و البحث، اسطنبول.
  23. سنهوری، عبدالرزاق احمد،(۲۰۰۸ م)، فقه الخلافه و تطورها، بیروت ، موسسه الرساله.
  24. صفائی، ابراهیم، (1363)، رهبران مشروطه، انتشارات جاویدان،  تهران، چاپ سوم.
  25. طرسوسی، نجم الدین، (1992م)، تحفۀ الترک فی مایجب ان یعمل فی الملک، دارالطباعه و النشر، بیروت.
  26. عبدالقادر، ابوفارس محمد،(1999م)، الفقه السیاسی عند الامام حسن البنا، دار البشیر، طنطا.

27. علیخانی، علی‌اکبرو همکاران، (1390)، ‌‌اند‌یشه متفکران مسلمان جلد اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول. http://rasekhoon.net

  1. عماره، محمد، (1990)، الاعمال الکامله لجمال الدین الافغانی، مصر دارالکتب العربی.
  2. عمید زنجانی، عباسعلی، (1362)، فقه سیاسی، جلد2 ، تهران، امیرکبیر، 1367،عنایت حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، تهران.
  3. عنایت، حمید، (1363)، سیرى در اندیشه سیاسى عرب، تهران، سازمان کتابهاى‌جیبى.
  4. فرمانیان، مهدی، (1394)، تاریخ تفکر سلفی گری از آغاز تا عصر حاضر، قم، انتشارات دار الاعلام لمدرسه اهل البیت.
  5. فرمانیان، مهدی، (1395)، سلفیه از گذشته تا حال، انتشارات ادیان، قم.
  6. قرضاوی، یوسف، (1422ق)، السیاسه الشرعیه فی ضوء نصوص الشریعه و مقاصدها، ناشرون بیروت.‎
  7. قرضاوی، یوسف، (1415ق)، الصحوة الاسلامیة بین الجحود و التطرف، دارالصحوه، قاهره .
  8. قطب، سید، (1393ق)، نشانه‌های راه، ترجمه «معالم فی الطریق»، محمود محمودی، مرکز نشر اندیشه اسلامی.  www.ghotb@gmahl.com
  9. محسن، عبدالحمید، (1983)، جمال الدین الافغانی المصلح المفتری علیه، موسسه الرساله، بیروت.
  10. مسجد جامعی، محمد، (1385)، زمینه‌های تفکر سیاسی در قلمرو تشیع و تسنن، قم، نشر ادیان.
  11. المقدسی، ابن قدامة، (1420هـ - 2000م)، لمعة الاعتقاد، ج1، وزاره الاوقاف، ریاض.
  12. نیشابوری، مسلم بن حجاج، (بی‌تا، بی‌جا)، صحیح مسلم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار