هویت دینی و آینده همگرایی در جهان اسلام ؛ موانع و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

چکیده

اسلام به منزله نقطه کانونی و دال مرکزی جهت شناسایی و هویت‌بخشی جوامع و دول اسلامی در ابعاد گوناگون محسوب می‌شود . بااین‌همه مؤلفه هویت دینی در نظام بین‌الملل معاصر و به‌ویژه سیاست خارجی دولت‌های اسلامی نتوانسته نقش و جایگاه اصلی خود را در شکل‌دهی مناسبات و تعاملات خارجی ایفا نماید و در برخی مواقع تکیه بر هویت موجب بروز اختلافات و حتی بحران‌ها و تضادهای شدید شده است. به‌گونه‌ای که واکاوی وضعیت موجود جهان اسلام، آینده روشنی را در افق راهبرد وحدت اسلامی ترسیم نمی‌کند.
این مقاله درصدد است با رویکردی آینده‌پژوهانه ضمن بررسی موانع نقش‌آفرینی و کارکرد اصیل هویت دینی در روند همگرایی جهان اسلام، چالش‌های پیش روی تحقق تمدن نوین اسلامی در عرصه روابط بین‌الملل نظیر وجود جریان‌های انحرافی درونی و یا قدرت‌های بزرگ خارجی را موردتوجه قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که چه پیشنهادها و راهکارهایی برای تقویت اثربخشی هویت دینی در هندسه تعاملاتی آینده جهان اسلام قابل طراحی خواهد بود.فرضیه اصلی آن است که برای نیل به همگرایی در جهان اسلام ضروری است تا از طریق راهکارهایی همچون اجماع سازی مبتنی بر بازتعریف ادبیات مشترک دینی؛ آگاهی بخشی، اجماع سازی و برجسته‌سازی اشتراکات؛ موضوع احیاء و بازتعریف هویت مشترک دینی هم در سطوح خرد (مانند نزدیکی نخبگان جهان اسلام) و نیز در سطح سیستمی (بهره‌گیری از ظرفیت‌های کنش­گران، نهادها و سازمان‌های فعال در جهان اسلام) در اولویت راهبردی قرار گیرد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of organizing information in the realization of Islamic civilization

نویسنده [English]

  • Behnam Sarkhil
Assistant Professor of Imam Khomeini International University
چکیده [English]

Islam is considered as a focal point and central signifier for identifying the Islamic societies and states in various dimensions. However, all components of religious identity in the contemporary international system and especially the foreign policy of Islamic states have not been able to play their main role in shaping foreign relations and interactions. In some cases, reliance on identity has caused differences and even severe crises and conflicts. In such a way that the analysis of the current situation of the Islamic world does not envision a bright future on the horizon of the strategy of Islamic unity.
This article aims at examining the obstacles to the realization of a new Islamic civilization in the field of international relations, such as the existence of internal deviant trends or great foreign powers, with a futuristic approach. It attempts at investigating the obstacles to the original function of religious identity in the process of convergence of the Islamic world. It also tries to provide suggestions and solutions designed in order to strengthen the effectiveness of religious identity in the future interactive structure of the Islamic world. The main hypothesis is that in order to achieve convergence in the Islamic world, it is necessary to do have thorough strategies such as consensus building based on redefinition of the common religious literature; Awareness, consensus building and highlighting of subscriptions; The issue of reviving and redefining the common religious identity should be a strategic priority both at the micro level (such as the proximity of the elites of the Islamic world) and at the systemic level (using the capacities of actors, institutions and organizations active in the Islamic world).

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Islamic World
  • The Religious Identity of the International System of Islamic Civilization
  • Deviant Trends
  1. آدمی، عبداله(1396)، نظام بین­الملل و هویت‌یابی اسلام سلفی، پژوهش راهبردی سیاست، زمستان، شماره23 صص 258-229.
  2. بشیریه ، حسین(1376)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، چاپ اول ، تهران ، نی.
  3. جوادی آملی، آیت­الله،(1390)، اصول روابط بین‌الملل در نظام اسلامی، در محمود واعظی، همایش ملی اصول روابط بین­الملل در نظام اسلامی، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز مطالعات استراتژیک.
  4. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، (1389)، مبانی فرانظری نظریه اسلامی روابط بین‌الملل، روابط خارجی،  دوره2، شماره6.
  5. دهقانی ‌فیروزآبادی ، سید جلال ؛ سرخیل ، بهنام، (1393) ، رفتارهای حمایت­گرانه و امنیت انسانی ، فصلنامه سیاست جهانی، دوره سوم، شماره 2 ، تابستان صص100-69.
  6. رئوفی، محمود،(1389)، مؤلفه­های هویت دینی، دین و ارتباطات، سال 17، ش اول، بهار.
  7. رجایی، فرهنگ، (1381)، اندیشه سیاسی معاصر در جهان عرب، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، چاپ اول.
  8. ریتزر ، جرج، (1375) ، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر ، تهران، نی.
  9. سرخیل، بهنام، (1395)، جایگاه فراملی­گرایی در سیاست خارجی ج.ا.ایران، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ اول.

10. ستوده، علی‌اصغر، (1393)، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 36 ، بهار، صص110-91.

11. سلیمی ، حسین، (1390) ، عدم تعارض ، بنیاد نگرش اسلامی به روابط بین‌الملل ، فصلنامه روابط خارجی ، سال سوم ، شماره سوم ، پاییز ، صص 112-75.

12. سلیمی ، حسین(1392) ، دیپلماسی فرهنگی؛ کمک‌رسانی در فضای عدم تنازع در کتاب جایگاه تکافل و رفتارهای حمایت­گرانه در دیپلماسی فرهنگی ، گردآوری: سیدجلال دهقانی فیروزآبادی و بهنام سرخیل ، انتشارات بین‌المللی الهدی ، چاپ اول .

13. قربانی، قدرت الله، (1383)،  مطالعات ملی، تابستان، شماره 18،صص86-63 بازخوانی شده از https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/45482

14. مشیرزاده  ، حمیرا  (1386) ، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل ، تهران، انتشارات سمت.

15. مکارم شیرازى، آیت­الله و همکاران، (1371)، تفسیر نمونه، جلد 22، تهران، دارالکتب الإسلامی.

16. مطهری، مرتضی(1376)، فطرت، چاپ نهم، تهران، انتشارات صدرا.

 

 

 

 

 

  1. نوذری ، حسین­علی(1386) ، نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی، تهران،آگه، چاپ دوم.
  2. هابرماس ، یورگن، (1392)، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، ترجمه جمال محمدی ، تهران، نشر افکار، چاپ چهارم.
    1. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/45482

20. Friedman, George, (2015), “The Middle Eastern Balance of Power Matures”, Stratfor Enterprises, Geopolitical Weekly March 31, Available in:

 https://worldview.stratfor.com/article/middle-eastern-balance-power-matures.

21.Keohane, Robert and Joseph Nye. (1972) " Transnational Relations and World Politics: An Introduction " International Organisation, 25 , 3 (summer), pp. 329-249.

22.Moniquet, Claude (2016), “The Involvement of Salafism/wahhabism in the support and supply of arms to rebel groups”, Policy Department DG External Policies, 11 June.