ظرفیت‌ها و چالش‌های فقه معاصر برای تحقق تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار انقلاب اسلامی، گروه معارف اسلامی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

2 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، گروه معارف اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.

3 دانشجوی دکتری علوم و قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

4 دانشجوی دکتری حقوق و فقه جزایی، گروه فقه و مبانی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

چکیده

فقه ازجمله علومی است که قابلیت‌های بسیاری دارد. یکی از قابلیت‌های آن، یاری‌نمودن برای تحقق تمدن نوین اسلامی که مقام معظم رهبری چندین سال قبل این موضوع را بیان نمودند. فلذا لازم است که برای تحقق تمدن نوین اسلامی از ظرفیت فقه استفاده شود؛ فلذا این سؤال مطرح می‌شود که فقه برای تحقق تمدن نوین اسلامی چه ظرفیت‌هایی داشته و چالش‌های پیش روی فقه برای تحقق تمدن اسلامی چیست؟ این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی این موضوع پرداخته که دستاوردهایی را به دنبال داشته است. ازجمله اینکه ظرفیت‌هایی که در فقه وجود دارد می‌تواند به تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کند عبارت‌اند از: ظرفیت عقل، وجود نصوص عام قاعده ساز و نصوص مبین مقاصد در فقه، نظام‌مند بودن شریعت و وجود اصول عملیه. همچنین دراین‌بین چالش‌هایی هم پیش روی فقه که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: چالش‌های معرفت‌شناختی (ادله و منابع)، چالش‌های روش‌شناختی و موضوعی و در آخر عرفی شدن فقه، وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Capacities and challenges of contemporary jurisprudence for the realization of modern Islamic civilization

نویسندگان [English]

  • Saeed Khodadadi 1
  • Ibrahim Momeni 2
  • Ali Salehi 3
  • Manouchehr Khodarhami 4
1 Assistant Professor of Islamic Revolution, Department of Islamic Studies, Lorestan University, Lorestan, Iran.
2 Ph.D. student of Islamic Studies, Department of Islamic Studies, University of Islamic Studies, Qom, Iran.
3 Ph.D. student of Science and Quran and Hadith, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran.
4 Ph.D. student of Criminal Law and Jurisprudence, Department of Jurisprudence and Fundamentals, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of writing this article is to achieve and understand the capacities of jurisprudence for the realization of modern Islamic civilization, as well as to identify the weaknesses of jurisprudence and try to reduce them.
Methodology: The method used in this article is the analytical descriptive method in such a way that the opinions of elders in this field are analyzed and tried to use documentary sources to reach the topics.
Findings: This research has followed some findings. Among the capacities that exist in jurisprudence that can help the realization of modern Islamic civilization are: the capacity of reason, the existence of general rule-making texts and texts that indicate the objectives in jurisprudence, the systematicity of Sharia and the existence of practical principles. Also, among these, there are
challenges facing jurisprudence, some of which include: epistemological challenges (evidences and sources), methodological and thematic challenges, and finally the formalization of jurisprudence.
Conclusion: Conclusion: After the studies conducted in the field of capacities and challenges of contemporary jurisprudence for the realization of modern Islamic civilization, the results were obtained that for jurisprudence, capacities such as the existence of reason as one of the sources of Arbaa in jurisprudence can pave the way for the realization of modern Islamic civilization. that there is no evidence of any kind in the book and the tradition, and the intellect is loose here, provided that there is no contradiction in the book and the tradition, the other capacity is the existence of general texts in jurisprudence that are rule-makers in such a way that if there is a specific reason in a particular context If it does not exist, general texts are used. The other capacity of jurisprudence is that there are texts in jurisprudence that show the purposes of the Shari'ah. If there is no specific reason somewhere, but adding a verb is consistent with the purposes of the Shari'ah, in this case It can be ruled that it is in accordance with the Sharia, another capacity is the systematicity of the Sharia, that the Sharia has compiled the jurisprudence of this religion based on a certain order, and whatever is in line with this matter, it can be acted upon, even if it does not have a specific reason. Finally, there are practical principles in jurisprudence that can increase the work of jurisprudence to realize the new Islamic law.
Also, there are challenges for jurisprudence that the existence of these obstacles can be a challenge for the realization of modern Islamic civilization, such as epistemological challenges (sources and evidence) which is the question of precedence and delay of evidence in such a way that one of the evidences precedes the other. This can be problematic, another methodological challenge is which direction of rulings should be taken into account in jurisprudence, individualism or society-centered, where some rulings have no problems in terms of individual rulings, but have problems in social terms, which certainly The discussion of civilization building should be focused on society, the other is the subject challenges that are faced in the field of new issues of jurisprudence, which, of course, will repel this challenge according to the capacities that were raised, and finally, it is the secularization of jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • jurisprudence
  • contemporary jurisprudence
  • modern Islamic civilization
  • capacities
  • challenges
  • البحرانی، الشیخ یوسف (بی تا)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، قم.
  • بهسودی، سید محمد سرور (1386ق)، مصباح الاصول، (تقریرات درس آیه الله سید ابوالقاسم خویی)، مطبعه النجف.
  • پیری، محمدرضا (1401)، نقش منابع معرفتی در تمدن ‌نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 5، ش 1.
  • تمیمی‌ آمدی، ابوالفتح‌ (1410ق)، غررالحکم‌ و درر الکلم‌، قم، چاپ دوم، دار الکتاب الاسلامی.
  • حر عاملی، محمد بن حسن (1398ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل الشریعة، طهران، المکتبه الاسلامیه.
  • جعفری، محمدتقی (1362)، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران، فرهنگ اسلامی.
  • دانشکیا، محمدحسین و زارع خفری، ایوب (1401)، تبیین نقش قانون الهی در پایایی تمدن اسلامی از نظرگاه آیت‌الله جوادی آملی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 5، ش 1.
  • دهخدا، علی‌اکبر (1335)، لغت‌نامه، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • شیخ انصاری، مرتضی (1419ق)، فرائد الاصول، مجمع الفکر الإسلامی، قم.
  • صدوق، محمد بن علی (1378)، علل الشرایع، انتشارات جهان، قم.
  • علیدوست، ابوالقاسم (1395)، ظرفیت‌های فقه در رویارویی با مسائل دنیای معاصر، اقتصاد اسلامی، سال شانزدهم، شماره 62.
  • ---------- (1384)، فقه و مقاصد شریعت، مجله فقه اهل‌بیت، ش 41.
  • ---------- (1383)، فقه و عقل، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
  • عمید، حسن، (1389)، فرهنگ فارسی عمید، جلد اول، تهران، انتشارات اشجع.
  • مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت.
  • مظفر، محمدرضا (1370)، اصول الفقه، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، چهارم.
  • لوکاس، هنری، (1384)، تاریخ تمدن، جلد 1، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، چاپ ششم، تهران، سخن.
  • هاشمی، سید محمود (1405ق)، بحوث فی علم الاصول، (تقریرات درس سیّد محمّد باقر صدر)، چاپ دوم، مکتب الاعلام الاسلامی، قم.
  • ویل دورانت (1378)، تاریخ تمدن، ترجمه: آرام و دیگران، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  • Al-Bahrani, Al-Shaykh Yusuf (B.T.A.), al-Hadaiq al-Nadrah fi Ahkam al-Utrah al-Tahira, Al-Nashar al-Islami Foundation of Jamaat al-Madrasin, Qom. [In Persian].
  • Behsoodi, Seyyed Mohammad Sarwar (1386), Misbah al-Asul, (Lectures of Ayatollah Seyyed Abulqasem Khoei), Al-Najaf Press. [In Persian].
  • Piri, Mohammad Reza (1401), the role of knowledge sources in modern Islamic civilization, fundamental studies of modern Islamic civilization, volume 5, number 1. [In Persian].
  • Tamimi Amadi, Abu al-Fath (1410 AH), Gharr al-Hakm and Derr al-Kalam, Qom, second edition, Dar al-Katab al-Islami. [In Persian].
  • Har Amili, Muhammad bin Hassan (1398 AH), Al-Wasal al-Shi'a to Tahsil al-Shari'a, Tehran: Al-Maktabeh al-Islamiyya. [In Persian].
  • Jafari, Mohammad Taqi (1362), translation and interpretation of Nahj al-Balagheh, Tehran, Islamic Culture. [In Persian].
  • Daneshkia, Mohammad Hossein and Zare Khofari, Ayoub (1401), explaining the role of divine law in the reliability of Islamic civilization from the point of view of Ayatollah Javadi Amoli, Fundamental Studies of Modern Islamic Civilization, Volume 5, Number 1. [In Persian].
  • Dehkhoda, Ali Akbar (1335), Dictionary, Tehran: University of Tehran Publications and Press. [In Persian].
  • Sheikh Ansari, Morteza (1419 AH), Faraed al-Asoul, Islamic Thought Forum, Qom. [In Persian].
  • Sadouq, Muhammad Bin Ali (1378), The Causes of Sharia, Jahan Publications, Qom. [In Persian].
  • Alidoust, Abulqasem (2015), Jurisprudence capacities in facing the problems of the contemporary world, Islamic Economy, year 16, number 62. [In Persian].
  • ------------ (1384), Jurisprudence and Objectives of Shariat, Fiqh Ahl al-Bayt Magazine, No. 41. [In Persian].
  • ------------ (1383), Jurisprudence and Reason, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought, second edition. [In Persian].
  • Omid, Hassan (1389), Farhang Farsi Omid, first volume, Tehran: Ashja Publications. [In Persian].
  • Majlesi, Muhammad Baqir (1403 AH), Bihar al-Anwar, Al-Wafa Foundation, Beirut. [In Persian].
  • Muzaffar, Mohammad Reza (1370), Principles of Fiqh, Publication Center of Islamic Propaganda Office of Qom Seminary, Qom, IV. [In Persian].
  • Lucas, Henry (1384), History of Civilization, Volume 1, translated by Abdul Hossein Azarang, 6th edition, Tehran: Sokhn. [In Persian].
  • Hashemi, Seyyed Mahmud (1405 AH), Researches on the principles of Islam, (Lectures of Seyyed Muhammad Baqir Sadr), second edition, School of Islamic Studies, Qom. [In Persian].
  • Will Durant (1378), History of Civilization, translation: Aram and Others, Tehran, Scientific and Cultural Publications. [In Persian].